Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας εκλέγεται απ’ ευθείας από το λαό για πενταετή θητεία. Είναι ο αρχηγός του κράτους και της κυβέρνησης της Κύπρου.
Δεν υπάρχει όριο θητειών και έτσι ο Πρόεδρος μπορεί να επανεκλεγεί απεριόριστες φορές.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1960, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαθέτει συμβολικές και ουσιαστικές εξουσίες συγκεντρωμένες όλες στο πρόσωπο του. Μεταξύ άλλων, διορίζει και παύει τους Υπουργούς, ενώ διορίζει επίσης τους ανεξάρτητους κρατικούς Αξιωματούχους και τους δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το Σύνταγμα δίνει στον Πρόεδρο (όπως και στον Αντιπρόεδρο) δικαίωμα τελικής αρνησικυρίας (βέτο) με το οποίο μπορεί να εμποδίσει οποιοδήποτε νόμο ψηφίσει η Βουλή από το να τεθεί σε ισχύ.Ο Πρόεδρος διαθέτει επίσης πολλές ακόμα μεγάλες και μικρές εξουσίες.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προέρχεται από την ελληνική κοινότητα της Κύπρου και ο Αντιπρόεδρος από την τουρκική. Από τα γεγονότα του 1964 και εντεύθεν η θέση του Αντιπροέδρου παραμένει κενή.Ο Πρόεδρος ορκίζεται υποχρεωτικά με Θρησκευτικό όρκο.Πολιτικός όρκος δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα.
Ας δούμε όμως την ιστορία των προεδρικών εκλογών στην Κύπρο που αρχίζει από το 1959,κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου προς την ανεξαρτησία.
Προεδρικές Εκλογές 1959
Αντίπαλοι στις τότε εκλογές ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, που υποστηρίχθηκε από την πλειονότητα των αγωνιστών της ΕΟΚΑ και ο Ιωάννης Κληρίδης (πατέρας του Γλαύκου Κληρίδη), τον οποίον στήριξαν η Δημοκρατική Παράταξη, το ΑΚΕΛ και οι αντιτιθέμενοι στις συμφωνίες Λονδίνου – Ζυρίχης.
Νικητής και πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας από την εκλογική αναμέτρηση της 13ης Δεκεμβρίου 1959, αναδείχθηκε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος που εξασφάλισε το 66,29% των ψήφων, έναντι 32,92% του Ιωάννη Κληρίδη. Ταυτόχρονα, έγιναν εκλογές και για τον Αντιπρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και εξελέγη ο Φαζίλ Κουτσιούκ, χωρίς ανθυποψήφιο.
Αξιοσημείωτο στην συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση, το γεγονός ότι ο γιός του Ιωάννη Κληρίδη, Γλαύκος αρνήθηκε να στηρίξει την υποψηφιότητα του πατέρα του, στηρίζοντας την υποψηφιότητα Μακαρίου. Μάλιστα, γι αυτή του την κίνηση είχε κατηγορηθεί ότι παραβίαζε τη χριστιανική εντολή «τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου…». Εκείνος απαντούσε με το αρχαιοελληνικό ρητό «πατρός τε και μητρός τε και των άλλων προγόνων απάντων τιμιότερον εστίν η Πατρίς, και σεμνώτερον και αγιώτερον».
25 Φεβρουαρίου 1968
Οι δεύτερες προεδρικές εκλογές ήταν προγραμματισμένες για το 1965. Ωστόσο, αναβλήθηκαν εξ αιτίας των σοβαρών διακοινοτικών ταραχών του 1963/1964, με τη Βουλή των Αντιπροσώπων να ψηφίζει παράταση της θητείας του προέδρου Μακαρίου για τρία χρόνια.
Έτσι οι εκλογές διενεργήθηκαν τελικά στις 25 Φεβρουαρίου, 1968, σ’ ένα κλίμα εντάσεων, αντεγκλήσεων και εκτρόπων.
Στο επίκεντρο της προεκλογικής διαμάχης, βρέθηκε το θέμα της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Υποψήφιοι ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, τον οποίο υποστήριξαν οι αγωνιστές που δεν αντιδρούσαν στις συμφωνίες της Ζυρίχης (Πατριωτικό Μέτωπο) και το ΑΚΕΛ, ενώ οι Ενωτικοί (ΔΕΚ) τάχθηκαν με τον ψυχίατρο Τάκη Ευδόκα, ο οποίος κατήλθε ως υποψήφιος για να συντηρήσει και να προβάλει το θέμα της Ένωσης με την Ελλάδα. Όσο εντεινόταν, μάλιστα, η προεκλογική εκστρατεία, τόσο περισσότερο εντείνονταν και τα επεισόδια μεταξύ των υποστηρικτών των δύο υποψηφίων.
Στην ουσία, ο Τάκης Ευδόκας δυσκολεύτηκε να διεξάγει την εκστρατεία του, καθώς οι υποστηρικτές του Μακαρίου προκαλούσαν συνεχώς επεισόδια όπου εμφανιζόταν για να μιλήσει. Μάλιστα, σε μία εκδήλωση στη Λευκωσία, εναντίον του Ευδόκα ρίφθηκαν γιαούρτια, λεμόνια, αυγά και άλλα αντικείμενα από αστυνομικούς, εκπαιδευτικούς και άλλους δημοσίους υπαλλήλους.
Η κάλπη έδωσε συντριπτική νίκη στον Μακάριο. Συγκέντρωσε το 96,26%των ψήφων, έναντι 3,74% του Τάκη Ευδόκα. Στο πλαίσιο της πολιτικής του «εφικτού» αντί του «ευκταίου», ο Μακάριος πάγωσε το ζήτημα της Ένωσης.
1973: Νικητής χωρίς εκλογές ο Μακάριος
Οι επόμενες προεδρικές εκλογές ήταν προγραμματισμένες για τις 18 Φεβρουαρίου 1973. Ωστόσο, η ψηφοφορία δεν διενεργήθηκε, καθώς μοναδικός υποψήφιος ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ο οποίος και επανεξελέγη για τρίτη συνεχή θητεία. Παρέμεινε στον προεδρικό θώκο μέχρι το θάνατό του, στις 3 Αυγούστου 1977.
Αναπληρωματική εκλογή Σπύρου Κυπριανού
Τον Μακάριο διαδέχθηκε στην Προεδρία της Δημοκρατίας ο μέχρι τότε Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Σπύρος Κυπριανού, ο οποίος εξελέγη χωρίς ψηφοφορία, αφού ήταν ο μόνος υποψήφιος που υπέβαλε υποψηφιότητα για την Αναπληρωματική Εκλογή Προέδρου της 10ης Σεπτεμβρίου 1977, μετά το θάνατο τουΜακαρίου. Η εκλογή αυτή, που είχε τη συναίνεση όλων των πολιτικών δυνάμεων, κάλυψε το υπόλοιπο της προεδρικής θητείας, μέχρι το Φεβρουάριο του 1978.
Εκλογή Σπύρου Κυπριανού χωρίς ανθυποψήφιο
Οι προγραμματισμένες για τις 5 Φεβρουαρίου 1978, εκλογές δεν διεξήχθησαν ποτέ, αφού ο Σπύρος Κυπριανού εξελέγη Πρόεδρος άνευ ανθυποψηφίου. Η εκλογή αυτή κάλυψε της πενταετή προεδρική θητεία μεταξύ των ετών 1978 – 1983
Αξίζει να σημειωθεί πως τότε, το αξίωμα επρόκειτο να διεκδικήσει και ο Γλαύκος Κληρίδης, ο οποίος απέσυρε στην συνέχεια την υποψηφιότητά του, λόγω της απαγωγής του γιου του Σπύρου Κυπριανού, Αχιλλέα, τον Δεκέμβριο του 1977, και σε ένδειξη ομοψυχίας του πολιτικού κόσμου.
Επανεκλογή Κυπριανού στις εκλογές του 1983
Στις επόμενες προεδρικές εκλογές της 13ης Φεβρουαρίου 1983, το αξίωμα κέρδισε και πάλι ο Σπύρος Κυπριανού. Υποστηριζόμενος από το ΔΗΚΟ – το κόμμα που ο ίδιος ίδρυσε το 1976 – και το ΑΚΕΛ, συγκέντρωσε το 56,54% των ψήφων, έναντι 33,93% του Γλαύκου Κληρίδη, ο οποίος στηριζόταν από τον ΔΗΣΥ και 9,53% του Βάσου Λυσσαρίδη που στηριζόταν από τα κόμματα ΕΔΕΚ και ΠΑ.ΜΕ.
Κυρίαρχο θέμα στην προεκλογική εκστρατεία Κυπριανού ήταν το «Μίνιμουμ πρόγραμμα» που δημιούργησαν το ΔΗΚΟ με το ΑΚΕΛ, για το οποίο υπήρξε διαφωνία και από μέρους του πρωθυπουργού της Ελλάδας, Ανδρέα Παπανδρέου.
Η πανεθνική διάσκεψη για το Κυπριακό και το σκάνδαλο ΞΕΚΤΕ γύρω από την κατασκευή του δρόμου Λευκωσίας – Λεμεσού, ήταν επίσης ανάμεσα στα θέματα της προεκλογικής εκστρατείας.
1988: Η Προεδρία στον Γιώργο Βασιλείου
Πέντε ήταν οι υποψήφιοι που έδωσαν τη μάχη τα κάλπης τον Φεβρουάριο του 1988. Η εκλογή κρίθηκε για πρώτη φορά σε δύο γύρους, καθώς κανείς από τους υποψηφίους δεν έλαβε το 50 +1% των ψήφων, όπως προνοεί το Σύνταγμα. Ο δεύτερος γύρος, με «μονομάχους» τους Γιώργο Βασιλείου και Γλαύκο Κληρίδη, έδωσε το αξίωμα στον νεοφανή τότε Γιώργο Βασιλείου, σε μια μάχη που δόθηκε κυριολεχτικά «στήθος με στήθος».
Στο δεύτερο γύρο που διεξήχθη στις 21 Φεβρουαρίου επικράτησε ο Γιώργος Βασιλείου με 51,6% έναντι 48,4% του Γλαύκου Κληρίδη.
Σ’ αυτή τη διαδικασία, ο κ. Βασιλείου είχε υποστηριχτεί και από την ΕΔΕΚ. ΔΗΚΟ και Ένωση Κέντρου του Τάσσου Παπαδόπουλου είχαν καλέσει τους οπαδούς τους να ψηφίσουν κατά συνείδηση.
Ο Γιώργος Βασιλείου, νεοφανής τότε στο πολιτικό σκηνικό, υποσχόταν ανανέωση της πολιτικής ζωής, περισσότερη δημοκρατία, ενώ είχε εκφράσει την επιθυμία του για όσο το δυνατό συντομότερη λύση του Κυπριακού. «Θέλω λύση χθες», έλεγε χαρακτηριστικά. Ο Γλαύκος Κληρίδης επαγγελλόταν εθνική συμφιλίωση και σωτηρία της Κύπρου από τον Αττίλα.
Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι κατά την διάρκεια της διάσκεψης τύπου για εξαγγελία της υποψηφιότητάς του, ο Γιώργος Βασιλείου είχε εντυπωσιάσει τους δημοσιογράφους, απαντώντας με ευχέρεια στις ερωτήσεις τους σε τρείς διαφορετικές γλώσσες: Ρωσικά, Γαλλικά και Αγγλικά
1993: Η σκυτάλη στον Γλαύκο Κληρίδη
Τη σκυτάλη για την επόμενη πενταετία πήρε ο Γλαύκος Κληρίδης, σε μια αναμέτρηση δύο γύρων στις 7 και 14 Φεβρουαρίου, 1993.
Κατά την εκλογή της πρώτης Κυριακής, 7 Φεβρουαρίου, οι υποψήφιοι είχαν λάβει:
Γιώργος Βασιλείου (ΑΚΕΛ και ΑΔΗΣΟΚ) 44,15%,
Γλαύκος Κληρίδης (ΔΗΣΥ) το 36,74%,
Πασχάλης Πασχαλίδης (ΔΗΚΟ-ΕΔΕΚ) 18,64%,
Γεώργιος Μαυρογένης 0,25%
Γιαννάκης Ταλιώτης το 0,21%.
Στο δεύτερο γύρο των εκλογών που διεξήχθησαν στις 14 Φεβρουαρίου κέρδισε ο Γλαύκος Κληρίδης, έχοντας πλέον τη στήριξη και του ΔΗΚΟ με ποσοστό 50,31%, έναντι 49,69% που εξασφάλισε ο Γιώργος Βασιλείου.
Το ποσοστό προσέλευσης στις κάλπες ανήλθε σε 92,42% και την εκλογή στις 7 Φεβρουαρίου και σε 93,27% στις 14 Φεβρουαρίου.
Κύριο θέμα της προεκλογικής εκστρατείας ήταν η λεγόμενη «δέσμη ιδεών Γκάλι» για τη λύση του Κυπριακού, που είχε εκπονηθεί κατά την θητεία του Γιώργου Βασιλείου. Οι δύο υποψήφιοι της δεύτερης Κυριακής την είχαν υποστηρίξει με διαφοροποιήσεις, ενώ κατηγορηματικά αντίθετος ήταν ο κοινός υποψήφιος ΕΔΕΚ-ΔΗΚΟ, Πασχάλης Πασχαλίδης, που όμως δεν πέρασε στον δεύτερο γύρο.
1998: Δεύτερη θητεία στον Γλαύκο Κληρίδη
Επτά ήταν οι υποψήφιοι των προεδρικών εκλογών του 1998, οι οποίες, για άλλη μια φορά ήταν υπόθεση δύο γύρων, στις 8 και 15 Φεβρουαρίου. Για πρώτη φορά δικαίωμα ψήφου είχαν οι πολίτες της Δημοκρατίας που συμπλήρωσαν το 18ο έτος της ηλικίας τους, ενώ πέντε νέα εκλογικά κέντρα στήθηκαν για να μπορέσουν να ψηφίσουν και οι εγκλωβισμένοι.
Κατά την πρώτη Κυριακή, οι υποψήφιοι είχαν πάρει:
Γεώργιος Ιακώβου (ΔΗΚΟ-ΑΚΕΛ)40,61%
Γλαύκος Κληρίδης (ΔΗΣΥ) 40,06%
Βάσος Λυσσαρίδης (ΕΔΕΚ) 10,59%,
Αλέξης Γαλανός (πρώην στέλεχος του ΔΗΚΟ) 4,04%
Γιώργος Βασιλείου 3%
Νίκος Κουτσού 0,91%
Νίκος Ρολάνδης 0,78%.
Η κάλπη της δεύτερης Κυριακής «έστεψε» τελικά νικητή τον Γλαύκο Κληρίδη, που εξασφάλισε το 50,82% των ψήφων με τη στήριξη των Ρολάνδη, Βασιλείου, Γαλανού και Κουτσού, ενώ ο Γιώργος Ιακώβου έλαβε το 49,18% των ψήφων.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου είχαν κυριαρχήσει οι ρωσικοί πύραυλοι S-300 και η εγκατάστασή τους ή μη στο νησί. Ο Πρόεδρος Κληρίδης είχε υποσχεθεί την εγκατάστασή τους στο νησί ως μέτρο άσκησης πίεσης προς τους Τούρκους και τους Αγγλοαμερικανούς για τη λύση του Κυπριακού. Τελικά οι πύραυλοι αγοράσθηκαν, αλλά δεν έφθασαν ποτέ στην Κύπρο και κατέληξαν στην Κρήτη.
2003: Νέος Πρόεδρος ο Τάσσος Παπαδόπουλος
Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση για τον προεδρικό θώκο «έστεψε» νικητή τον Τάσσο Παπαδόπουλο από τον πρώτο γύρο των εκλογών της 16ης Φεβρουαρίου 2003. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος ήταν ο πέμπτος, κατά σειρά, Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Τάσσος Παπαδόπουλος [ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ-ΚΙΣΟΣ (ΕΔΕΚ) και Οικολόγοι] 51,51%
Γλαύκος Κληρίδης 38,80% (ΔΗΣΥ-ΕΔΗ-ΑΔΗΚ)
Το ποσοστό προσέλευσης στις κάλπες ανήλθε στο 90,55%.
Κεντρικό θέμα της προεκλογικής περιόδου ήταν το «Σχέδιο Ανάν» για την επίλυση του Κυπριακού. Οι συζητήσεις είχαν αναλωθεί στο ποιος από τους βασικούς υποψηφίους θα διαχειριζόταν καλύτερα το κυπριακό και το προτεινόμενο σχέδιο, προς όφελος της Εθνικής Υπόθεσης.
2008: Ο Δημήτρης Χριστόφιας στην Προεδρία
Στις επόμενες εκλογές πρόεδρος της Δημοκρατίας εξελέγη ο μέχρι πρότινος ΓΓ του ΑΚΕΛ, Δημήτρης Χριστόφιας. Η διαδικασία διεξήχθη με δυο εκλογικές αναμετρήσεις στις 17 και 24 Φεβρουαρίου 2008. Έκπληξη είχε προκαλέσει ο αποκλεισμός του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου από τον δεύτερο γύρο.
Στον πρώτο γύρο έλαβαν:
Ιωάννης Κασουλίδης (ΔΗΣΥ) 150.996 (33,51%)
Δημήτρης Χριστόφιας (ΑΚΕΛ) 150.016 (33,29%)
Τάσσος Παπαδόπουλος (ΔΗΚΟ – ΕΔΕΚ) 143.249 (31,79%)
Στον δεύτερο γύρο επικράτησε ο Δημήτρης Χριστόφιας, με την στήριξη πλέον και του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ, συγκεντρώνοντας το 53,36% των ψήφων, έναντι 46,64% του Ιωάννη Κασουλίδη (ΔΗΣΥ). Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που το ΑΚΕΛ εξέλεξε Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
2013: Πρόεδρος ο Νίκος Αναστασιάδης
Οι δωδέκατες κυπριακές προεδρικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 17 Φεβρουαρίου 2013.
Ο πρώτος γύρος ολοκληρώθηκε στις 17 Φεβρουαρίου και προκρίθηκαν στον δεύτερο γύρο οι Νίκος Αναστασιάδης και Σταύρος Μαλάς.
Στις 24 Φεβρουαρίου 2013 πραγματοποιήθηκε ο δεύτερος γύρος των εκλογών, που ανέδειξαν τελικό νικητή τον Νίκο Αναστασιάδη με 57.48% έναντι 42.42% του Σταύρου Μαλά.
Όλες οι φωτογραφίες είναι από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών της Κυπριακής Δημοκρατίας
euronews.gr
