Παίζει με τη φωτιά… ο Ταγίπ Ερντογάν
Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου
Κάπως αλλιώς είχε φανταστεί το ταξίδι του στις ΗΠΑ, την εβδομάδα που πέρασε, ο Ταγίπ Ερντογάν. Υπολόγιζε ότι θα συναντιόταν με τον Μπαράκ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο και θα εγκαινίαζε μαζί του το νέο, μεγαλοπρεπές τζαμί στο Μέριλαντ για να σηματοδοτήσει την επάνοδο των αμερικανοτουρκικών σχέσεων στην ατμόσφαιρα του παλιού, καλού καιρού. Αντί γι’ αυτό, ο Αμερικανός πρόεδρος τον «ξεπέταξε» απρόθυμα με μια ανεπίσημη συνάντηση στο περιθώριο της διεθνούς συνόδου για την πυρηνική ασφάλεια, υπογραμμίζοντας με τον πιο εμφαντικό τρόπο τα ρήγματα που χωρίζουν την Αγκυρα από την Ουάσιγκτον στο Συριακό, αλλά και στα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τις ίδιες ημέρες, η κυβέρνηση Ερντογάν – Νταβούτογλου βρισκόταν σε διπλωματικό «πόλεμο» με την Ε.Ε. Αφορμή στάθηκε η δίκη δύο διευθυντικών στελεχών της Cumhuriyet, οι οποίοι αντιμετωπίζουν την απειλή της ισόβιας κάθειρξης, επειδή η εφημερίδα τους έβγαλε στη φόρα τη μεταφορά όπλων σε Σύρους τζιχαντιστές από την τουρκική μυστική υπηρεσία ΜΙΤ. Διπλωμάτες ισχυρών κρατών της Ε.Ε., όπως η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία, παρευρέθησαν στη δίκη και φωτογραφήθηκαν στο πλευρό των δύο κατηγορουμένων, εξοργίζοντας την τουρκική κυβέρνηση.
Εκείνο που πρωτίστως δαιμονίζει, όμως, αυτή την εποχή την Αγκυρα είναι οι εξελίξεις στη Συρία. Η εκδίωξη του Ισλαμικού Κράτους από την Παλμύρα αποτέλεσε σημαντική επιτυχία για το καθεστώς Ασαντ και τους Ρώσους συμμάχους του, πολύ περισσότερο καθώς συνέβη στον απόηχο των τρομοκρατικών επιθέσεων στις Βρυξέλλες. Η εξέλιξη αυτή ενίσχυσε τις τάσεις συνδιαλλαγής Δύσης – Ρωσίας για την πολιτική επίλυση του Συριακού, απομακρύνοντας ακόμη περισσότερο το ενδεχόμενο δημιουργίας «ελεύθερης ζώνης» στον συριακό Βορρά, κάτι που επιδιώκει διακαώς η Τουρκία για να βάλει φραγμό στα αυτονομιστικά σχέδια των Κούρδων.
Σε αυτό το φόντο, συσσωρεύονται ανησυχητικές ενδείξεις πως η Αγκυρα προετοιμάζει τυχοδιωκτικούς αντιπερισπασμούς, που απειλούν να αποσταθεροποιήσουν περαιτέρω την ευρύτερη περιοχή. Το μεγάλο φορτίο όπλων και εκρηκτικών που βρέθηκε από τις ελληνικές λιμενικές αρχές στο πλοίο «Kuki Boy», το οποίο ακινητοποιήθηκε στα Χανιά, φαίνεται να αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου. Το ισραηλινό ινστιτούτο JCPA υποστηρίζει ότι το εν λόγω πλοίο, το οποίο απέπλευσε από την Τουρκία με προορισμό τον Λίβανο, μετέφερε όπλα σε σουνιτική πολιτοφυλακή του βορείου Λιβάνου. Στο σχετικό άρθρο γίνεται λόγος για κοινό σχέδιο Τουρκίας – Σαουδικής Αραβίας, με στόχο το άνοιγμα νέου μετώπου εναντίον του καθεστώτος Ασαντ και της σιιτικής Χεζμπολάχ από τον βόρειο Λίβανο.
Ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση προκάλεσε δημοσίευμα της ιστοσελίδας Middle East Eye, που έχει έδρα το Λονδίνο. Στο πολύκροτο ρεπορτάζ αναφέρεται ότι ο βασιλιάς Αμπντάλα της Ιορδανίας, στενής συμμάχου της Τουρκίας, έσυρε τα εξ αμάξης στην κυβέρνηση Ερντογάν – Νταβούτογλου στη διάρκεια συνάντησής του με ηγετικά στελέχη του αμερικανικού Κογκρέσου (Τζον Μακέιν, Χάρι Ριντ, Μιτς Μακόνελ κ.ά.), στις 11 Ιανουαρίου. Ο Ιορδανός μονάρχης φέρεται να επιβεβαιώνει ότι η Τουρκία αγοράζει πετρέλαιο από το Ισλαμικό Κράτος και κάνει εξαγωγή τζιχαντιστών στην Ευρώπη. Υποστηρίζει, επίσης, ότι η Τουρκία λειτουργεί ως «βιομηχανία του ισλαμικού ριζοσπαστισμού» και ότι ενισχύει πολιτοφυλακές τζιχαντιστών στη Λιβύη και τη Σομαλία. Αν και το Αμμάν διέψευσε, με μια λακωνική δήλωση, το ρεπορτάζ, ουδεμία διάψευση υπήρξε από αμερικανικής πλευράς.
Η αποξένωση της Αγκυρας από τους παραδοσιακούς συμμάχους της δεν φαίνεται να την οδηγεί σε ψυχραιμότερες σκέψεις. Την περασμένη Τρίτη, ο Αχμέτ Νταβούτογλου δεν δίστασε να ανακοινώσει ένα νέο «δόγμα», κατά το οποίο «η ζώνη ασφαλείας της Τουρκίας αρχίζει από τη Λαττάκεια (της Συρίας, όπου βρίσκεται ρωσική στρατιωτική βάση!), περνάει από το Χαλέπι και φτάνει στη Μοσούλη και τη Σουλεϊμανίγια» (του Ιράκ). Ο Τούρκος πρωθυπουργός δήλωσε απερίφραστα ότι η Αγκυρα δεν θα επιτρέψει στον στρατό του Ασαντ να αλώσει το Χαλέπι και στις σιιτικές πολιτοφυλακές που υποστηρίζουν την κυβέρνηση του Ιράκ να καταλάβουν τη Μοσούλη, η οποία βρίσκεται σήμερα στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους! «Αυτός είναι ο λόγος που φτιάξαμε στρατιωτική βάση στην Μπασίκα», δίπλα στη Μοσούλη, προσέθεσε με αφοπλιστική ειλικρίνεια.
Ενδεχομένως, Ερντογάν και Νταβούτογλου ποντάρουν στις αντιφάσεις της αμερικανικής πολιτικής για να «σώσουν την παρτίδα» στη Συρία. Την εβδομάδα που πέρασε αποκαλύφθηκε ότι το μεν Πεντάγωνο στηρίζει τους Κούρδους και άλλες ομάδες που μάχονται το Ισλαμικό Κράτος, ενώ η CIA ενισχύει ισλαμιστές αντικαθεστωτικούς για να διατηρήσει την πίεση στον Ασαντ και στη Ρωσία (μάλιστα, οι δύο αυτές ομάδες αντικαθεστωτικών συγκρούστηκαν μεταξύ τους σε μια σειρά περιπτώσεων). Γνωστές είναι, εξάλλου, οι δηλώσεις του Αμερικανού ΥΠΕΞ, Τζον Κέρι, περί αμερικανικού «Σχεδίου Β» εάν δεν τελεσφορήσει η ρωσοαμερικανική προσπάθεια ειρήνευσης. Επί του παρόντος, τίποτα δεν πάει καλά για τον νεοοθωμανικό μεγαλοϊδεατισμό των Ερντογάν και Νταβούτογλου.
