Οδεύουμε σε ρήξη; Οι Συνοδικές Αποφάσεις της Κρήτης και οι ασκήσεις ισορροπίας στην Εκκλησία της Ελλάδος
Τα δύσβατα μονοπάτια της Παγκόσμιας Ορθοδοξίας, η Ελλαδική Εκκλησία και ο Αρχ. Ιερώνυμος
Του Αλέξανδρου Στεφανόπουλου
(Μέρος Β΄, συνέχεια προηγούμενου άρθρου) Αν και η χώρα μας ολοένα και περισσότερο βυθίζεται στο τέλμα, την απογοήτευση, τη δυστυχία, την πείνα και τον πόνο, την εθνική απαξίωση, την ταπείνωση, το ψέμα και την πολιτική ανυποληψία, την ιστορική αποχαύνωση, την παραποίηση της -ιστορικής- αλήθειας, τη διαστρέβλωση και την (προσωπική και συλλογική) διαβολή, την ηθική και πολιτική απόπτωση και κατάπτωση του υπάρχοντος πολιτικού προσωπικού, χωρίς ελπίδα για κάτι καλύτερο και δυστυχώς χωρίς κανείς τους να αντιλαμβάνεται τη σκληρή πραγματικότητα, εντούτοις τα γεγονότα γύρω μας τρέχουν, ανεξάρτητα από τη δική μας (εθνική ή συλλογική) θέληση και δημιουργούν μια ζοφερή κατάσταση. Μια δύσμοιρη, σκληρότατη και επώδυνη κατάσταση που συντελείται γύρω μας. Γύρω από τα εθνικά μας σύνορα.
Από τη μια η Τουρκία, από την άλλη η Αλβανία. Και κάπου στο μέσον να συμπληρώνει το «δαιμονικό τόξο» που σημαδεύει κατευθείαν στην καρδιά του έθνους μας το νεοσύστατο κράτος των Σκοπίων να ταυτίζεται με τους δυο άλλους (Τουρκία και Αλβανία). Και την ίδια στιγμή μαύρη σκιά -αν βλέπεις μόνο τα ιδιωτικά ΜΜΕ- έχει ενσκήψει μέσα σε κάθε οικογένεια. Μέτρα και ξανά μέτρα οικονομικής αφαίμαξης. Με τα επώδυνα δεινά της -άνευ ιστορικού προηγουμένου- οικονομικής δυσπραγίας να μην έχουν έρθει ακόμα, αλλά παρόλα αυτά, αυτή η θλιβερή κατάσταση, να έχει καθηλώσει περισσότερο από δέκα εκατομμύρια συμπολίτες μας. Και την ίδια ώρα να συνεχίζονται οι αυτοκτονίες και οι εθνικές απώλειες με θανάτους από έλλειψη φαρμάκων. Και άλλα πολλά που εν τω μεταξύ επιφέρουν όλο και περισσότερα δυσμενή και επώδυνα αποτελέσματα για τον Έλληνα. Και κυρίως, πέραν των άλλων συναισθημάτων που δημιουργούν όλα αυτά, την αβεβαιότητα να έχει εισβάλει στη ζωή μας, όχι απλά αβεβαιότητα για την καθημερινή μας επιβίωση, αλλά αβεβαιότητα για όσα φαίνεται να πλησιάζουν απειλητικά…
Γεγονότα και εξελίξεις που βοούν και προειδοποιούν, σαν να θέλει ο Θεός να στείλει τα δικά του μηνύματα προσωπικά στον κάθε ένα μας, ώστε να προετοιμαστεί καταλλήλως, καθώς το αμέσως προσεχές διάστημα (μέχρι και το 2022 όπου συμπληρώνονται 100 χρόνια από την μικρασιατική καταστροφή και την πολυθρύλητη πλέον Συνθήκη της Λωζάνης) στην ευαίσθητη περιοχή μας, και πέριξ των εθνικών συνόρων μας φαίνεται να δρομολογούνται ταχύτατες εξελίξεις. Και όχι ευχάριστες. Μάλλον οδυνηρότερες. Ενώ την ίδια στιγμή στη Μεσόγειο, την οποία μάλλον πια περικυκλώνουν οι φλόγες του πολέμου και πέραν της Συρίας, ο πλανήτης αλλάζει άρδην, και όχι μόνο με αφορμή την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στη μια από τις πέντε μεγάλες υπέρ δυνάμεις, αλλά και όσων άλλων τεκτονικών πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών συντελούνται εντός της Ε.Ε, μοιάζει κάπως περίεργο να επιμένει κάποιος να θέλει να «ψηλαφεί» τις λεπτομέρειες για τα βαθιά εκκλησιαστικά διορθόξως διαδραματιζόμενα.
Και όμως, δυστυχώς η ιστορία, πρόσφατη και νεότερη (εκκλησιαστική, διπλωματική και πολιτική, αλληλένδετες μεταξύ τους έτσι και αλλιώς) μάς έχει δείξει και αποδείξει πως όλα όσα διαδραματίζονται, και μάλιστα πίσω από κλειστές -επτασφάγιστες τις περίσσοτερες φορές- με βαριές επιβλητικές, σκαλιστές, βυζαντινής μεγαλοπρεπούς τέχνης πόρτες, εν τέλει μας αφορούν όλους! Κάθε φορά τα γεγονότα και οι εξελίξεις αναδεικνύουν τα πρόσωπα, τους πρωταγωνιστές και εν τέλει τους ηγέτες που γράφουν ιστορία. Τους νικητές και τους ηττημένους. Συνδυάζοντας πολλές φορές την κρίσιμη ιστορική στιγμή γεγονότα του προσωπικού παρελθόντος του κάθε πρωταγωνιστή και ηγέτη, -άλλα άδηλα και κρύφια και άλλα γνωστά-, που κάποιο κομμάτι τους έρχεται να «δέσει» με όσα διαδραματίζονται, και τελικά να συνθέσει το τελικό πάζλ και να δώσει την μορφή της τελικής εικόνας με τους πρωταγωνιστές της αντίστοιχης μοιραίας ή καθοριστικής ιστορικής στιγμής, -είτε αυτή αφορά έναν πρόσκαιρο (πολιτικό ή θρησκευτικό ή άλλον πνευματικό) ηγέτη, είτε πολύ περισσότερο ένα ολόκληρο έθνος-. Ένα κράτος εν προκειμένω ή ένα σύνολο κρατών που έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους. Μια πολιτική ή μια οικονομική συμφωνία λ.χ. Ένα κοινό αμυντικό δόγμα ή ένα κοινό ιστορικό πρόταγμα. Κοινό πολιτισμό, ήθη, έθιμα ή και πολιτισμικές και πολιτιστικές παραδόσεις.
Πολύ περισσότερο, όταν ο κοινός παρανομαστής που ενώνει μια ομάδα εθνών -κρατών έχουν ως ουσιώδες κοινό στοιχείο μεταξύ τους την κοινή θρησκεία. Την κοινή Πίστη. Την Χριστιανική. Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο, όταν μιλάμε για την Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Κομβικό, λοιπόν ιστορικό στοιχείο αυτή την φορά στην δισχιλιετή πορεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας η Μεγάλη Σύνοδος των Δέκα (εκ των 14 συνολικώς) Αυτοκεφάλων και Αυτόνομων Εκκλησιών που συνεκλήθη μετά από προσπάθειες 114 ετών, στην Κρήτη (μεταξύ 16 και 27 του Ιουνίου) το έτος 2016, του οποίου διανύουμε τις τελευταίες ημέρες.
Η μόχλευση, η συζήτηση και ο έντονος προβληματισμός στις 14 κατά τόπους εθνικές Εκκλησίες συνεχίζεται με αμείωτο ενδιαφέρον. Τα όσα λέγονται, γράφονται ή και αποφασίζονται φτάνουν καθημερινά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Πρωτόθρονη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Δυστυχώς το κύμα των αντιδράσεων, όχι μόνο στο εσωτερικό των τεσσάρων μεγάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών που συνειδητά απείχαν (και για λόγους ουσίας των κειμένων που εντέλει υιοθετήθηκαν, αλλά και για εν προφάσει τεχνικές δυσκολίες για επί μέρους διαφορές μεταξύ τους όπως λ.χ μεταξύ των Πατριαρχείων Αντιοχείας και Ιεροσολύμων) αλλά κυρίως στο εσωτερικό των δέκα Εκκλησιών που μετείχαν.
Στο προηγούμενο σημείωμα μου αναφέρθηκα επαρκώς, με αφορμή τις αποφάσεις που έλαβε η Ιεραρχία της Ελλαδικής Εκκλησίας κατά την διάρκεια της έκτακτης ολομέλειάς της στα τέλη του Νοεμβρίου. Στο Φανάρι, αλλά και αλλού, μετά τη δημοσιοποίηση των προτάσεων του Μητροπολίτη Σερρών & Νιγρίτης, κ. Θεολόγου, επικρατεί -και ίσως εύλογα και κατά άλλους δικαίως- αναβρασμός, καθώς θεωρούν (παλαιοί και νέοι ιεράρχες του Πατριαρχείου αλλά και άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών) πως, ενώ τα κείμενα που- άλλα ομόφωνα και άλλα κατά πλειοψηφία- υιοθετήθηκαν, ψηφίστηκαν και υπογράφηκαν από τις αντιπροσωπείες των δέκα Εκκλησιών, δηλ. από τους 162 Αρχιερείς που έλαβαν μέρος, ευθέως πλέον τίθενται εν αμφιβόλω και αμφισβητούνται.
Ειδικότερα ο -μέχρι στιγμής και ένεκεν εορτών εκφράζεται μόνον ως εσωτερικός – προβληματισμός εστιάζεται κυρίως και επί μέρους στις προτάσεις του Μητροπολίτη Σερρών κ. Θεολόγου, 1, 8 και 9 που όμως στο σύνολό τους υιοθέτησε το σύνολο της Ιεραρχίας της Ελλαδικής Εκκλησίας στην έκτακτη σύγκληση της Ιεραρχίας τον Νοέμβριο(του 2016). Έκτακτη σύκληση της Ιεραρχίας της Ελλαδικής Εκκλησίας ειδικά για το ζήτημα της Μεγάλης Συνόδου της Κρήτης, όπου ως μοναδικό θέμα στην ατζέντα της ήταν αφενός η ενημέρωση για τα αποτελέσματα της Μεγάλης Συνόδου στην Κρήτη τον Ιούνιο και αφετέρου την υιοθέτηση των προτάσεων του βασικού και κεντρικού εισηγητή. Δηλ. του Μητρ. Σερρών κ. Θεολόγου (βλ. προηγούμενο σημείωμα).
Οι συγκεκριμένες προτάσεις του Μητρ. Σερών κ. Θεολόγου (1, 8 και 9) και που ομόφωνα υιοθετήθηκαν και από τους Έλληνες Ιεράρχες, όπως λένε πια ευθέως στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, έρχονται στην πράξη να αμφισβητήσουν τα κείμενα που ψηφίστηκαν. Κείμενα, που αφενός προετοιμάζονταν επί 114 έτη, και μάλιστα τα τελευταία 60 χρόνια συμμετείχε ενεργά και δραστήρια στην διαμόρφωσή τους η Ελλαδική Εκκλησία -μέσω γνωστών και διακεκριμένων Ιεραρχών και Θεολόγων της- και αφετέρου ο χαρακτήρας των κειμένων αυτών που υιοθετήθηκαν, και που για την τελική μορφή τους, συνέβαλε τα μέγιστα η Ελλαδική Εκκλησία, που και «παρούσα ήταν και δρώσα ζωτικώς», έρχεται με αυτές τις αποφάσεις (της) να θέσει εν αμφιβόλω τη Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδοξίας. Μια σύνοδο που χάριν της Ορθόδοξης Ενότητας και της Ομοψυχίας, χρειάστηκε να επέλθουν, και άλλες, έτι περαιτέρω αλλαγές προς ικανοποίηση πάντων των παρόντων δέκα Εκκλησιών , με προτάσεις και της Ελλαδικής Εκκλησίας.
Μάλιστα εκείνοι που «βλέπουν» και «διαβάζουν» πίσω από δόγματα, κανόνες, όρους και προϋποθέσεις πλέον κατά την τάξη και την παράδοση των Ιερών Συνόδων της Ορθοδοξίας, αυτά τα ίδια τελικά (πια) κείμενα – τονίζουν οι ίδιες πηγές στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και άλλες εκ των δέκα Εκκλησιών που μετείχαν –επέχουν θέση ιερών κειμένων, αφού αυτά επισφραγίστηκαν δια της Ευχαριστιακής Ενότητας, εν μέσω δηλαδή της Θείας Λειτουργίας έχοντας εκζητήσει την επίνευση και ιερά επιφοίτηση του Παναγίου Πνεύματος και έτσι αποτελούν τετελεσμένες Συνοδικές αποφάσεις.
Οπότε ευθέως και ευκρινώς αυτό που τονίζεται, και εδώ αρχίζει το μέγα πρόβλημα, «δεν είναι δυνατόν να τεθούν πλέον υπό την κρίση οποιονδήποτε συνοδικών επιτροπών». Αυτό που εντείνει την ένταση μεταξύ Αθήνας και Φαναρίου, με άγνωστο και άδηλο το μέλλον των μεταξύ τους σχέσεων, είναι το γεγονός ότι ο Αρχ. Αθηνών Ιερώνυμος στην προσπάθεια του να συγκεράσει τις δικές του εσωτερικές δυσκολίες και εντός της Ελλαδικής Εκκλησίας (από τους σκληροπυρηνικούς) της Ιεραρχίας αλλά και εν γένει να κατασιγάσει -και ενδεχομένως θελήσει να αποσιωπήσει – τις όντως μεγάλες αντιδράσεις εντός της Κοινωνίας των Πιστών και του Ποιμνίου, βάζει, -ειδικώς με την πρόταση (Νο 08) του Μητρ. Σερών- στο ίδιο «τσουβάλι» τα κείμενα που ψηφίστηκαν με το σύνολο των (αρνητικών) κειμένων που είτε δημοσιοποιήθηκαν, προ της συγκλήσεως της Μεγάλης Συνόδου με ψηφίσματα είτε συνυπογράφηκαν από συγκροτημένες, συντεταγμένες και οργανωμένες ομάδες πιστών (Πανεπιστήμια, Θεολογικές Σχολές, μοναστικές αδελφότητες, οργανώσεις και σωματεία χριστιανικά) , είτε μετά την σύγκληση της.
(Συνεχίζεται…)
