ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ στρέφουν το βλέμα στις αμερικανικές εκλογές
Το πραξικόπημα της χούντας των Αθηνών κατά του Μακαρίου το 1974 και η τουρκική εισβολή που ακολούθησε, δημιούργησαν ένα εκρηκτικό αντιαμερικανικό κλίμα στον κυπριακό ελληνισμό, όπως και στην Ελλάδα.
Ιδιαίτερα, στο στόχαστρο ήταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χέρνι Κίσιγκερ, ο οποίος αντιπαθούσε σφόδρα τον Μακάριο, τον οποίο είχε αποκαλέσει «Κάστρο της Μεσογείου».
Στις 19 Αυγούστου 1974, πέντε μέρες μετά την δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής, που είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη της Αμμοχώστου και της Μόρφου, δολοφονήθηκαν μέσα στην αμερικανική πρεσβεία στην Λευκωσία, ο Αμερικανός πρέσβης, Ρότζερ Ντέιβις και η συνεργάτης του Αντουανέτ Βαρνάβα.
Υπήρξαν ισχυρισμοί ότι οι δολοφονίες έγιναν από άνθρωπο ή ανθρώπους της πρεσβείας. Ωστόσο, πιο βάσιμη φαίνεται να είναι η εκδοχή ότι σκοτώθηκαν από τους πυροβολισμούς, που ρίχνονταν από έξω, από μια υπό ανέγερση πολυκατοικία, κατά τη διάρκεια μεγάλης διαδήλωσης στην περιοχή της πρεσβείας, που τότε βρισκόταν κοντά στο ξενοδοχείο «Χίλτον» της Λευκωσίας. Πάντως, μέχρι σήμερα η υπόθεση επίσημα παραμένει ανεξιχνίαστη.
Το κλίμα άρχισε να αλλάζει το 1977, λόγω των προεκλογικών υποσχέσεων προς την ελληνική και κυπριακή ομογένεια του Τζίμυ Κάρτερ, ότι θα εργαστεί για μια «δίκαιη λύση» του Κυπριακού. Η εκλογή του προκάλεσε μεγάλες ελπίδες και ενθουσιασμό, που ο τότε αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Α’ , διάδοχος του Μακαρίου, έδωσε εντολή και σήμαναν χαρμόσυνα οι καμπάνες σε όλους τους ναούς της Κύπρου.
Τον Νοέμβριο του 1978 υποβλήθηκε ένα σχέδιο λύσης για το Κυπριακό, που έμεινε γνωστό ως «Αμερικανο-Καναδικό -Βρετανικό». Στην πραγματικότητα όμως η πατρότητα του σχεδίου ήταν βρετανική. Αρχικά, το σχέδιο δόθηκε στον τότε γγ του ΟΗΕ, Κουρτ και στη συνέχεια οι Αμερικανοί το έδωσαν στον τότε Κύπριο υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Ρολάνδη και στον τότε Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς.
Μεταξύ άλλων το σχέδιο προέβλεπε την επιστροφή της περίκλειστης από τον τουρκικό στρατό περιοχής της Αμμοχώστου και την επιστροφή των νομίμων Ελληνοκυπρίων κατοίκων της. Αρχικά, η Λευκωσία δεν το είδε αρνητικά. Θετική ήταν και η πρώτη αντίδραση του ΑΚΕΛ, η οποία άλλαξε μέσα σε λιγότερο από 48 ώρες, γιατί η Μόσχα το χαρακτήρισε «διχοτομικό». Τελικά, το σχέδιο απορρίφθηκε και από την ελληνοκυπριακή και από την τουρκοκυπριακή πολιτική ηγεσία.
Από τους προέδρους της Κύπρου, μόνον ο Μακάριος επί προεδρίας Κένεντι, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στις ΗΠΑ. Οι πρόεδροι Κυπριανού, Βασιλείου και Κληρίδης έκαναν επίσκεψη εργασίας, πράγμα που δεν συνέβη με τους προέδρους Παπαδόπουλο, Χριστόφια και τον σημερινό Πρόεδρο Αναστασιάδη.
Ο αμερικανικός παράγοντας πάντα έπαιζε και παίζει ρόλο, κυρίως παρασκηνιακά στο Κυπριακό. Έντονο ενδιαφέρον εκδηλώθηκε επί προεδρίας Κλίντον, ο οποίος επίσης έδωσε πολλές υποσχέσεις προεκλογικά. Ιδιαίτερη πρωτοβουλία είχε αναλάβει ο τότε υφυπουργός Ρίτσαρντ Χόλμπρουγκ, ο οποίος συνέβαλε, με επιρροή του τότε υφυπουργού Εξωτερικών της Ελλάδος, αείμνηστου Γιάννου Κρανιδιώτη, στην προώθηση της πορείας ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πήρε αυστηρή θέση κατά του Ραούφ Ντενκτάς.
Το 2014 ο αντιπρόεδρος Τζον Μπάϊντεν επισκέφθηκε την Λευκωσία, αλλά προσέκρουσε στην τουρκική στάση να συζητηθεί ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης η επιστροφή της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου.
Οι σημερινές προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, γίνονται μια μέρα μετά την έναρξη, χθες στην Ελβετία, μιας κρίσιμης, όπως χαρακτηρίζεται, διαπραγμάτευσης για το κυπριακό, με κύριο ζητούμενο να καθοριστούν κριτήρια και να συμφωνηθεί χάρτης για το εδαφικό. Σε αυτό το πλαίσιο, το ΑΠΕ-ΜΠΕ ζήτησε τις απόψεις των εκπροσώπων Τύπου, των δύο μεγαλυτέρων κομμάτων του ΔΗΣΥ, του οποίου υπήρξε ηγέτης για σειρά ετών, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και του ΑΚΕΛ.
Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΔΗΣΥ, Πρόδρομος Προδρόμου, δήλωσε ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τις προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες παρακολουθεί με ενδιαφέρον όλος ο κόσμος. Αυτό οφείλεται, εξηγεί, στην ηγετική θέση των ΗΠΑ στο παγκόσμιο σύστημα και στο μεγάλο βαθμό επιρροής τους. Έχει να κάνει ακόμα, προσθέτει, και με το ενδιαφέρον που δημιουργούν οι ίδιες οι τάσεις που διαμορφώνονται, στο μεγαλύτερο δημοκρατικό σύστημα του κόσμου.
Στην Κύπρο, και ιδιαίτερα στην παράταξή μας, υπάρχει πάντα πρόσθετο και αμεσότερο ενδιαφέρον, λέει ο κ. Προδρόμου. «Ο κύριος λόγος είναι βέβαια το ανοιχτό ζήτημα της Κύπρου. Η συνεχιζόμενη εδώ και 42 χρόνια κατοχή, πέραν του ενός τρίτου της επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία και οι συνεχείς μεθοδεύσεις της για διαμελισμό της χώρας μας, κάνει τους Κύπριους να προσβλέπουν στις μεγάλες δυνάμεις και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, για να ασκήσουν κάποια επιρροή προς την πλευρά της επιθετικής γείτονός μας», επισημαίνει. Σήμερα μάλιστα, προσθέτει, που διεξάγονται εντατικές διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο των ΗΕ, οι συνομιλίες έχουν φτάσει σε σημείο, που αναμένεται από την Τουρκία να πάρει τις απαραίτητες πολιτικές αποφάσεις για μια συμφωνία για λύση.
«Θέλουμε να πιστεύουμε ότι στην κατάλληλη στιγμή, οι ΗΠΑ μπορεί να επηρεάσουν προς την κατεύθυνση ενός λογικού και ισορροπημένου συμβιβασμού», δηλώνει ο κ. Προδρόμου. Επίσης, εκτιμά ότι λογικά θα ενδιέφερε και τις ΗΠΑ να καταργηθεί το εντελώς αναχρονιστικό και αποσταθεροποιητικό σύστημα «εγγυήσεων» της Κύπρου από τρίτες χώρες με δυνατότητες επέμβασης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το ενδιαφέρον που έχουν δείξει τον τελευταίο καιρό οι ΗΠΑ, τόσο με δραστηριότητα του αντιπροέδρου κ. Μπάϊντεν, όσο και με την υφυπουργό Εξωτερικών, κ. Νούλαντ, «θα πρέπει, και πιστεύουμε ότι μπορεί να συνεχιστεί και μετά τις εκλογές». Η έκβαση αυτών των προεδρικών εκλογών, τονίζει ο εκπρόσωπος τύπου του ΔΗΣΥ, «μπορεί και να επηρεάσει ή και να διαφοροποιήσει πολιτικές των ΗΠΑ. Εμείς ωστόσο ελπίζουμε και επιδιώκουμε, να διατηρηθεί το αμερικανικό ενδιαφέρον στο Κυπριακό και να εκδηλωθεί την κατάλληλη στιγμή, με άσκηση επιρροής στην κατεύθυνση της εφαρμογής του διεθνούς δικαίου και προκειμένου να υπερισχύσουν οι δημοκρατικές αξίες και αρχές, τις οποίες μοιραζόμαστε στο πλαίσιο του δυτικού συστήματος».
Όσον αφορά τον Δημοκρατικό Συναγερμό (ΔΗΣΥ), το ενδιαφέρον του κόμματος, λέει ο κ. Προδρόμου, επεκτείνεται και πέραν του Κυπριακού. Σχετικά αναφέρει ότι ο ΔΗΣΥ έχει ως θέση αρχών την ανάγκη να συμμετάσχει ενεργότερα η Κύπρος στο δυτικό σύστημα ασφάλειας, μέσω της ένταξής της στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη. Ταυτόχρονα, προσθέτει, ο ΔΗΣΥ, πιστεύει στην αναβάθμιση των διμερών σχέσεων με τις ΗΠΑ και οι πολιτικές της κυβέρνησης Αναστασιάδη τα τελευταία χρόνια, με αμοιβαία βούληση και από την πλευρά των ΗΠΑ, ενισχύουν τις διμερείς σχέσεις, σε βαθμό που από την αμερικανική πλευρά γίνεται λόγος για «σχέση στρατηγικών εταίρων».
Θεωρούμε ότι με την ενίσχυση και αναβάθμιση των σχέσεων της Κύπρου, τόσο με το Ισραήλ όσο και με την Αίγυπτο, η χώρα μας μπορεί να λειτουργήσει ως ευρωπαϊκός πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή και αυτό φυσικά ενδιαφέρει και ευρύτερα το δυτικό σύστημα ασφάλειας και ειδικά τις ΗΠΑ. Στην ίδια κατεύθυνση με τη σύζευξη και της Ελλάδας σε μια σειρά από τριμερείς συνθήκες και σχέσεις συνεργασίας, τόσο με αυτά, όσο και με άλλα κράτη της περιοχής, η χώρα μας παίζει ένα χρήσιμο ρόλο για τις προσπάθειες σταθεροποίησης του διεθνούς συστήματος και της ειρηνικής συνεργασίας και σε αυτή την κατεύθυνση και θεωρούμε ότι έτσι προκύπτει μεγάλη σύγκλιση με τις πολιτικές των ΗΠΑ στην ταραγμένη περιοχή μας. Οπωσδήποτε ιδιαίτερο ρόλο παίζουν στο εξής και τα αμερικανικά συμφέροντα που αναπτύσσονται στον ενεργειακό τομέα και ως προς τα αποθέματα φυσικού αερίου της Κύπρου, δείχνοντας ότι οι σχέσεις και το κοινό ενδιαφέρον μεταξύ των δυο χωρών έχει μέλλον και προοπτική.
Στην δήλωση του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Προδρόμου σημειώνει και τα εξής:
-Στον ΔΗΣΥ παρακολουθούμε την προεκλογική διαδικασία με ενδιαφέρον και αναμένουμε τις μετεκλογικές εξελίξεις, προκειμένου να συνεχίσουμε να δουλεύουμε στην ίδια κατεύθυνση για μια στενή σχέση αμοιβαίου οφέλους με τις ΗΠΑ, αλλά και να συνεργαστούμε για να επικρατήσει η στενή σταθεροποιητική συνεργασία Ευρώπης-ΗΠΑ στην περιοχή μας, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τις πολεμικές συγκρούσεις, την ένταση και την αστάθεια.
-Επίσης, δεν είναι λίγοι οι Κύπριοι και ιδιαίτερα στον πολιτικό χώρο του ΔΗΣΥ, που για ειδικούς λόγους και δεσμούς (όπως πχ το γεγονός ότι έχουν σπουδάσει στις ΗΠΑ), παρακολουθούν αμεσότερα και με «εσωτερικό» ενδιαφέρον τις εκλογές και τις τάσεις και εξελίξεις που διαμορφώνονται, γιατί πιστεύουν ότι τελικά αυτές μπορεί να έχουν και διεθνή επίδραση.
Ο εκπρόσωπος Τύπου και βουλευτής του ΑΚΕΛ, Στέφανος Στεφάνου, αναφέρει ότι οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ αφορούν πρώτιστα τους Αμερικανούς πολίτες και το ποιες προτεραιότητες θέτουν οι ίδιοι για τη χώρα τους. «Δεν είναι όλοι εύποροι στις ΗΠΑ. Και εκεί υπάρχουν προβλήματα οικονομικά, κοινωνικά, υπάρχουν φτωχοί και άστεγοι, δεν καλύπτονται όλοι από σύστημα υγείας. Υπάρχουν και περιβαλλοντικά προβλήματα και εγκληματικότητα. Προβλήματα που αφορούν πρώτιστα τους πολίτες των ΗΠΑ», σημειώνει.
Φυσιολογικά, επισημαίνει ο κ. Στεφάνου, οι εκλογές προκαλούν το ενδιαφέρον πέραν των συνόρων των ΗΠΑ, λόγω του μεγέθους της οικονομίας και του ρόλου της χώρας ως μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά και ηγέτιδας χώρας του ΝΑΤΟ, με όσες προεκτάσεις έχει αυτό.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου του ΑΚΕΛ, έχοντας υπόψη την εξωτερική πολιτική που έχουν αναπτύξει διαδοχικοί πρόεδροι και κυβερνήσεις των ΗΠΑ, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην περιοχή μας της Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής, διαπιστώνεται πως, παρά τις όποιες προσωπικές διαφοροποιήσεις, κύριο κριτήριο αποτελούν τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ. «Δεν είναι μυστικό, πως κυρίαρχο στην πολιτική τους για την ευρύτερη Μέση Ανατολή, ήταν και παραμένει ο έλεγχος των πηγών ενέργειας στην περιοχή και έχουν χρησιμοποιήσει κάθε μέσο για να το πετύχουν τους στόχους τους», υποστηρίζει.
Επιπρόσθετα, ο κ. Στεφάνου αναφέρει, πως το γεγονός ότι η Τουρκία, τόσο λόγω γεωστρατηγικής θέσης, όσο και λόγω της ιδιότητας συμμάχου τους στο ΝΑΤΟ, διαχρονικά θεωρείται στενός σύμμαχος των ΗΠΑ, «επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και τη στάση τους στην περιοχή».
Αναφορικά με το Κυπριακό, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΑΚΕΛ δηλώνει, ότι το κόμμα δεν αναμένει «σημαντική διαφοροποίηση της θέσης των ΗΠΑ, είτε εκλεγεί η Χίλαρι Κλίντον, είτε ο Ντόναλντ Τραμπ. «Το παρόν ενδιαφέρον που επιδεικνύουν οι ΗΠΑ στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, θεωρούμε πως θα συνεχιστεί για όσο αποτελεί μέρος της πολιτικής τους για επίτευξη σταθερότητας στην Κύπρο, μέσα στο όλο το “εποικοδομητικό χάος” που έχουν δημιουργήσει στην περιοχή», κατέληξε ο κ. Στεφάνου.
