Τόσο πολλά θύματα σε μια τόσο μικρή σε έκταση πυρκαγιά «ίσως υποδηλώνουν ελλείψεις σε θέματα πρόληψης και ετοιμότητας», λέει στη συνέντευξή του στην «Κ» ο Ευρωπαίος επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων που επισκέφθηκε τις προηγούμενες μέρες την Αθήνα για να συντονίσει την ευρωπαϊκή βοήθεια και για να δείξει έμπρακτα «την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη».
Οι φυσικές καταστροφές «δεν έχουν σύνορα» και η κλιματική αλλαγή «έχει αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού», επισημαίνει ο Χρήστος Στυλιανίδης. Προσθέτει, ωστόσο, οποιαδήποτε ενίσχυση για περισσότερα μέσα είναι «κενό γράμμα» χωρίς πρόληψη και ετοιμότητα και ότι οι αρμόδιοι φορείς τόσο στην Ελλάδα όσο και άλλες χώρες θα πρέπει να κάνουν αξιολόγηση για να δουν «τι πήγε σωστά και τι λάθος».
– Κατά την επίσκεψή σας στην Αθήνα προαναγγείλατε ευρωπαϊκή οικονομική ενίσχυση για την αγορά αεροσκαφών και για την επούλωση των πληγών. Δεν είναι κενό γράμμα όλα αυτά χωρίς ετοιμότητα και πρόληψη και δίχως συντονισμό των αρμοδίων φορέων;
– Συμφωνώ απόλυτα. Οποιαδήποτε ενίσχυση για περισσότερα μέσα η οποία δεν βασίζεται στην καλύτερη πρόληψη και ετοιμότητα είναι κενό γράμμα. Aλλωστε, είναι γνωστό το ρητό «η πρόληψη πάντα καλύτερη της θεραπείας». Η κλιματική αλλαγή δεν μας επιτρέπει να συνεχίσουμε «business as usual» σε θέματα πρόληψης και ετοιμότητας. Χρειαζόμαστε επειγόντως να καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα που να ανταποκρίνεται στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Γι’ αυτό η πρόταση της Επιτροπής για αναβάθμιση του ευρωπαϊκού μηχανισμού –το rescEU – έχει την πρόληψη και την ετοιμότητα ως τον βασικότερο πυλώνα. Παράλληλα, το rescEU –που βρίσκεται εν μέσω διαπραγματευτικής διαδικασίας για να γίνει ευρωπαϊκός νόμος– προβλέπει την ενίσχυση των μέσων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μάλιστα, προτείνουμε και οικονομικά κίνητρα για αναβάθμιση των εθνικών μέσων. Αεροπλάνα και ό,τι κριθεί αναγκαίο από τις εθνικές κυβερνήσεις. Το rescEU θα είναι το δίχτυ ασφαλείας σε περιπτώσεις έκτακτων αναγκών, συμπληρώνοντας τα εθνικά μέσα, σε περιπτώσεις όπου αυτά δεν θα επαρκούν. Η κλιματική αλλαγή έχει αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού. Μόνο με συλλογική προσπάθεια μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα νέα δεδομένα των φυσικών καταστροφών.
– Τι είδατε κατά την επίσκεψή σας εδώ; Τι πρέπει να γίνει για να μην επαναληφθεί τέτοια τραγωδία;
– Στην Ελλάδα, χωρίς αμφιβολία, ζήσαμε και ζούμε μια τραγωδία. Τόσα πολλά θύματα σε μια τόσο μικρή σε έκταση πυρκαγιά ίσως υποδηλώνουν ελλείψεις σε θέματα πρόληψης και ετοιμότητας. Υπάρχουν συντεταγμένα όργανα της ελληνικής πολιτείας που θα αποφανθούν με επιστημονικό τρόπο για τις πιθανές ελλείψεις. Ηρθα στην Αθήνα εσπευσμένα, πρώτον, για να συντονίσω την ευρωπαϊκή βοήθεια σε εκείνη την τόσο κρίσιμη στιγμή. Δεύτερον, για να επιβεβαιώσω με τη φυσική μου παρουσία την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Παρόλο που είχαμε την ανοικτή πληγή των πυρκαγιών στη Σουηδία και στη Λετονία, και τα διαθέσιμα μέσα είχαν ήδη προσανατολιστεί προς τη Σουηδία, από την πρώτη στιγμή της έκκλησής μου για βοήθεια προς την Ελλάδα υπήρξε άμεση και θετική ανταπόκριση από τα κράτη-μέλη. Από Κύπρο, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Κροατία, Ρουμανία, Βουλγαρία. Ακόμη και χώρες που είναι απλά μέλη του ευρωπαϊκού μηχανισμού, όπως το Μαυροβούνιο, η Τουρκία και η FYROM επέδειξαν ανάλογη ετοιμότητα. Επισκέφθηκα τις δύο περιοχές, Μάτι και Κινέτα, με τα πόδια και το ελικόπτερο και συνάντησα όλους τους αρμόδιους. Πρωτίστως, όμως, ήθελα να συναντήσω τους πραγματικούς ήρωες της μάχης για αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Εκφράζω και τώρα τον μεγάλο θαυμασμό μου προς όλους τους πυροσβέστες, τους αρμόδιους αλλά και τους απλούς πολίτες, που έτρεξαν να σώσουν τους συνανθρώπους τους. Τι πρέπει να γίνει είναι ξεκάθαρο. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στις άλλες χώρες, οι αρμόδιες αρχές και φορείς πρέπει να κάνουν λεπτομερή αξιολόγηση για να δουν τι πήγε σωστά και, κυρίως, τι πήγε λάθος. Για να βελτιωθούμε πρέπει να διαπιστώσουμε και να διορθώσουμε τα κενά και τις ελλείψεις μας. Εμείς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κι εγώ ως αρμόδιος επίτροπος, διαπιστώσαμε τις ελλείψεις που υπάρχουν και γι’ αυτό προχωρήσαμε στην πρότασή μας για το rescEU.
– Η πρότασή σας, rescEU, προβλέπει την ενίσχυση του ευρωπαϊκού συστήματος πολιτικής προστασίας. Τι περιλαμβάνει στον τομέα της πρόληψης και της ετοιμότητας; Μπορεί να υποχρεώσει τα κράτη-μέλη να λάβουν μέτρα, ή να επιβλέπει με κάποιον τρόπο ότι αυτά λαμβάνονται;
– Οπως προανέφερα, η πρόληψη και η ετοιμότητα είναι οι βασικότεροι πυλώνες του rescEU. Φυσικά, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, αυτές είναι αρμοδιότητες που ανήκουν κυρίως στα κράτη-μέλη. Μέσω της πρότασής μας στοχεύουμε στην ενδυνάμωση αυτής της εθνικής ευθύνης. Η εθνική υπευθυνότητα είναι αυτή που θα καταστήσει την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη πιο αποτελεσματική. Το rescEU θα ενισχύσει με κάθε τρόπο την ανάπτυξη της κουλτούρας της πρόληψης, ενθαρρύνοντας την ανταλλαγή καλών πρακτικών και την παροχή τεχνικής στήριξης. Το rescEU θα ζητεί από τα κράτη-μέλη τα εθνικά σχέδια ετοιμότητας και πρόληψης – που θα διαμορφώσουν στην πράξη μέρος ενός ευρωπαϊκού σχεδίου πρόληψης και ετοιμότητας. Επίσης, σε συνεργασία με άλλους συναδέλφους μου, όπως τους επιτρόπους Κρέτσου και Χόγκαν, θα συστηματοποιήσουμε την καλύτερη αξιοποίηση των διαρθρωτικών ταμείων. Τα διαρθρωτικά ταμεία, σε θέματα πρόληψης και ετοιμότητας, όπως και στην ενίσχυση των εθνικών ικανοτήτων, θα γίνουν η βασική ναυαρχίδα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.
– Από την Αθήνα μιλήσατε για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αναφερόμενος και στο παράδειγμα της Σουηδίας. Πώς το φαινόμενο αυτό έχει αλλάξει τα δεδομένα και πώς αλλάζει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις φυσικές καταστροφές;
– Η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματικότητα. Δεν είναι fake news. Τη βιώνουμε καθημερινά. Από το 1970 μέχρι σήμερα, ο αριθμός των φυσικών καταστροφών τετραπλασιάστηκε! Τρανταχτό παράδειγμα οι φωτιές στη Σουηδία τώρα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρώτες μεγάλες δασικές πυρκαγιές ξέσπασαν φέτος σε χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά. Αυτό δεν συνέβαινε πριν από είκοσι χρόνια. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν αυξηθεί δραματικά: καύσωνες, καταιγίδες, ξηρασίες, πλημμύρες. Επηρεάζουν κάθε γωνιά της Ευρώπης. Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε καθ’ όλα έτοιμοι να προλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε έκτακτη κατάσταση. Να βρούμε τρόπους να οχυρώσουμε τις χώρες μας ώστε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τα νέα δεδομένα. Απαιτείται συλλογική ευρωπαϊκή αντιμετώπιση της νέας πραγματικότητας. Δεν αρκούν οι ξεχωριστές πολιτικές. Αυτό τον σκοπό εξυπηρετεί το rescEU. Είναι καθήκον μας να προστατεύσουμε τους Ευρωπαίους πολίτες. Ως αρμόδιος επίτροπος είμαι αποφασισμένος και πεπεισμένος ότι θα τα καταφέρουμε.
Δίχτυ ασφαλείας
– Tι είναι το rescEU τελικά; Πώς θα γίνεται ο συντονισμός παροχής βοήθειας; Αληθεύει ότι επί της ουσίας στηρίζει τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου;
– Οι φυσικές καταστροφές δεν έχουν σύνορα. Το rescEU αναβαθμίζει τον παρόντα ευρωπαϊκό μηχανισμό. Είδαμε από την εμπειρία μας, ιδίως πέρυσι, περίπτωση Πορτογαλίας, ότι ο υπάρχων μηχανισμός που βασίζεται σε εθελοντικές συνεισφορές έφτασε στα όριά του. Πετύχαμε πολλά, πρέπει τώρα να αναβαθμίσουμε τα ευρωπαϊκά μέσα. Το rescEU θα είναι το δίχτυ ασφαλείας. Θα ενεργοποιείται σε εξαιρετικά έκτακτες περιπτώσεις, όπου τα εθνικά μέσα δεν θα επαρκούν και η εθελοντική συνεισφορά θα είναι αδύνατη λόγω ιδίων προβλημάτων. Τα νέα μέσα θα τοποθετηθούν αναλόγως κοντά σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Η πρόταση της Επιτροπής έτυχε μεγάλης υποστήριξης από το Κοινοβούλιο. Το συμβούλιο είναι πολύ κοντά στην πρόταση της Επιτροπής. Ελπίζω ότι πριν από το τέλος του χρόνου το rescEU θα καταστεί ευρωπαϊκός νόμος.
Αριστοτελία Πελώνη-Καθημερινή
