Γράφει ο Κώστας Γρίβας
Η είσοδος των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, η οποία προκύπτει ως επακόλουθο της Συμφωνίας των Πρεσπών, συμπίπτει χρονικά με την ιστορική απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν από τη Συνθήκη INF για τον περιορισμό των πυραυλικών συστημάτων μέσου και ενδιάμεσου βεληνεκούς στην Ευρώπη. Η εξέλιξη αυτή τερματίζει τα υπολείμματα της μεταψυχροπολεμικής σταθερότητας και εγκαινιάζει έναν νέο στρατηγικό ανταγωνισμό με απρόβλεπτο τέλος.
Όπως επισήμανε στον γράφοντα ο συγγραφέας και γεωπολιτικός αναλυτής Γιάννης Μήτσιος, η συγκυρία αυτή ενδέχεται να μην είναι τυχαία. Συγκεκριμένα, η σπουδή των ΗΠΑ να εισάγουν στη ΝΑΤΟϊκή δομή τα Σκόπια, ίσως, να σχετίζεται με τη νέα στρατηγική τους για προβολή ισχύος ενάντια στη Ρωσία.
Επιθετικές «βελόνες» κατά της Ρωσίας
Αναλυτικότερα, τα τελευταία χρόνια, μια μεγάλη πρόκληση για την πολεμική μηχανή των ΗΠΑ είναι η ανάπτυξη «φυσαλίδων» αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής (anti access–area denial ή A2/AD), από χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία, μέσα στις οποίες πολύ δύσκολα μπορούν να διεισδύσουν τα αμερικανικά πολεμικά πλοία και αεροσκάφη. Έτσι λοιπόν, οι Αμερικανοί επιδιώκουν να αναπτύξουν ικανότητες καταστροφής αυτών των «φυσαλίδων» (counter A2/AD capabilities).
Αυτός ήταν και ένας σημαντικός λόγος που τους οδήγησε στην έξοδο από τη Συνθήκη INF. Με τα χέρια τους λυμένα, μπορούν να κατασκευάσουν πυραυλικά συστήματα με βεληνεκές μεγαλύτερο από το μέχρι τώρα όριο των 500 χλμ. Οι πύραυλοι αυτοί, λειτουργώντας μέσα σε δικτυοκεντρικές (network centric) δομές, μπορούν να προσβάλλουν από μεγάλες αποστάσεις τα στοιχεία των εχθρικών «θόλων» A2/AD, όπως είναι οχήματα εκτόξευσης βαλλιστικών πυραύλων, ή πυραύλων cruise, ή συστήματα αεράμυνας σαν το S-400.
Ο πύραυλος αυτός θα μπορεί να προσβάλλει σταθερούς στόχους στη στεριά με μεγάλη ακρίβεια. Μέχρι πρότινος το επίσημο βεληνεκές του ήταν 499 χλμ, ακριβώς για να μην παραβιάζει τις διατάξεις της Συνθήκης INF. Όμως, τώρα τα πράγματα αλλάζουν και το εκτιμώμενο βεληνεκές για τον εν λόγω πύραυλο προσεγγίζει ή και ξεπερνά τα 800 χλμ, ενώ αναμένεται να προστεθούν και ικανότητες προσβολής κινούμενων στόχων στη στεριά και στη θάλασσα. Φυσικά είναι θέμα χρόνου να ακολουθήσουν και άλλοι πύραυλοι, βαλλιστικοί και cruise, με βεληνεκές χιλιάδων χλμ.
Μια απλή και άμεσα εφαρμόσιμη επιλογή είναι η ανάπτυξη μιας χερσαία εκτοξευόμενης έκδοσης του γνωστού πυραύλου cruise Tomahawk, που εξοπλίζει τα αμερικανικά πλοία επιφανείας και επιθετικά υποβρύχια (SSN) και το βεληνεκές του κυμαίνεται μεταξύ 1300 και 2.500 χλμ. Ωστόσο, δεν αρκεί να κατασκευαστούν παρόμοιοι πύραυλοι. Ένα κρίσιμο ζήτημα είναι το πού θα τοποθετηθούν.
Μια χώρα πυροβολείο
Από πλευράς της, η Μόσχα έχει καταστήσει σαφές ότι τα όπλα αυτά θεωρούνται στρατηγική απειλή για τη Ρωσία και θα αντιμετωπιστούν ανάλογα. Βάσει δε του ισχύοντος «ασαφούς» ρωσικού πυρηνικού δόγματος, η απάντηση μπορεί να είναι ακόμη και πυρηνική. Συνακόλουθα, τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη, ακόμη και τα πιο αντιρωσικά, αναμένεται να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικά στο να εγκαταστήσουν παρόμοια όπλα στα εδάφη τους. Η είσοδος, λοιπόν, του κράτους των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ προσφέρει στις ΗΠΑ ένα υποψήφιο στρατηγικό «πυροβολείο», ακριβώς τη στιγμή που το χρειάζονται.
Αναλυτικότερα, τα μικρά μεγέθη του γειτονικού κράτους –γεωγραφικά, πολιτικά και οικονομικά– τα καθιστούν δυνητικώς πολύ πιο εύκολα ελέγξιμα από την Ουάσινγκτον σε σύγκριση με άλλα κράτη. Δια ενός μείγματος ανταλλαγμάτων και απειλών πιθανότατα θα πειστούν να λειτουργήσουν με παρόμοιο τρόπο. Πιθανώς μάλιστα να μην χρειάζονται και πολλά παρακάλια. Παρόμοιες μικρές χώρες μπορεί να είναι ακόμη και ενθουσιώδεις στο να αναλάβουν τέτοιες επικίνδυνες αποστολές, οι οποίες θα αναβαθμίσουν τον περιορισμένο γεωπολιτικό τους ρόλο.
Επιπροσθέτως, από γεωγραφικής άποψης, τα Σκόπια βρίσκονται σε ένα πολύ καλό σημείο, για να λειτουργήσουν ως στρατηγικό «πυροβολείο». Τοποθετημένα μέσα στο κέντρο των Βαλκανίων, ανάμεσα σε χώρες που είναι ελεγχόμενες από τις ΗΠA, βρίσκονται σε έναν ασφαλή θύλακα, μακριά από τις δυνατότητες τακτικής προβολής ισχύος της Ρωσίας. Ταυτοχρόνως, είναι αρκετά κοντά τόσο στη Συρία όσο και στην Κριμαία και στην Ανατολική Ουκρανία, ώστε να μπορούν να εξαπολύσουν πυραυλικά πλήγματα εναντίον ρωσικών θόλων αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής που βρίσκονται εκεί, αν έτσι απαιτηθεί.
Φυσικά, δεν υπάρχουν κάποια απτά στοιχεία ότι οι ιθύνοντες της νεοψυχροπολεμικής στρατιωτικής στρατηγικής πράγματι σχεδιάζουν να αξιοποιήσουν τα Σκόπια με αυτόν τον τρόπο. Ωστόσο, η υπόθεση αυτή προσφέρει μια απάντηση για τον ανεξήγητο ζήλο και το άγχος που έδειξαν οι ΗΠΑ για να εντάξουν το γειτονικό κράτος στη ΝΑΤΟϊκή δομή, τη στιγμή που με βάση μια συμβατική γεωπολιτική ανάλυση δεν φαίνεται να κέρδιζαν και σπουδαία πράγματα από αυτό.
Ελπίζουμε, ασφαλώς, όλα τα παραπάνω να είναι μια αυθαίρετη υπόθεση και τα πράγματα να μην εξελιχθούν με αυτόν τον τρόπο. Όμως, το γεγονός παραμένει ότι εισερχόμαστε σε έναν πολύ επικίνδυνο στρατηγικό ανταγωνισμό μεταξύ Δύσης και Ανατολής στη Γηραιά Ήπειρο, ο οποίος απειλεί να μας επαναφέρει στις πιο ζοφερές μέρες του Ψυχρού Πολέμου. Και τώρα στα βόρεια σύνορά μας, προέκυψε μια χώρα με μια νέα γεωπολιτική ταυτότητα, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ιδιαίτερα επικίνδυνο τρόπο σε αυτόν τον νέο ανταγωνισμό. Μάλιστα, αυτό έγινε και με την ενθουσιώδη ελληνική συμμετοχή…
