Μια πρόταση για πολύπλευρη εξωτερική πολιτική
“Οραματα και Χίμαιρες, Διαδρομές ενός διπλωμάτη’”: Απόσπασμα από το βιβλίο του πρέσβη Μαλλιά
Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο του πρέσβη Αλέξανδρου Μαλλιά με τίτλο: ‘’Οραματα και Χίμαιρες – Διαδρομες ενός διπλωματη’’ (Εκδόσεις ΣΙΔΕΡΗ). Ο κ. Μαλλιάς υπηρέτησε στις ελληνικές πρεσβείες στην Ουάσινγκτον, στα Τίρανα και στα Σκόπια.
‘’…Ως διπλωμάτης εργάστηκα πάνω από δεκαπέντε χρόνια στα Βαλκανικά ζητήματα. Με τη δική μας γειτονιά. Εξακολουθώ τακτικά, σχεδόν κάθε δυο μήνες, να μην χάνω ούτε μια ευκαιρία προκειμένου να επισκέπτομαι τον βαλκανικό μας περίγυρο και να σχηματίζω από πρώτο χέρι σαφή εικόνα για πρόσωπα και εξελίξεις. Να έχω έτσι και σωστή πληροφόρηση.
Φυσιολογικά, λοιπόν, το Έκτο Μέρος κάτω από τον γενικό τίτλο «Βαλκάνια – η Γειτονιά μας» , περιλαμβάνει θέσεις, απόψεις συχνά ενοχλητικές, διαδρομές και σελίδες του Βαλκανικού Ημερολογίου μου, που ξεκινούν πριν από 25 χρόνια και συνεχίζονται μέχρι τη στιγμή που το βιβλίο αυτό παραδόθηκε στον εκδότη.
Η Πρώτη Ενότητα αφορά στις σχέσεις μας με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Θέλω να πιστεύω ότι, μέσα από τα κείμενα αυτά, ο αναγνώστης μπορεί να έχει μια αντικειμενική και συνάμα συνολική ενημέρωση. Ο υποκειμενικός χαρακτήρας δεν λείπει. Έχει τη μορφή αυτοκριτικής, της υποχρεωτικής ενδοσκόπησης χωρίς τις παρωπίδες και το προσωπείο μιας χαμένης αθωότητας.
Σίγουρα επίσης περιέχει κριτική, άμεση και έμμεση, για χειρισμούς μας που δεν βοήθησαν. Επιπλέον, έχω περιλάβει στοιχεία που δείχνουν έλλειψη ειλικρίνειας σε σχέση με τις θέσεις μας για το ζήτημα του ονόματος. Η διγλωσσία δεν στρέφεται προς την άλλη πλευρά. Αφορά κυρίως στην ελληνική κοινή γνώμη.
Σύγχυση, για παράδειγμα, εξακολουθεί να επικρατεί με τη «σταθερή εθνική θέση», η οποία υποτίθεται ότι παραμένει αναλλοίωτη όπως υιοθετήθηκε στο Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών τον Απρίλιο του 1992. Η πρακτική αυτή γίνεται εσκεμμένα επιδιώκοντας να αποφέρει μικροπολιτικά και προσωπικά οφέλη. Στην πράξη συντηρεί την σύγχυση της ελληνικής κοινής γνώμης.
Η Δεύτερη Ενότητα, που αφορά ειδικότερα στις σχέσεις μας με την Αλβανία, περιέχει μία συνολική πρόταση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχουμε κληρονομήσει από το παρελθόν. Η λύση τους προϋποθέτει τη γνώση τους. Φοβούμαι ότι συνήθως προσπαθούμε να δώσουμε λύσεις, χωρίς να έχουμε εκ των προτέρων οριοθετήσει τα προβλήματα. Πεποίθησή μου, εδώ και αρκετά χρόνια, είναι ότι χρειάζεται μία λύση-πακέτο των εκκρεμοτήτων μας με την Αλβανία. Ταυτόχρονα, η δρομολόγηση της διαδικασίας αναγνώρισης της «Δημοκρατίας του Κοσόβου» εφόσον αυτή μπορεί να εξυπηρετήσει τα εθνικά μας συμφέροντα. Σε σχέση τόσο με την Αλβανία, καθώς και με τη συνεννόησή μας με τον αλβανικό παράγοντα στο σύνολό του. Η συνολική αυτή διαδικασία έχει δρομολογηθεί πρόσφατα. Τους τελευταίους μήνες.
Όμως, η διαμόρφωση της πολιτικής μας έναντι της Αλβανίας προϋποθέτει την ευρύτερη δυνατή πολιτική στήριξη. Διότι, διαπραγματεύονται μεν οι κυβερνήσεις, κυρώνουν όμως τις Συμφωνίες τα Κοινοβούλια. Ταυτόχρονα είναι σαφές ότι ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Αλβανία η λύση αυτή θα έχει την στήριξη όλων των πολιτικών δυνάμεων. Στόχος, λοιπόν, είναι να προχωρήσουμε προς το μέλλον με ισχυρές πολιτικές πλειοψηφίες. Αφήνοντας στο περιθώριο εκείνους που φοβούνται ότι θα χάσουν την πολιτική και κομματική τους φωνή και ταυτότητα εάν συναινέσουν. Ας μείνουν πίσω, προσκολλημένοι στο παρελθόν.
Δεν πρωτοτυπώ αν ισχυριστώ ότι στη Μέση Ανατολή και στη Βόρειο Αφρική έχει ανοίξει το κουτί –ορθότερα το πιθάρι– της Πανδώρας. Έχει ανοίξει; Ορθότερα, να ομολογήσουμε ότι το «ανοίξαμε». Ή τουλάχιστον βοηθήσαμε να ανοίξει. Αυτό ήταν το εύκολο. Δύσκολο είναι να κλείσει. Δεν πρόκειται όμως να κλείσει εάν δεν δημιουργηθούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις ισορροπίας συμφερόντων και κάποιων έστω αξιών.
Χρειαζόμαστε νέα ομόκεντρα, επάλληλα και ποικιλόμορφα σχήματα συνεργασιών από τον Περσικό Κόλπο μέχρι τον Ατλαντικό και τη Βόρεια Θάλασσα. Επιπλέον, τη σύμπραξη, τη συμμετοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας την Κίνας στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη, ταυτόχρονα με την οργανική σύνδεση της διαδικασίας του Ελσίνκι με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής.
Προσπάθησα να διαμορφώσω μία συνολική πρόταση που θα αφορά στην Επόμενη Ημέρα σε ολόκληρη την εμπόλεμη σχεδόν αυτή περιοχή που αποτελεί την άμεση γειτονιά της Ευρώπης και βέβαια της δικής μας χώρας. Το κείμενο αυτό με το οποίο ξεκινά το Έβδομο Μέρος με τον γενικό τίτλο «Από την Αραβική Άνοιξη στο Χάος» μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί μια αυτοτελή ενότητα.
Αμφιταλαντεύτηκα αρκετά μέχρις ότου καταλήξω στα στοιχεία τα οποία έκρινα ότι μπορούσα να περιλάβω στο Ημερολόγιο Λιβύης (1982-1984). Έχουν περάσει 35 χρόνια. Η κατάσταση στη Λιβύη σήμερα είναι στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού και αμερικανικού ενδιαφέροντος.
Εδώ ισχύει το «δημιουργήσαμε χάος, παραλάβαμε χάος, παραδίδουμε χάος». Θα ήμουν ήσυχος εάν ό,τι βλέπουμε σήμερα αποτελούσε το προϊόν συνωμοσίας κάποιων χωρών. Δυστυχώς όλα έγιναν και εξακολουθούν να γίνονται χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Το λιβυκό χάος φέρει την προσωπική σφραγίδα του Νικολά Σαρκοζί. Όπως ακριβώς το ιρακινό φέρει την υπογραφή της διακυβέρνησης Μπους-Τσένυ-Ράμσφελντ. Το συριακό φέρει τη σφραγίδα όλων. Χωρίς εξαίρεση.
Οι σελίδες του προσωπικού μου Ημερολογίου μπορούν ίσως να δώσουν μια εικόνα βγαλμένη μέσα από βιώματα. Άρα υποκειμενική. Οι σχέσεις πολλών ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ των οποίων και η δική μας, με τη Λιβύη του Καντάφι δύσκολα μπορούν να καλυφθούν μέσα σε ένα λευκό και αδιαφανές πέπλο αγνότητας.
Η Εξωτερική Πολιτική γενικά κινείται στα όρια των σημείων ισορροπίας μεταξύ αξιών και συμφέροντος. Ανατρέχοντας στις σχέσεις μας με τη Λιβυκή Τζαμαχιρία, 35 χρόνια πριν, θα τολμούσα να ισχυριστώ ότι κινήθηκαν σταθερά εκτός ενός συστήματος αξιών. Πάνω ακριβώς στα δυσερμήνευτα εξωτερικά όρια του λεγόμενου Εθνικού Συμφέροντος…’’
