Γιατί οι τράπεζες της Ευρώπης δεν έχουν αρκετά κεφάλαια
Του Mark Whitehouse
Η οικονομική δυσπραγία της Ευρώπης συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με το “ανάπηρο” τραπεζικό της σύστημα. Μία λύση αντιμετώπισης που θα καθιστούσε το σύστημα πιο εύθραυστο, θα ήταν λάθος.
Με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να οδηγεί τα επιτόκια βαθύτερα σε αρνητικό έδαφος και την οικονομία της Ευρωζώνης να “μαραζώνει”, οι επενδυτές γίνονται ολοένα πιο ανήσυχοι για τη μελλοντική κερδοφορία -και ενδεχομένως τη βιωσιμότητα- των τραπεζών της περιοχής. Ως αποτέλεσμα, οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές δέχονται πιέσεις να αμβλύνουν τις απαιτήσεις τους για τα κεφάλαια των τραπεζών, με την αιτιολογία ότι αυτό θα ενθαρρύνει τις τράπεζες να αρχίσουν και πάλι να δανείζουν και να κερδίζουν χρήματα.
Ωστόσο, μία τέτοια λογική διαιωνίζει την παρανόηση του τι είναι το τραπεζικό κεφάλαιο -ένα ζήτημα που ο Hyun Song Shin, επικεφαλής ερευνών στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, έθεσε εύγλωττα σε ομιλία του την περασμένη εβδομάδα. Στην πιο απλή μορφή της, η καθαρή θέση είναι η χρηματοδότηση μέσω ιδίων κεφαλαίων, χρήματα των μετόχων που οι τράπεζες μπορούν να δανείσουν. Σε αντίθεση με το χρέος, αυτά τα κεφάλαια έχουν το πλεονέκτημα της αυτόματης απορρόφησης ζημιών σε δύσκολες στιγμές. Όταν οι τράπεζες έχουν περισσότερα από αυτά, μπορούν να δανείζονται με καλύτερους όρους, και είναι περισσότερο σε θέση να αναλαμβάνουν τα ρίσκα εκείνα που κάνουν μια οικονομία δυναμική. Όπως δείχνουν ο Shin και ένας συνάδελφός του σε μια νέα μελέτη, τα υψηλότερα επίπεδα κεφαλαίου συνδέονται στενά με τον μεγαλύτερο όγκο δανεισμού και θα μπορούσαν να καταστήσουν τις προσπάθειες τόνωσης της ΕΚΤ περισσότερο αποτελεσματικές.
Προβληματίζει, λοιπόν, το γεγονός ότι οι ρυθμιστικές αρχές της ευρωζώνης δεν έχουν κάνει περισσότερα για να αυξήσουν τα επίπεδα κεφαλαίων. Από τα μέσα του 2015, η συνολική καθαρή θέση στις εννέα μεγαλύτερες τράπεζες της ζώνης του ευρώ ανερχόταν σε λιγότερο από το 4% των στοιχείων του ενεργητικού, περίπου δύο ποσοστιαίες μονάδες λιγότερο από τα ήδη χαμηλά επίπεδα κεφαλαίων στις μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Αντί να απαιτήσουν από τις τράπεζες να διατηρούν τα ίδια κεφάλαια, οι ρυθμιστικές αρχές τους επέτρεψαν να πληρώνουν δισεκατομμύρια ευρώ στους μετόχους με τη μορφή μερισμάτων και επαναγορών μετοχών. Ακολουθεί ένα γράφημα (εμπνευσμένο από αυτό της ομιλίας του Shin) που δείχνει τις σωρευτικές πληρωμές σε 40 τράπεζες της Ευρωζώνης από το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2007:
Οι τράπεζες έχουν καταβάλει περί τα 400 δισ. ευρώ στους επενδυτές στο διάστημα αυτό. Εάν είχαν επιστρέψει λιγότερα χρήματα, θα είχαν μεγαλύτερο περιθώριο δανεισμού και ανάληψης ρίσκου. Η χαλάρωση των κανόνων κεφαλαιακής επάρκειας προκειμένου να τους βοηθήσουν να επιβιώσουν σε μια αδύναμη οικονομία συνιστά αντίστροφη σκέψη. Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει αντ’αυτού να απαιτήσουν από τις τράπεζες να λειτουργήσουν με περισσότερα κεφάλαια, βοηθώντας με αυτό τον τρόπο την οικονομία να αναπτυχθεί.
