Κίνδυνος μονομερών κινήσεων από τις χώρες-μέλη της ΕΕ & απειλή κατάρρευσης της Συνθήκης Σένγκεν εκτιμά η αμερικανική εταιρεία αναλύσεων

 

Τις τελευταίες εβδομάδες ο κυβερνητικός συνασπισμός της Γερμανίδας Καγκελαρίου Angela Merkel είναι ασταθής εξαιτίας των εσωτερικών διαφορών αναφορικά με τη μετανάστευση. Στις 5 Ιουλίου ωστόσο, ο συνασπισμός απέφυγε την κατάρρευση όταν τα μέλη του – η Συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) της Μέρκελ, το αδελφό κόμμα της Βαυαρίας, τη Χριστιανική Κοινωνική Ένωση (CSU) και το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) – συμφώνησαν σε μια δέσμη μέτρων για τη μείωση του αριθμού των μεταναστών που εισέρχονται στη Γερμανία. Ενώ η συμφωνία θα σταματήσει προσωρινά τις τριβές στην κυβέρνηση της Μέρκελ, απαιτεί ωστόσο συνεργασία από τις άλλες χώρες, κυρίως από την Ιταλία και την Αυστρία. Και ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται οι συνομιλίες μεταξύ Βερολίνου, Βιέννης και Ρώμης, θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο το ίδιο το μέλλον της Συμφωνίας Σένγκεν, η οποία το 1995 εξάλειψε τους συνοριακούς ελέγχους στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με τη νέα γερμανική συμφωνία, οι αιτούντες άσυλο και οι οικονομικοί μετανάστες που εισέρχονται στη χώρα θα αποστέλλονται στα «κέντρα διέλευσης» κατά μήκος των γερμανικών συνόρων. Όσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για άσυλο ή έχουν ήδη υποβάλει αίτηση σε κάποιο άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ θα αποστέλλονται πίσω στη χώρα, όπου εισήλθαν για πρώτη φορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το CSUείχε αρχικά προτείνει τη μονομερή απομάκρυνση των μεταναστών στα σύνορα. Αλλά η Μέρκελ φοβόταν ότι μια τέτοια πολιτική θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στην Ευρώπη, με άλλες χώρες να κλείνουν επίσης τα σύνορά τους. Τα κόμματα τελικά αποφάσισαν μια πιο ήπια προσέγγιση, κατά την οποία η Γερμανία δεν θα ενεργήσει μονομερώς και θα συνάψει συμφωνίες με άλλες χώρες σχετικά με τη μεταφορά των μεταναστών.

Αν και το σχέδιο έχει την στήριξη της γερμανικής κυβέρνησης, απαιτεί επίσης συνεργασία από τις χώρες στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα και η Ισπανία, δύο σημαντικά σημεία εισόδου κατά μήκος της Μεσογείου, έχουν υποσχεθεί στη Γερμανία ότι θα πάρουν πίσω κάποιους μετανάστες, με την Ιταλία ωστόσο να είναι δύσκολο να πειστεί. Η κυβέρνηση στη Ρώμη περιλαμβάνει το κόμμα που τάσσεται κατά της μετανάστευσης, που θέλει την Ευρωπαϊκή Ένωση να αποσύρει το λεγόμενο σύστημα του Δουβλίνου, το οποίο θέτει ως υπεύθυνη, τη χώρα, από την οποία εισέρχονται οι μετανάστες για πρώτη φορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι υπουργοί Εσωτερικών από τις 28 χώρες της ΕΕ συναντήθηκαν στις 12 και 13 Ιουλίου στο Ίνσμπρουκ της Αυστρίας προκειμένου να συζητήσουν αυτά τα θέματα, με την Γερμανία, την Αυστρία και την Ιταλία να πραγματοποιούν στο περιθώριο τριμερή συνάντηση. Η Αυστρία αποτελεί βασική χώρα διέλευσης για τους μετανάστες που κινούνται κατά μήκος της Βαλκανικής οδού (η οποία συνδέει την Ελλάδα με τη Γερμανία) και της κεντρικής μεσογειακής διαδρομής (που συνδέει την Ιταλία με τη Γερμανία).

Αυστριακοί αξιωματούχοι έχουν απειλήσει για την εισαγωγή συνοριακών ελέγχων, συμπεριλαμβανομένου του ορεινού περάσματος του Brennerπου συνδέει την Ιταλία με την Αυστρία, στην περίπτωση που η Γερμανία κάνει το ίδιο. Η εισαγωγή ελέγχων στη Γερμανία, την Αυστρία και σε άλλες χώρες θα μπορούσε να επιβραδύνει την κυκλοφορία αγαθών και ανθρώπων κατά μήκος των συνόρων, επηρεάζοντας τις επιχειρήσεις. Οι Ιταλοί αξιωματούχοι, στο μεταξύ, απειλούν να κλείσουν μόνιμα τα λιμάνια της χώρας για πλοία που μεταφέρουν μετανάστες σε μια προσπάθεια να πιέσουν άλλες χώρες της ΕΕ να πάρουν περισσότερους μετανάστες. Η Ρώμη ζητά από την Ευρωπαϊκή Ένωση να προστατεύσει καλύτερα τα εξωτερικά της σύνορα, να εντείνει τη μάχη εναντίον οργανώσεων εμπορίας λευκής σαρκός, και να παράσχει περισσότερους πόρους στη Λιβύη, ένα από τα κύρια σημεία αναχώρησης των μεταναστών. Ακόμη και αν πάρει όλα αυτά, η Ιταλία μπορεί να εξακολουθήσει να επιδεικνύει απροθυμία να δεχτεί τους μετανάστες που εκδιώχθηκαν από τη Γερμανία.

Οι διαφωνίες αυτές υπογραμμίζουν τον βαθμό στον οποίο η μετανάστευση εξακολουθεί να κυριαρχεί στην ευρωπαϊκή πολιτική, ακόμη και αν η άφιξη των ανθρώπων δια θαλάσσης έχει μειωθεί περισσότερο από 80%, συγκριτικά με την κρίση του 2015. Στη Γερμανία, οι συντηρητικοί βρίσκονται υπό πίεση από την άκρα δεξιά, προκειμένου να βρουν σκληρότερες πολιτικές μετανάστευσης. Στην Αυστρία και την Ιταλία, τα κόμματα κατά της μετανάστευσης είναι ήδη μέλη κυβερνήσεων συνασπισμού. Η μετανάστευση αποτελεί επίσης ένα ευαίσθητο ζήτημα σε χώρες, από την Πολωνία στα ανατολικά μέχρι τη Γαλλία στα δυτικά, υπονομεύοντας κάθε προσπάθεια ανεύρεσης πολιτικών ευρείας υποστήριξης.

Μία από τις κύριες απειλές που συνδέονται με την άνοδο των εθνικιστικών κομμάτων είναι ότι αυξάνει τις πιθανότητες των κυβερνήσεων να προβούν σε μονομερείς κινήσεις που θα απειλούσαν τη συνέχεια των πολυμερών συμφωνιών στην Ένωση. Πράγματι, εάν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες αρχίσουν να εισάγουν ελέγχους για να αποφύγουν να πάρουν μετανάστες, η συμφωνία Σένγκεν, η οποία διασφαλίζει τα ανοικτά σύνορα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα είναι ένα από τα πρώτα θύματα.

**Στις ετήσιες προβλέψεις του Stratforγια το 2018 σημειώθηκε ότι η μετανάστευση θα αποτελέσει ένα από τα κύρια πολιτικά ζητήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2018. Η άνοδος των εθνικιστικών κομμάτων και των κομμάτων που είναι κατά της μετανάστευσης αυξάνει την πιθανότητα οι ευρωπαϊκές χώρες να προβούν σε μονομερείς κινήσεις για τη διαχείριση του πληθυσμού των μεταναστών, απειλώντας την συνέχεια των κανόνων και των συμφωνιών σε επίπεδο Ένωσης.

*Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 15/7