Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, με την επιφύλαξη της επίσημης έγκρισης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, έχουν καταλήξει σε μερική πολιτική συμφωνία σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, το οποίο θα προωθήσει μια καινοτόμο και ανταγωνιστική βιομηχανική βάση στον τομέα της άμυνας και θα συμβάλει στη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ.
Σε έναν κόσμο αυξανόμενης αστάθειας και διασυνοριακών απειλών για την ασφάλειά μας, καμία χώρα δεν μπορεί να επιτύχει μόνη της. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή Γιούνκερ καταβάλλει μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια για την προστασία και την υπεράσπιση των Ευρωπαίων. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, το οποίο προτάθηκε από την Επιτροπή τον Ιούνιο του 2018 στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ για τα έτη 2021-2027, αποτελεί μέρος αυτών των πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να προστατεύει τους πολίτες της.
Ο κ. Γίρκι Κάταϊνεν, Aντιπρόεδρος αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε: «Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για να καταστεί η ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία πραγματικότητα. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν καλύτερα τα χρήματα των φορολογουμένων, να προωθήσουν μια ισχυρή και καινοτόμο αμυντική βιομηχανία και να ενισχύσουν την αυτονομία και την τεχνολογική υπεροχή της ΕΕ στον τομέα της άμυνας.»
Η κ. Ελζμπιέτα Μπιενκόφσκα, αρμόδια Eπίτροπος για την εσωτερική αγορά, τη βιομηχανία, την επιχειρηματικότητα και τις ΜΜΕ, πρόσθεσε: «Η συμφωνία αυτή αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό δομικό στοιχείο για να διασφαλιστεί ότι η Ευρώπη θα καταστεί ισχυρότερη εγγυήτρια της ασφάλειας για τους πολίτες της. Το Ταμείο θα προωθήσει την τεχνολογική καινοτομία και συνεργασία στον τομέα της ευρωπαϊκής άμυνας, έτσι ώστε η Ευρώπη να επωφεληθεί από προηγμένη, διαλειτουργική αμυντική τεχνολογία και εξοπλισμό σε νέους τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το κρυπτογραφημένο λογισμικό, η τεχνολογία μη επανδρωμένων αεροσκαφών ή η δορυφορική επικοινωνία.»
Με την επιφύλαξη της τελικής επίσημης έγκρισης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, έχει επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με τα ακόλουθα βασικά σημεία:
- Το Ταμείο θα παρέχει στήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής της βιομηχανικής ανάπτυξης, από την έρευνα και την ανάπτυξη πρωτοτύπων έως την πιστοποίηση.
- Το Ταμείο θα χρηματοδοτεί συνεργατικά ερευνητικά έργα ιδίως μέσω επιχορηγήσεων.
- Πέρα από το στάδιο της έρευνας και του σχεδιασμού, κατά το οποίο είναι δυνατή η χρηματοδότηση έως και 100%, ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα είναι διαθέσιμος να συμπληρώνει τις επενδύσεις των κρατών μελών, με τη συγχρηματοδότηση των δαπανών για την ανάπτυξη πρωτοτύπων (έως 20%) και τις επακόλουθες ενέργειες δοκιμών, αξιολόγησης και πιστοποίησης (έως 80%).
- Το Ταμείο θα παρέχει κίνητρα για έργα με διασυνοριακή συμμετοχή των πολλών ΜΜΕ και επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης στην αλυσίδα εφοδιασμού στον τομέα της άμυνας, με την παροχή υψηλότερων ποσοστών χρηματοδότησης.
- Τα έργα στο πλαίσιο της μόνιμης ευρωπαϊκής διαρθρωμένης συνεργασίας (PESCO) μπορούν, εάν είναι επιλέξιμα, να λαμβάνουν πρόσθετη πριμοδότηση συγχρηματοδότησης ύψους 10 %, αλλά η χρηματοδότηση δεν είναι αυτόματη.
- Τα έργα θα καθορίζονται σύμφωνα με τις αμυντικές προτεραιότητες που συμφωνήθηκαν από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, και ιδίως στο πλαίσιο του σχεδίου ανάπτυξης ικανοτήτων (CDP), αλλά μπορούν επίσης να ληφθούν υπόψη οι περιφερειακές και διεθνείς προτεραιότητες, όπως στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
- Επιλέξιμα είναι κατά κανόνα μόνο τα συνεργατικά έργα στα οποία συμμετέχουν τουλάχιστον τρεις επιλέξιμες οντότητες από τουλάχιστον τρία κράτη μέλη ή συνδεδεμένες χώρες.
- Τουλάχιστον το 4 % και έως το 8 % του προϋπολογισμού θα διατεθεί σε ανατρεπτική, υψηλού κινδύνου καινοτομία που θα τονώσει την μακροπρόθεσμη τεχνολογική υπεροχή και αμυντική αυτονομία της Ευρώπης.
- Κατ’ αρχήν, μόνο οντότητες που είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ ή σε συνδεδεμένες χώρες και δεν ελέγχονται από τρίτες χώρες ή από τις νομικές τους οντότητες είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση. Οι εδρεύουσες στην ΕΕ θυγατρικές εταιρειών τρίτων χωρών μπορούν, κατ’ εξαίρεση, να είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ και των κρατών μελών δεν τίθενται σε κίνδυνο. Οι οντότητες που εδρεύουν εκτός της ΕΕ δεν θα λαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΕ, αλλά θα μπορούν να συμμετέχουν σε συνεργατικά έργα. Ως εκ τούτου, η ΕΕ δεν αποκλείει κανέναν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, αλλά θέτει όρους για τη λήψη χρηματοδότησης παρεμφερείς με εκείνους που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες της ΕΕ στις αγορές τρίτων χωρών.
Επόμενα βήματα
Η προκαταρκτική πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις λεγόμενες τριμερείς διαπραγματεύσεις πρέπει τώρα να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Οι δημοσιονομικές πτυχές και ορισμένες σχετικές οριζόντιες διατάξεις του μελλοντικού Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας υπόκεινται στη συνολική συμφωνία σχετικά με τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, που προτάθηκε από την Επιτροπή τον Μάιο του 2018.
Ιστορικό
Στις πολιτικές κατευθύνσεις που παρουσίασε ο πρόεδρος κ. Γιούνκερ τον Ιούνιο του 2014 έθεσε ως προτεραιότητα την ενίσχυση της ασφάλειας των Ευρωπαίων πολιτών. Στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης, το 2016, εξήγγειλε τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας.
Έκτοτε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό την καθοδήγηση του προέδρου Γιούνκερ και με την υποστήριξη των κρατών μελών, λαμβάνει μέτρα για να καταστήσει την αμυντική συνεργασία στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της ΕΕ πραγματικότητα.
Η Επιτροπή ανοίγει ήδη τον δρόμο κατά την τρέχουσα ενωσιακή δημοσιονομική περίοδο, η οποία λήγει το 2020. Για πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή ιστορία, η ΕΕ παρέχει κίνητρα για την ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία με δημοσιονομικό κονδύλιο 590 εκατομμυρίων ευρώ (90 εκατομμύρια ευρώ για έρευνα κατά την περίοδο 2017-2019 και 500 εκατομμύρια ευρώ για την ανάπτυξη εξοπλισμού και τεχνολογίας κατά την περίοδο 2019-2020).
- Η ερευνητική συνεργασία στον τομέα της άμυνας έχει ήδη ξεκινήσει. Οι πρώτες συμφωνίες επιχορήγησης της ΕΕ στο πλαίσιο του προϋπολογισμού του 2017περιλάμβαναν το ερευνητικό έργο «Ocean2020», στο οποίο συμμετέχουν 42 εταίροι από 15 χώρες της ΕΕ και το οποίο υποστηρίζει αποστολές θαλάσσιας επιτήρησης, ενώ για τον σκοπό αυτόν θα εντάξει μη επανδρωμένα αεροσκάφη και μη επανδρωμένα υποβρύχια σε επιχειρήσεις του στόλου. Τις επόμενες εβδομάδες η Επιτροπή θα ανακοινώσει περαιτέρω συνεργατικά ερευνητικά έργα στον τομέα της άμυνας στο πλαίσιο του προϋπολογισμού του 2018 και θα παρουσιάσει το πρόγραμμα εργασίας και την τελική πρόσκληση υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο της εναπομένουσας δόσης του προϋπολογισμού για το 2019.
- Η Επιτροπή ξεκίνησε επίσημα τη συνεργασία της με τα κράτη μέλη για τηχρηματοδότηση κοινών βιομηχανικών έργων στον τομέα της άμυνας. Με βάση τις απόψεις των κρατών μελών, σε λίγες εβδομάδες, η Επιτροπή θα εγκρίνει το πρώτο πρόγραμμα εργασίας για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα βιομηχανικής ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας (EDIDP) με σκοπό τη συγχρηματοδότηση κοινών βιομηχανικών έργων στον τομέα της άμυνας, στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2019-2020.
Η Επιτροπή, βάσει των δύο αυτών «πιλοτικών» προγραμμάτων και αυξάνοντας την αρχική χρηματοδότηση, πρότεινε τον Ιούνιο του 2018 ολοκληρωμένο Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυναςύψους 13 δισεκατομμυρίων ευρώ στο πλαίσιο του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ για την κάλυψη τόσο του ερευνητικού σκέλους όσο και τους σκέλους των ικανοτήτων.
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας θα συμπληρώσει άλλα προγράμματα της ΕΕ που προτάθηκαν από την Επιτροπή, ιδίως τα 6,5 δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν διατεθεί στον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» για να ενισχυθούν οι στρατηγικές υποδομές μεταφορών της ΕΕ, ώστε να καταστούν κατάλληλες για στρατιωτική κινητικότητα, και την πρόταση για νέο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Ορίζων Ευρώπη», με προϋπολογισμό 100 δισεκατομμύρια ευρώ.
Περισσότερες πληροφορίες
Κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2016
Δελτίο Τύπου σχετικά με την έναρξη λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας, Ιούνιος 2017
Δελτίο Τύπου για τις πρώτες επιχορηγήσεις έρευνας στον τομέα της άμυνας, Φεβρουάριος 2018
Δελτίο Τύπου σχετικά με την πρόταση για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας 2021-2027, Ιούνιος 2018
Ενημερωτικό δελτίο για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, Ιούνιος 2018
Ομιλία της επιτρόπου κ. Μπιενκόφσκα σχετικά με την άμυνα και το διάστημα, Ιανουάριος 2019
