Η ακτινογραφία του Κατάρ και οι επιπτώσεις της κρίσης
Γράφει ο Χρήστος Φράγκου
Αν και η απομόνωση του Κατάρ από τα γειτονικά και μέχρι πρότινος αδερφά κράτη χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη πολιτική κρίση της αραβικης χερσονήσου εν τούτοις οι οικονομικές συνέπειες δεν διαγράφονται τόσο έντονες όσο αρχικά περιγράφηκαν.
Η οικονομία του Κατάρ βρίσκεται ήδη σε ύφεση και η πολιτική κρίση θα επιδεινώσει την κατάσταση, στο εσωτερικό της χώρας, ενώ παράλληλα αναγκάζει τη χώρα να αναζητήσει νέους προμηθευτές τροφίμων, τα οποία μέχρι τώρα εισήγαγε κυρίως από τη Σαουδική Αραβία.
Προβλήματα αντιμετωπίζει ήδη και Qatar Airways καθώς χάνει έσοδα προς τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, την Υεμένη, τα ΗΑΕ και άλλες χώρες της περιοχής, ενώ είναι αναγκασμένη να αντιμετωπίσει υψηλότερα κόστη καθώς ο εναέριος χώρος γειτονικών χωρών είναι κλειστός και τα αεροσκάφη της είναι αναγκασμένα να υποβάλλουν σχέδια πτήσης με μεγάλες παρακάμψεις που συνεπάγονται μεγαλύτερο χρόνο πτήσης και κατανάλωση καυσίμων.
Τα έσοδα όμως του Κατάρ δεν πλήττονται καθώς οι βασικοί αγοραστές του είναι εκτός της περιοχής και παράγουν σημαντικά εμπορικά πλεονάσματα , κυρίως από την αγορά καυσίμων. Η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα, η Κίνα και η Σιγκαπούρη αποτελούν τους κορυφαίους εμπορικούς εταίρους του Κατάρ, οι συνεργασία με τους οποίους είναι πιθανό να ενταθεί.
Μεσοπρόθεσμα αν δεν βελτιωθεί η κατάσταση αναμένεται σταδιακή αύξηση της ανεργίας, μείωση των δημοσίων εσόδων, περιορισμός, ενίσχυση του πληθωρισμού, κυρίως λόγω του πληθωρισμού τροφίμων και ένταση της ύφρεσης λόγω της διακοπής έργων. Παράλληλα αναμένεται μείωση της τουριστικής κίνησης αργότερα μέσα στο έτος.
Το Κατάρ
Το Κράτος του Κατάρ είναι ένα ανεξάρτητο εμιράτο της Μέσης Ανατολής, που καταλαμβάνει τη χερσόνησο Κατάρ, επί της ανατολικής ακτής της Σαουδικής Αραβίας στον Αραβικό ή Περσικό Κόλπο. Έχει έκταση 11.627 τ.χλμ. και πληθυσμό (142η στον κόσμο) 2.576.181 κατοίκους, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2017. Πλούσιο σε πετρελαιοπηγές, έχει ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλή εισοδήματα στον κόσμο. Αναγνωρίσθηκε ως ανεξάρτητο κράτος στις 3 Σεπτεμβρίου του 1971, ως καταληκτική ημερομηνία της από 3 Νοεμβρίου 1916 διμερούς συνθήκης φιλίας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Κατάρ.
Το 1983 μόνο το 20% του πληθυσμού ήταν Καταρινοί, οι υπόλοιποι ήταν από τη Σ. Αραβία, το Πακιστάν και το Ιράν.
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2015 τα 78,59 χρόνια (76,58 χρόνια οι άνδρες και 80,65 οι γυναίκες).
Το Κατάρ ήταν επίσης ένα από τα πρώτα μέλη του ΟΠΕΚ και ιδρυτικό μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Είναι μέλος του Αραβικού Συνδέσμου. Η χώρα δεν έχει αποδεχθεί την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Το Κατάρ φιλοξενεί την αμερικανική βάση Al Udeid Air Base, το οποίο λειτουργεί ως κομβικό σημείο για όλες τις αμερικανικές αεροπορικές δραστηριότητες στον Κόλπο. Το Κατάρ έχει διμερείς σχέσεις με πολλές ξένες χώρες. Επέτρεψε στις αμερικανικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν την αεροπορική βάση για να στείλει προμήθειες προς το Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Διεθνείς σχέσεις
Το Κατάρ υπέγραψε συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με τη Σαουδική Αραβία, με την οποία μοιράζεται το μεγαλύτερο ενιαίο μη συναφή τομέα του φυσικού αερίου στον κόσμο.
Οι σχέσεις του, με το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι τεταμένες, λόγω της θεωρούμενης εγγύτητας μεταξύ της κυβέρνησης του Κατάρ και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Τον Ιούνιο του 2017 η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με μια συντονισμένη απόφαση διέκοψαν κάθε διπλωματική σχέση με το Κατάρ λόγω «της υποστήριξής του στην τρομοκρατία και τον εξτρεμισμό».
Οικονομία
Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν συρρικνώθηκε με ρυθμό 2,1% το δ ‘τρίμηνο του 2016 εν συγκρίσει με το προηγούμενο τρίμηνο. Ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ σε ετήσια βάση ήταν όμως θετικός, 1,7% στο τέταρτο τρίμηνο του 2016, χαμηλότερα όμως από τις προβλέψεις για ανάπτυξη 3,9%.
Η παραγωγή μειώθηκε στα ορυχεία και λατομεία (-6,4% έναντι 2,6% το τρίτο τρίμηνο) και αυξήθηκε με βραδύτερο ρυθμό στις μεταφορές (4,3% έναντι 7%) και στις κατασκευές (14% έναντι 15,9%).
Αντίθετα, η ανάπτυξη επιταχύνθηκε για τις χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες (6,8% έναντι 6,6%). Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών (5,6% έναντι 3%). δημόσια διοίκηση; Υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση (7,1% έναντι 6,2%). (8,8% έναντι 6,1%) και επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες (8,1% έναντι 5,6%). Επίσης, ο κλάδος παραγωγής υποχώρησε 0,4% (-1,2% το δεύτερο τρίμηνο).
Το εμπορικό πλεόνασμα του Κατάρ σημείωσε άνοδο 105% σε ετήσια βάση στα 9,8 δισεκατομμύρια ριάντ τον Απρίλιο του 2017 από 4,8 δισεκατομμύρια ριάντ πριν από ένα χρόνο.
Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 25,1% σε 18,8 δισεκατομμύρια ριάντ, ενισχύθηκαν από τις πωλήσεις αερίου (33,2%) και τα πετρελαϊκά ορυκτά και τα ασφαλτούχα ορυκτά (75,7%).
Οι πωλήσεις αυξήθηκαν στη Νότια Κορέα (15,2%). Ινδία (39,5%). Η Κίνα (79,2%) και η Σιγκαπούρη (80,4%).
Οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 12,5% σε 8,9 δισεκατομμύρια ριάντ, καθώς οι αγορές για αυτοκίνητα και άλλα μηχανοκίνητα οχήματα (-16,6%) μειώθηκαν όπως και άλλες ομάδες προϊόντων (-11,4%).
Οι εισαγωγές μειώθηκαν από τις ΗΠΑ (-7,9%). Την Κίνα (-18,3) και τη Γερμανία (-64,5%).
Χρηματιστήριο ομόλογα
Ιδιαίτερα αρνητική ήταν η πρώτη αντίδραση του Χρηματιστηρίου και των ομολόγων στην είδηση της απομόνωσης της χώρας από τους γείτονές της καθώς στιγματίζεται ως τρομο-κράτος γεγονός που ανεβάζει το πολιτικό και γεωπολιτικό ρίσκο, αν και η οικονομία δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει ιδιαίτερα προβλήματα, πλήττεται όμως η εμπιστοσύνη στη χώρα διεθνώς.
Με την οικονομία σε ύφεση οι επιπτώσεις σε επίπεδο κλίματος και οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται να είναι αρνητικές, τουλάχιστον βραχυχρόνια.
Οι επενδυτές φοβούνται ενδεχόμενο μπαράζ διεθνών αποκλεισμών και δεσμεύσεων κεφαλαίων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ καθώς η μάχη της διεθνούς συμμαχίας κατά του Ισλαμικού Κράτους εντείνεται.
Μάκροσκοπικά
Περιορισμένης έκτασης αναμένονται οι μακροσκοπικές επιπτώσεις, υπό τα μέχρι στιγμής δεδομένα, καθώς το Κατάρ έχει ιδιαίτερα χαμηλό λόγο δημοσίου χρέους ΑΕΠ, τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα και ενισχυμένο δίχτυ κοινωνικής προστασίας.
Η κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί μόνο αν διευρυνόταν η διεθνής δράση εις βάρος του Κατάρ με την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία, σενάριο που δεν συγκεντρώνει ιδιαίτερες πιθανότητες καθώς το Κατάρ διαθέτει μεγάλες επενδύσεις ανά τον κόσμο, ελέγχοντας σημαντικό ποσοστό σε τράπεζες όπως η Deutsche Bank, η JP Morgan και ένα ιδιαίτερα ευρύ χαρτοφυλάκιο κρατικών επενδύσεων εκτός του πετρελαίου και των πετρελαϊκών εταιριών.
Κοινωνία
Πανικό έχει προκαλέσει σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο στους κατοίκους του Κατάρ ο αποκλεισμός που επέβαλε η Σαουδική Αραβία στα προϊόντα διατροφής, μετά τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων που αποφάσισε το Ριάντ.
Κατά το AFP, κάτοικοι της πρωτεύουσας Ντόχα σχημάτισαν ουρές στα σούπερ μάρκετ, ενώ το γάλα, το ρύζι και τα πουλερικά σύντομα εξαφανίστηκαν από τα ράφια.
Το Κατάρ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές, παράγοντας ελάχιστα τρόφιμα. Το μικρό εμιράτο έχει πληθυσμό κάτω των 2 εκατομμυρίων κατοίκων, οι περισσότεροι ξένοι.
Με ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα στα 138.480 δολάρια το 2015 (σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα), ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο, η οικονομία του Κατάρ έχει αναπτυχθεί μέσω των επενδύσεων σε πολλούς τομείς.
Σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τους πολίτες και να αποφύγει την εξάπλωση του πανικού, η κυβέρνηση του Κατάρ εξέδωσε ανακοίνωση διαβεβαιώνοντας ότι οι θαλάσσιες και αεροπορικές οδοί θα παραμείνουν ανοικτές για τις εισαγωγές.
| Overview | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| GDP Growth Rate | -2.10 | 0.5 | 0.7 | -1 | 0.8 | 1.2 | percent | [+] |
| Unemployment Rate | 0.20 | 0.8 | 0.8 | 0.8 | 1 | 1.2 | percent | [+] |
| Inflation Rate | 0.60 | 2.3 | 2.3 | 3.5 | 4 | 3.6 | percent | [+] |
| Interest Rate | 5.00 | 5 | 5 | 5.5 | 5.5 | 6.25 | percent | [+] |
| Balance of Trade | 9831.00 | 7900 | 8200 | 6900 | 10645 | 8600 | QAR Million | [+] |
| Government Debt to GDP | 34.90 | 47 | 47 | 47 | 34.07 | 42 | percent | [+] |
| MARKETS | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Currency | 3.65 | 3.68 | 3.71 | 3.82 | 3.79 | 4.37 | [+] | |
| Stock Market | 9202.62 | 10300 | 10200 | 9880 | 9980 | 8320 | points | [+] |
| Government Bond 10y | 3.14 | 3.37 | 3.41 | 3.44 | 3.47 | 4.01 | percent | [+] |
| GDP | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| GDP Growth Rate | -2.10 | 0.5 | 0.7 | -1 | 0.8 | 1.2 | percent | [+] |
| GDP Annual Growth Rate | 1.70 | 4.3 | 1.9 | 2.1 | 2.5 | 3.5 | percent | [+] |
| GDP | 164.60 | 231 | 161 | 240 | 144 | 269 | USD Billion | [+] |
| Gross Fixed Capital Formation | 66026.00 | 62785 | 60750 | 58683 | 60501 | 63460 | QAR Million | [+] |
| GDP per capita | 74686.60 | 74390 | 74494 | 74598 | 74615 | 74621 | USD | [+] |
| GDP per capita PPP | 132937.67 | 132409 | 132593 | 132777 | 132809 | 132819 | USD | [+] |
| Gdp Constant Prices | 200749.00 | 203460 | 208534 | 204550 | 202581 | 217114 | QAR Million | [+] |
| LABOUR | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| Unemployment Rate | 0.20 | 0.8 | 0.8 | 0.8 | 1 | 1.2 | percent | [+] |
| Population | 2.57 | 2.59 | 2.68 | 2.78 | 2.84 | 3.43 | Million | [+] |
| Employed Persons | 2073704.00 | 2205344 | 2282625 | 2304266 | 2364006 | 2703657 | [+] | |
| PRICES | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| Inflation Rate | 0.60 | 2.3 | 2.3 | 3.5 | 4 | 3.6 | percent | [+] |
| Consumer Price Index CPI | 108.40 | 108 | 109 | 109 | 109 | 109 | Index Points | [+] |
| GDP Deflator | 76.90 | 91.51 | 91.88 | 92.24 | 89.14 | 88.3 | Index Points | [+] |
| Inflation Rate Mom | -0.20 | 0.5 | 0 | -0.2 | -0.02 | -0.1 | percent | [+] |
| Food Inflation | -1.30 | -1.42 | -1.24 | -1.28 | -1.27 | -1.27 | percent | [+] |
| Cpi Transportation | 117.20 | 117 | 117 | 117 | 117 | 117 | Index Points | [+] |
| MONEY | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| Interest Rate | 5.00 | 5 | 5 | 5.5 | 5.5 | 6.25 | percent | [+] |
| Money Supply M0 | 63537.30 | 63291 | 61904 | 61320 | 60961 | 60454 | QAR Million | [+] |
| Money Supply M1 | 133493.00 | 134132 | 134378 | 134274 | 134350 | 134322 | QAR Million | [+] |
| Money Supply M2 | 525164.00 | 529882 | 533537 | 534616 | 534911 | 534989 | QAR Million | [+] |
| Foreign Exchange Reserves | 126659.00 | 127555 | 128427 | 127565 | 128273 | 127920 | QAR Million | [+] |
| Banks Balance Sheet | 1308090.30 | 1325443 | 1363118 | 1399771 | 1436014 | 1824453 | QAR Million | [+] |
| Deposit Interest Rate | 2.40 | 2.31 | 2.45 | 2.6 | 2.62 | 2.41 | percent | [+] |
| Loan Growth | 9.30 | 18.7 | 8.49 | 19.1 | 8.29 | 16.2 | percent | [+] |
| Central Bank Balance Sheet | 189716.00 | 190034 | 190253 | 190283 | 190287 | 190288 | QAR Million | [+] |
| TRADE | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| Balance of Trade | 9831.00 | 7900 | 8200 | 6900 | 10645 | 8600 | QAR Million | [+] |
| Exports | 18766.00 | 17875 | 17578 | 17542 | 17502 | 17508 | QAR Million | [+] |
| Imports | 8935.00 | 8362 | 8344 | 8386 | 8377 | 8378 | QAR Million | [+] |
| Current Account | -6169.00 | -8610 | -9288 | -9942 | -10238 | -11846 | QAR Million | [+] |
| Current Account to GDP | -5.50 | 6.8 | -0.59 | 6.8 | -4.99 | 15.7 | percent | [+] |
| Capital Flows | -8949.00 | -22743 | -23489 | -22413 | -20975 | -19984 | QAR Million | [+] |
| Gold Reserves | 29.69 | 34.96 | 37.96 | 37.68 | 38.04 | 38.14 | Tonnes | [+] |
| Crude Oil Production | 619.00 | 625 | 616 | 613 | 613 | 614 | BBL/D/1K | [+] |
| Terrorism Index | 0.23 | 0.4 | 0.43 | 0.46 | 0.49 | 0.41 | [+] | |
| Tourist Arrivals | 2930.00 | 3105 | 3145 | 3186 | 3222 | 3862 | Thousand | [+] |
| Foreign Direct Investment | 939.00 | 542 | 522 | 526 | 526 | 526 | QAR Million | [+] |
| GOVERNMENT | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| Government Debt to GDP | 34.90 | 47 | 47 | 47 | 34.07 | 42 | percent | [+] |
| Government Budget | 16.10 | -5.3 | -5.3 | -5.3 | -4.2 | -3.3 | percent of GDP | [+] |
| Government Budget Value | 123455.00 | -35700 | 123908 | -28500 | 128344 | 3880 | QAR Million | [+] |
| Government Spending | 128190.00 | 125899 | 123482 | 121065 | 119951 | 113466 | QAR Million | [+] |
| Government Revenues | 336557.00 | 187000 | 366487 | 192000 | 367860 | 267000 | QAR Million | [+] |
| Fiscal Expenditure | 213102.00 | 231477 | 217588 | 203700 | 201910 | 181361 | QAR Million | [+] |
| BUSINESS | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| Changes in Inventories | 247.60 | 222 | 229 | 237 | 237 | 236 | QAR Billion | [+] |
| Ease of Doing Business | 83.00 | 89 | 92 | 95 | 95 | 98 | [+] | |
| Competitiveness Index | 5.23 | 5.31 | 5.31 | 5.31 | 5.21 | 5.19 | Points | [+] |
| Competitiveness Rank | 18.00 | 15 | 15 | 15 | 19 | 21 | [+] | |
| Business Confidence | 20.20 | 22.98 | 21.79 | 22.03 | 21.87 | 22.73 | [+] | |
| Corruption Index | 61.00 | 62 | 60 | 57 | 59 | 61 | Points | [+] |
| Corruption Rank | 31.00 | 29 | 31 | 34 | 33 | 29 | [+] | |
| CONSUMER | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| Consumer Spending | 143009.00 | 149038 | 151123 | 153209 | 155769 | 181690 | QAR Million | [+] |
| Private Sector Credit | 454520.50 | 458821 | 462662 | 466581 | 470337 | 500332 | QAR Million | [+] |
| Consumer Confidence | 184.30 | 184 | 185 | 185 | 185 | 185 | [+] | |
| HOUSING | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| Housing Index | 277.42 | 278 | 278 | 278 | 278 | 278 | Index Points | [+] |
| Building Permits | 618.00 | 622 | 622 | 623 | 623 | 623 | [+] | |
| TAXES | Actual | Q2/17 | Q3/17 | Q4/17 | Q1/18 | 2020 | ||
| Corporate Tax Rate | 10.00 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | percent | [+] |
| Personal Income Tax Rate | 0.00 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | percent | [+] |
| Social Security Rate | 5.00 | 10 | 7.5 | 5 | 5 | 5 | percent | [+] |
| Social Security Rate For Companies | 0.00 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | percent | [+] |
| Social Security Rate For Employees | 5.00 | 10 | 7.5 | 5 | 5 | 5 | percent | [+] |
