Όταν οι ηγέτες της Σερβίας και του Κοσόβου, Alexandar Vucic και ο Hasim Thaci, συζητούσαν την επαναχάραξη των συνόρων στην πιο εύφλεκτη περιοχή των Βαλκανίων αποφάσιζαν «χωρίς τον ξενοδόχο». Γιατί στα σχέδιά τους αυτά διαφωνεί η ΕΕ και κυρίως η Γερμανία, ενώ οι ΗΠΑ κοιτούν απλώς συγκαβατικά και η Ρωσία, δεν ενοχλείται καθόλου.
Αυτή η διάσταση όμως απόψεων της ΕΕ και πολλών μελών-χωρών του ΝΑΤΟ ενδέχεται να ΄βάλει φωτιά σε μια περιοχή που περιμένει εδώ και καιρό για να αρχίσει ένα ακόμη γύρο αιματηρών συγκρούσεων προκειμένου να διευθετήσει τα αμφιλεγόμενα σημερινά σύνορά της.
Το πρόβλημα δεν αφορά βεβαίως την ανταλλαγή μικρού εδαφικού τομέα της Σερβίας και του Κοσόβου αλλά το γεγονός πως αυτή η διαδικασία μπορεί να ανοίξει την όρεξη πολλών ακόμη ενδιαφερομένων για παρόμοιες αλλαγές, όπως η Ρεπούμπλικα Σρπσκα στη Βοσνία, η εθνοτικά διαμοιρασμένη πΓΔΜ, κι ακόμη το Μαυροβούνιο με τον ισχυρό Σέρβικο πληθυσμό του..
Επισήμως, ο ενδιάμεσος αλλά και διαιτητής στην προσπάθεια επίλυσης των προβλημάτων του Κοσόβου κα της Σερβίας είναι η ΕΕ. Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Εξωτερικής πολιτικής,Francesca Mogherini και ο Επίτροπος Διεύρυνσης,, Johannes Han, επανήλθαν πολλές φορές το τελευταίο τρίμηνο στο ζήτημα πραγματοποιώντας και επισκέψεις στην περιοχή για να δώσουν το μήνυμα «λύσεις ναι, ανταλλαγές εδαφών όχι». Φυσικά χωρίς αποτέλεσμα…
Η πίεση όμως που δέχονται τα δυο μέρη από το εσωτερικό των χωρών τους είναι τόση που προχωρούν σε μέτρα αντίθετα από το αποτέλεσμα που επιδιώκουν. Η αποστολή από τον Thaci, προ δεκαημέρου μιας ειδικής μονάδας να καταλάβει το φράγμα Gazivode, στον ελεγχόμενο από τους Σέρβους τομέα του Κοσόβου, προκειμένου να σταματήσουν οι κατηγορίες της αντιπολίτευσης, εθνικιστών και λαϊκιστών, για … προδοσία, έφερε τις δυο χώρες μπροστά στην πιθανότητα ένοπλης σύγκρουσης.
Το Βελιγράδι, δέχθηκε πιέσεις από την Ευρώπη να μην κινηθεί στρατιωτικά κι ο Vucic προκειμένου να καθησυχάσει την εθνικιστική – λαϊκίστική πολιτική του πρώην προέδρου Tomislav Nikolic και του Σερβικού Πατριαρχείου, προσέφυγε για στήριξη και συμβουλές, στον V. Putin, φέρνοντας τη ρωσική πολιτική στα Βαλκάνια, σε πρώτο πλάνο.
Η αντιπαράθεση Ουάσιγκτον-Βερολίνου στη διαμόρφωση της επόμενης ημέρας στα Βαλκάνια, αποδυναμώνει το NATO και ενισχύει το ρόλο της Μόσχας που γνωρίζει πως η περιοχή είναι τελευταία στην Ευρώπη ως τα σύνορά της, που εξακολουθεί να ασκεί ακόμη κάποια επιρροή. Άλλωστε, για τον ίδιο λόγο ενδιαφέρεται για την αποτυχία της «Συμφωνίας των Πρεσπών».
Με διαφορά ωρών το περασμένο Σάββατο, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean Claude Junker προειδοποίησε για τον «κίνδυνο πολέμου στα Βαλκάνια» μόλις λίγες ώρες αφότου ο Σέρβος πρόεδρος σε συνέντευξή του, αρνήθηκε να αποκλείσει το ενδεχόμενο μια ένοπλης σύγκρουσης στην περιοχή.
Η μεταφορά της… φωτιάς
Ο φόβος όλων είναι μήπως η φωτιά που πιθανόν ν’ ανάψει στο Κόσοβο, σημάνει την επέκτασή της και σε άλλες περιοχές. ¨Ένα παράδειγμα που αναφέρεται συχνά είναι η Σέρβική Δημοκρατία της Βοσνίας (Republika Srpska), που με την χρήση των περιορισμών της Συνθήκης του Dayton, δέχεται τον οικονομικό πόλεμο της ΕΕ και των ΗΠΑ, προκειμένου να μην ανεξαρτητοποιηθεί και στη συνέχεια ενοποιηθεί με τη Σερβία.
Εικοσιοκτώ χρόνια μετά το Dayton, τα εθνοτικά μίση, διαφορές και κατηγορίες δεν έχουν πάψει να ταλανίζουν τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, αλλά η Δύση εξακολουθεί να πιστεύει πως οι πολίτες της μπορούν να τα ξεπεράσουν και να δημιουργήσουν ενιαίο κράτος. Κράτος, που αν πραγματοποιούνταν σε λιγότερο από μια δεκαετία θα είχε πλειοψηφικά μουσουλμανικό΄ πληθυσμό, έντονα επηρεασμένου από τις σουνιτικές, βαχαμπιστικές απόψεις.
Η αντίσταση στο σχέδιο αυτό των Σέρβων της Βοσνίας, έφερε οικονομικές κυρώσεις και πιέσεις, στέρηση ευρωπαϊκών κονδυλίων και τους έστειλε εύκολα στην αγκαλιά της Μόσχας και του Vladimir Putin.
Ο ηγέτης της Srpska, Milorad Dodik, φρόντισε για να προστατευθεί να ενισχύσει τις οικονομικές σχέσεις της χώρας του με τη Ρωσία, να σχεδιάσει κοινά πλάνα μαζί της σε περίπτωση που θα δεχθεί επέμβαση και να διακηρύξει δημοσίως ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που πραγματοποιήθηκε το 2016 κι έδωσε το «πράσινο φως» να ανεξαρτητοποιηθεί από την Ομοσπονδία «θα γίνει σεβαστό» όποτε αυτό κριθεί αναγκαίο.
Για το λόγο αυτό, έχει συγκροτηθεί ένας στρατός, εξαιρετικά ικανός και άριστα εκπαιδευμένος στα πρότυπα του παλαιού γιουγκοσλαβικού δόγματος της άμεσης αντίδρασης σε οποιαδήποτε απειλή, πράγμα που τον κάνει κυρίαρχο στην περιοχή, με εξαίρεση την πιθανότητα να αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ.
Η πΓΔΜ, ένα λεπτός κρίκος
Στη φάση αυτή, η ένταση που αντικατέστησε τις επευφημίες των Αλέξη Τσίπρα και Zoran Zaev στο εσωτερικό της πΓΔΜ, δεν έχει ακόμη ελεγχθεί αφήνοντας ανοιχτά πολλά ενδεχόμενα και ιδιαίτερα την πιθανότητα οι Αλβανοί της χώρας (27%) να κινηθούν με αίτημα την απόσχιση και ανεξαρτησία τους.
Στην περίπτωση αυτή θεωρείται βέβαιο πως δεν πρόκειται να γίνει δεκτό χωρίς να προηγηθεί σύγκρουση ενώ είναι και βέβαιο πως η κίνησή τους θα ερμηνευθεί ως ένα βήμα στη συγκρότηση της «Μεγάλης Αλβανίας».
Το σλαβικό στοιχεί από μόνο του δεν μπορεί να επιβιώσει και θα χρειαστεί ν’ αποφασίσει, αν θελήσει, να ζητήσει την προσάρτησή του από Ελλάδα και Βουλγαρία καθώς καμιά από τις δυο χώρες δεν μπορεί μονομερώς να τους δεχθεί χωρίς να συγκρουστεί με την άλλη.
Υπάρχει και μια ακόμη πιθανότητα. Αν η κυβέρνηση στα Σκόπια αποφασίσει να στραφεί προς τη Σερβία και τη Μόσχα, για να στηρίξουν τις όποιες εθνικιστικές τάσεις επικρατήσουν, δημιουργώντας ένα ρωσικό προγεφύρωμα στο κέντρο της νότιας Βαλκανικής.
Τα σενάρια πολέμου στη Βαλκανική είναι πολλά και ακόμη περισσότερες οι πιθανές εξελίξεις που θα φέρουν καθώς κι άλλες χώρες θεωρούν πως θέλουν να διατηρήσουν την επιρροή τους, όπως η Αυστρία, η Τουρκία, η Ιταλία, κ.ά.
Το ζήτημα είναι αν μετά την πρώτη κίνηση ένοπλης σύγκρουσης, πόσο γρήγορα θα αντιδράσει το ΝΑΤΟ κι να θα προλάβει την όποια ρωσική αντίδραση. Γιατί, στο παρελθόν, η Μόσχα είχε αιφνιδιάσει τους πάντες όταν οι ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις ήταν σε απόσταση 5χλμ από την Πρίστινα εκείνη έστειλε «εν μία νυκτί» μια θωρακισμένη μονάδα από τη Βοσνία στο Κόσοβο και τα αεροπλάνα της προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο της πόλης, δημιουργώντας προηγούμενο και δικαίωμα συμμετοχής στις συζητήσεις…
