Του Απόστολου Λακασά
Στα Ορθόδοξα Πατριαρχεία και Εκκλησίες περνάει η «σκυτάλη» για το ουκρανικό ζήτημα. Μετά την ανακήρυξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας ως νέας, 15ης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, τα υπόλοιπα (πλην του Οικουμενικού) 13 Πατριαρχεία και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες της Ορθοδοξίας θα πρέπει να λάβουν θέση στο αίτημα της αναγνώρισής της.
Τα πράγματα έχει περιπλέξει η οξύτατη αντίδραση του Πατριαρχείου της Μόσχας, το οποίο ζητεί από τους υπόλοιπους 12 να μην αναγνωρίσουν τη νέα Ορθόδοξη Εκκλησία. Η τελική απόφαση των 13 εκτός από τις ενδο-εκκλησιαστικές «συμμαχίες», θα αποτυπώνει και τις γεωπολιτικές ισορροπίες μεταξύ των χωρών. Αλλωστε, η βασική σημασία της αναγνώρισης της νέας Εκκλησίας είναι το… ποιος θα πάει με ποιον, καθώς, όπως ανέφερε στην «Κ» ο νομικός και διδάκτωρ Εκκλησιαστικού Δικαίου Αναστάσιος Βαβούσκος, «δεν θίγεται η εγκυρότητα της απονομής Αυτοκεφαλίας από τη μη αναγνώριση της νέας Εκκλησίας από τις υπόλοιπες». Είναι ενδεικτικό ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Πολωνίας αναγνωρίστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως Αυτοκέφαλη το 1924 και έλαβε την τελευταία αναγνώριση το 1949 (από τη Μόσχα).
Ειδικότερα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος και ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος έστειλαν επιστολές στα υπόλοιπα 12 Πατριαρχεία και Εκκλησίες με τα αντικρουόμενα αιτήματά τους για την αναγνώριση της νέας Αυτοκέφαλης Εκκλησίας. Παράλληλα, υπάρχουν και εκκλησιαστικές διπλωματικές επαφές. Ενδεικτικά, την προηγούμενη εβδομάδα ο πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, μητροπολίτης Βολοκολάμσκ, Ιλαρίων, επισκέφθηκε το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων που, από τις έως τώρα κινήσεις του, εκτιμάται ότι θα συνταχθεί με το Φανάρι.
Από τα υπόλοιπα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία, η Αντιόχεια θεωρείται ότι θα στηρίξει τη Μόσχα, με την οποία έχει παραδοσιακά ισχυρές σχέσεις. Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος ζητεί συνέχιση του διαλόγου Φαναρίου – Μόσχας, προσπαθώντας να τηρήσει ουδέτερη στάση. Ωστόσο προσφάτως περιόδευσε στην Ουκρανία, αφήνοντας αιχμές για τις επιλογές του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Κάτι που προκάλεσε δυσφορία στο Φανάρι.
Η Εκκλησία της Πολωνίας έχει συνταχθεί ευθέως με τη θέση της Μόσχας, ενώ και η Εκκλησία της Τσεχίας και Σλοβακίας θεωρείται πιο φιλική στη Μόσχα. Στο ίδιο στρατόπεδο εκτιμάται ότι θα τοποθετηθεί και η Εκκλησία της Σερβίας. Αφενός λόγω των σχέσεών της με κράτη όπου κατοικούν λαοί με σλαβικές ρίζες, αφετέρου επειδή στη Σερβία κρίνεται πως η αναγνώριση της Ουκρανικής Εκκλησίας θα ανοίξει… ορέξεις στο Μαυροβούνιο.
Η Εκκλησία της Βουλγαρίας, παρότι στην Πανορθόδοξο Σύνοδο της Κρήτης επέλεξε τη συμμαχία με το Πατριαρχείο Μόσχας, δεν έχει δώσει πολιτικά μηνύματα υπέρ κάποιου «στρατοπέδου» για το θέμα της Ουκρανίας. Η Εκκλησία της Γεωργίας θεωρείται πιο φιλική στο Πατριαρχείο Μόσχας, ωστόσο οι πιστοί στη χώρα δείχνουν να μην υιοθετούν αρνητική στάση απέναντι στην Ουκρανία. Οπως ανέφεραν στην «Κ» εκκλησιαστικοί αναλυτές, ας μην παραβλέπεται ότι υπάρχει η στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας στην Ουκρανία, που προσμετρείται από την κοινή γνώμη των άλλων χωρών της πρώην ΕΣΣΔ.
Οι Εκκλησίες Ρουμανίας και Αλβανίας αναμένεται να απαντήσουν θετικά στο αίτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως και της Κύπρου, παρά τις πολύ καλές σχέσεις της με το Πατριαρχείο Μόσχας.
Στην Ελλάδα, η ΔΙΣ παρέπεμψε το θέμα στην Ιεραρχία, που αποτελείται από τους 82 μητροπολίτες της χώρας, η οποία θα συνεδριάσει περί τα τέλη Φεβρουαρίου. Αν και οι σχέσεις Αθήνας – Φαναρίου διέρχονται κρίση, η Αθήνα δεν αναμένεται να αμφισβητήσει την απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
