Στοιχεία σοκ για το πραγματικό κόστος του Brain drain από την Ελλάδα φέρνει στο φως της δημοσιότητας η έρευνα του μη κερδοσκοπικού οργανισμού στήριξης της επιχειρηματικότητας, Endeavor Greece.
Στην επίμαχη έρευνα καταγράφεται η προστιθέμενη αξία και τα φορολογικά έσοδα που δημιουργούν στις χώρες υποδοχής οι Έλληνες που έφυγαν για το εξωτερικό κατά τη διάρκεια της κρίσης (2008-2016).
Σύμφωνα με στοιχεία από τις χώρες υποδοχής και εγχώριες έρευνες, η εκτιμώμενη φυγή ανθρώπινου κεφαλαίου από τον Ιανουάριο 2008 μέχρι σήμερα είναι μεταξύ 350.000 (εκτίμηση Endeavor) και 427.000 (εκτίμηση ΤτΕ).
Βάσει υπολογισμών την Endeavor, οι άνθρωποι αυτοί, κυρίως ανώτερης/ανώτατης εκπαίδευσης, συνεισφέρουν ετησίως €12,9 δισ. στο ΑΕΠ των χωρών υποδοχής (κυρίως Γερμανία και Αγγλία) και €9,1 δισ. σε φορολογικά έσοδα, εκ των οποίων €7,9 δισ. σε φόρους εισοδήματος και εισφορές και €1,2 δισ. σε ΦΠΑ. Αθροιστικά, από το 2008 μέχρι και σήμερα, οι Έλληνες του brain drain έχουν παραγάγει περισσότερα από €50 δισ. ΑΕΠ στις νέες «πατρίδες» τους.
Είναι ενδιαφέρον στοιχείο ότι το ποσό που έχει δαπανήσει το ελληνικό κράτος για την εκπαίδευση των ανθρώπων αυτών υπολογίζεται στα €8 δισ.
Είναι εντυπωσιακό ότι σήμερα, μεταξύ όλων των εξαγόμενων «προϊόντων» της χώρας, το ανθρώπινο δυναμικό κατέχει την πρώτη θέση σε αξία με €12,9 δισ. Ακολουθούν τα προϊόντα πετρελαίου (€7,2 δισ.), τα προϊόντα αλουμινίου (€1,3 δισ.), τα φάρμακα (€0,7 δισ.), το ελαιόλαδο (€0,5 δισ.), τα ψάρια, οι ελιές, τα προϊόντα καπνού, τα πληροφοριακά συστήματα και τα τυροκομικά προϊόντα με €0,4 δισ., το βαμβάκι και τα ροδάκινα (€0,3 δισ.). Προφανώς, ενώ στις εξαγωγές προϊόντων, το παραγόμενο εισόδημα συγκεντρώνεται στην Ελλάδα, η δραστηριότητα των Ελλήνων του εξωτερικού ωφελεί κατά κύριο λόγο και βραχυ/μεσο-πρόθεσμα τις χώρες υποδοχής.
Είναι χαρακτηριστικό ότι περισσότεροι εργαζόμενοι (49%) παρά άνεργοι (43%) επιθυμούν να φύγουν από τη χώρα αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες εξέλιξης και ένα σταθερότερο περιβάλλον.
Η διαρροή ταλέντου αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για τις εταιρείες στη χώρα με επιτυχημένη πορεία και προοπτική ανάπτυξης καθώς έχουν ανάγκη για καταρτισμένο προσωπικό αλλά αντιμετωπίζουν αυξανόμενη δυσκολία να κρατήσουν τα ταλέντα στην Ελλάδα ή να τους δώσουν κίνητρα για να επιστρέψουν.
Οι βασικοί λόγοι είναι κυρίως το υψηλό μη μισθολογικό κόστος που συμπιέζει περισσότερο τους ήδη χαμηλούς μισθούς, η απουσία προοπτικής επαγγελματικής εξέλιξης αλλά και η απουσία ευρύτερου αναπτυξιακού πλάνου, θετικού «αφηγήματος» και προοπτικής σε επίπεδο χώρας.
Μακροπρόθεσμα, το ανθρώπινο δυναμικό που φεύγει από τη χώρα μπορεί να φέρει πίσω τεχνογνωσία και καινοτόμες ιδέες και να βοηθήσει στην εξέλιξη της εγχώριας αγοράς.
Για να γίνει αυτό πρέπει να αναστραφούν οι αιτίες μετανάστευσής τους και να δοθεί η δυνατότητα να απορροφηθούν σε υγιείς εταιρείες με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης ή να δημιουργήσουν δικές τους εταιρείες αξιοποιώντας την εμπειρία και τις γνώσεις που απέκτησαν διεθνώς.
ΣΕΒ: Δύο δισ. ευρώ το χρόνο χάνει το κράτος από τη μετανάστευση των ελλήνων
Η αποχώρησή τους από την εγχώρια αγορά εργασίας έχει οδηγήσει σε ετήσια απώλεια φόρων και εισφορών 2 δις ευρώ το έτος για το ελληνικό κράτος, ποσό που αντιστοιχεί στα 2/3 περίπου του ΕΝΦΙΑ που βεβαιώνεται ή στο 20% των εισφορών που εισπράττει το ΙΚΑ.
Οπως αναφέρεται στο εβδομαδιαίο δελτιο του ΣΕΒ για την ελληνική οικονομία η Ελλάδα εχει το υψηλότερο ποσοστό εργαζομένων που έχουν υπερβάλλουσες δεξιότητες σε σχέση με αυτές που απαιτεί η εργασία τους (28% αντί 10% για τον μ.ο. του ΟΟΣΑ) ενώ το 41,4% (αντί 39,6% στον ΟΟΣΑ) εργάζεται σε άλλο αντικείμενο από αυτό που σπούδασε.
Την ίδια ώρα ωστόσο ένα ασυνήθιστα -σε σχέση με άλλες χώρες- μεγάλο μέρος του ενήλικου πληθυσμού στην Ελλάδα φαίνεται να στερείται σημαντικών δεξιοτήτων κατανόησης κειμένων (26,5%), μαθηματικών εννοιών, (28,5%) και πληροφορικής (47,9%). «Προβάλλει, συνεπώς, από αρκετές πλευρές η εικόνα μιας οικονομίας που δεν εκπαιδεύει τους εργαζόμενους στις δεξιότητες που απαιτεί η αγορά εργασίας: παρόλο που επενδύεται χρήμα και χρόνος, η εκπαίδευση αυτή δεν οδηγεί σε ιδιαίτερα αυξημένες δεξιότητες. Μια τέτοια αγορά εργασίας που αξιολογεί τυπικά προσόντα και όχι τις πραγματικές ικανότητες, είναι συμβατή με μια οικονομία που φαίνεται να αδυνατεί να μεταφράσει την εκπαίδευση σε αυξημένη παραγωγικότητα, ατομικά και συλλογικά», αναφέρει ο ΣΕΒ.
«Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα εξακολουθεί να προσφέρει, και η αγορά εργασίας να ανταμείβει, τυπικά, και όχι ουσιαστικά, προσόντα», προσθέτει, συνδέοντας το θέμα με το τρίτο κύμα μετανάστευσης από την Ελλάδα, εργαζομένων συνήθως υψηλής εξειδίκευσης και αυξημένων δεξιοτήτων.
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος καταγράφει ότι λόγω της κρίσης έχουν μεταναστεύσει 427.000 έλληνες που είναι άτομα υψηλής εξειδίκευσης, σε αντίθεση με τα δύο προηγούμενα κύματα μετανάστευσης της περιόδου 1903-17 και 1960.
