Της Amberin Zaman
Η τουρκική κυβέρνηση ανασχημάτισε τα κορυφαία κλιμάκια του στρατού, ενώ ξεκίνησε η δίκη για περισσότερους από 500 φερόμενους ως συνωμότες του πραξικοπήματος.
Μετά από μήνες φημολογίας, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Τουρκίας, Hulusi Akar, επέζησε από την ανατροπή των κορυφών της Τουρκίας την Τετάρτη, η οποία βρήκε τους αρχηγούς του στρατού, της αεροπορίας και του ναυτικού να αντικαθίστανται. Υπήρχαν αμφιβολίες για τις προοπτικές συνέχισης της ηγεσίας του Akar, μετά την αποτυχημένη προσπάθεια πραξικοπήματος του Ιουλίου πέρυσι και τις συγκρουόμενες αποδόσεις ευθυνών, για τις πράξεις του εκείνη την ημέρα.
Ο διοικητής των τουρκικών χερσαίων δυνάμεων, Salih Zeki Colak, θα αντικατασταθεί από τον διοικητή της χωροφυλακής Yasar Guler, ο οποίος είχε συλληφθεί και φυλακιστεί από τους κινηματίες αξιωματικούς, κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος. Ο επικεφαλής του ναυτικού Bulent Bostanoglu θα παραχωρήσει τη θέση του στον Adnan Ozbal, αντιναύαρχο, και ο Hasan Kucukakyuz, αρχηγός της τακτικής αεροπορίας, θα αντικαταστήσει τον αρχηγό της πολεμικής αεροπορίας, Abidin Unal.
Η μετατόπιση του Guler στη διοίκηση των δυνάμεων ξηράς, υποδηλώνει ότι ο δρόμος έχει στρωθεί, για να γίνει ο επόμενος επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου, όταν ο Ακάρ, ο οποίος, για πολλούς, χειρίστηκε το πραξικόπημα εν μέσω αντιφάσεων και ανικανότητας, ενδεχομένως αποσυρθεί το επόμενο έτος. Όπως κατέγραψε ο αρθρογράφος του Al-Monitor Metin Gurcan, ο Guler είναι γνωστός για την άγρια αντιπολίτευση του στον Fethullah Gulen, τον σουνίτη κληρικό με έδρα την Πενσυλβανία, τον οποίο η κυβέρνηση κατηγόρησε για την οργάνωση του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου.
Σε ένα πάνελ στην Ουάσινγκτον τον περασμένο μήνα, ο Guler περιέγραψε το αποτυχημένο πραξικόπημα ως «τρομοκρατική πράξη» και αποκάλεσε τον Gulen ηγέτη μιας «ριζοσπαστικής τρομοκρατικής οργάνωσης». Οι υπόλοιποι του πάνελ απέρριψαν την ιδέα ότι Γκιουλεντιστές δράστες είχαν συνενώσει τις δυνάμεις τους με κοσμικούς κεμαλιστές αξιωματικούς κατα το εγχείρημα.
Ο Hakan Yavuz, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, δήλωσε: «Το επιχείρημα ότι οι Γκιουλενιστές συμμάχησαν με τους κεμαλιστές αξιωματικούς, δεν είναι βιώσιμο, διότι οι Γκιουλενιστές ούτε καν θα καθόντουσαν ποτέ δίπλα σε Κεμαλικούς αξιωματικούς, γιατί θα έκρυβαν την πραγματική τους ταυτότητα σε κάθε στιγμή”. Ο 63χρονος στρατηγός είναι γνωστός ως ένας σφοδρός υποστηρικτής της τουρκικής στρατιωτικής παρέμβασης στη Συρία και της ένοπλης υποστήριξης των Σύριων αντάρτων.
Ο ανασχηματισμός των κορυφαίων στρατιωτικών κλιμακίων συμπίπτει με τη δεύτερη ημέρα της δίκης των περίπου 500 ατόμων, με την κατηγορία της συμμετοχής στο πραξικόπημα. Ο Γκιουλέν, ο κύριος εναγόμενος της υπόθεσης, δικάζεται ερήμην. Στους υπόλοιπους συμπεριλαμβάνονται ένας πρώην αρχηγός της πολεμικής αεροπορίας, ο Akin Ozturk, και άλλοι διοικητές από την αεροπορική βάση Akinci της Άγκυρας, η οποία λέγεται ότι ήταν το κέντρο της αποτυχημένης επιχείρησης. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Ακάρ και ο βασικός ηγέτης της αντιπολίτευσης, Κέμαλ Κιλιτσντάρογλου του Δημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος, μεταξύ άλλων, ζήτησαν από το δικαστήριο να καταθέσουν κατά την ακροαματική διαδικασία.
Η συζήτηση για το ποιος ηγήθηκε και οργάνωσε το πραξικόπημα δεν έχει μειωθεί, αλλά μερικοί εξέχοντες αρθρογράφοι στα φιλοκοσμικά μέσα ενημέρωσης απηχούν τον ισχυρισμό του Guler, ότι οι κεμαλιστές δεν είχαν καμία σχέση με το πραξικόπημα. Τέτοιες ετικέτες μπορούν, ωστόσο, να είναι παραπλανητικές και η δύναμη συχνά υπερνικά την ιδεολογία στις κάποτε παντοδύναμες ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας. Τα διαπιστευτήρια του κεμαλισμού αποτελούσαν συχνά ένα φύλλο συκής, για όσους ήταν πρόθυμοι να ανέβουν στην ιεραρχία. Στην σημερινή Τουρκία, η απαρέγκλιτη πίστη στον Ερντογάν, ολοκληρωμένη με μία δόση απόλυτης ευσέβειας, φαίνεται να είναι η συνταγή της επιτυχίας.
Μια συναινετική άποψη είναι, ότι πολλοί Γκιουλενιστές αξιωματικοί, οι οποίοι ήξεραν ότι θα εκκαθαριστούν πέρυσι από το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο, ήταν στην πρώτη γραμμή του πραξικοπήματος, αλλά συμμετείχαν και άλλοι που αντιτάχθηκαν στον Ερντογάν. Αυτή η εξήγηση ομοιάζει με το ευρύτερο μοτίβο του Γκιουλέν, που παρατάσσει όλους τους πιστούς του, οι οποίοι τώρα έχουν ως επί το πλείστον εκκαθαριστεί, στις υπηρεσίες ασφαλείας και στη δικαιοσύνη, ώστε να ανατρέψουν τον Ερντογάν. Ένα άλλο σύνηθες αφήγημα, είναι ότι ο Ερντογάν είχε αντιληφθεί το πραξικόπημα, αλλά του επέτρεψε να ξεδιπλωθεί ούτως ή άλλως, ώστε να εξολοθρεύσει τους εχθρούς του.
Σε κάθε περίπτωση, ο Ερντογάν χρησιμοποίησε το πραξικόπημα ως πρόσχημα για να επιβληθεί των μυριάδων αντιπάλων του, πραγματικών και φανταστικών. Χιλιάδες αξιωματικοί, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 149 στρατηγών και ναυάρχων, και εκατοντάδες στρατιωτικοί που είχαν αναπτυχθεί στις εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ σε ολόκληρη την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν απολυθεί, προκαλώντας σχόλια ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός του ΝΑΤΟ, είναι πλέον ανάπηρες. Ένας αξιωματούχος της κυβέρνησης δήλωσε πρόσφατα στο Al-Monitor: «Έχουμε πλέον λίγα άτομα που απομένουν στο τουρκικό στράτευμα, με τους οποίους μπορούμε να μιλήσουμε. Και τα υπόλοιπα είναι πολύ φοβισμένα”.
Στα θετικά, η στρατιωτική κηδεμονία, τουλάχιστον στα χαρτιά, δεν αποτελεί πλέον απειλή. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες που επέβαλλε η κυβέρνηση τον περασμένο Αύγουστο, ο στρατός, το ναυτικό και η αεροπορία υπόκεινται τώρα στον υπουργό άμυνας, ένα πολιτικό πρόσωπο. Όλες οι στρατιωτικές σχολές και τα στρατιωτικά λύκεια έχουν κλείσει και ο πρόεδρος διορίζει τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Εθνικής Άμυνας, το οποίο ιδρύθηκε στη θέση τους.
Οι απόφοιτοι ισλαμικών σχολείων εκπαίδευσης, που προηγουμένως αποκλεισμένοι από τους στρατιωτικούς, θα μπορούν να εγγραφούν. Έτσι, από τεχνική άποψη, στη νέα Τουρκία, μπορεί κανείς να είναι ταυτόχρονα ιμάμης και στρατηγός, μάλλον όπως οι Οθωμανοί σουλτάνοι, που ήταν και χαλίφηδες και διοικητές. Αλλά και πάλι, ο Ερντογάν μπορεί να θέλει να κρατήσει αυτούς τους τίτλους για τον εαυτό του.
Μετάφραση: Στέργιος Σεβαστιάν
Αρχική πηγή: Al-Monitor.com
