Η αύξηση της πίεσης από τις κυρώσεις στο Ιράν σημαίνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αυξάνουν τον κίνδυνο η Τεχεράνη να απαντήσει επιθετικά εναντίον της αμερικανικής κυβέρνησης και στρατιωτικά, και εναντίον του ιδιωτικού τομέα.
Οι ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών επιδεινώθηκαν στις 8 Μαΐου, όταν ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ρουχάνι ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα διακόψει προσωρινά κάποιες από τις δεσμεύσεις στο πλαίσιο της συμφωνίας για τα πυρηνικά, γνωστή ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA). Ο Ρουχανί δήλωσε ότι το Ιράν θα μπορούσε να αρχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο πάνω από τα επίπεδα που έχει ορίσει η συμφωνία εντός 60 ημερών, μια ενέργεια που αντιπροσωπεύει την τελευταία κλιμάκωση της έντασης από τις πολλές μεταξύ των δύο χωρών.
Επιλογές για τα αντίποινα
Το Ιράν έχει στη διάθεσή του ένα ευρύ φάσμα επιλογών ως προς τα αντίποινα πέρα από ένα στρατιωτικό χτύπημα, που είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσει εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών – και επίσης εναντίων των συμμάχων των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, όπως το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η πιο πιθανή απάντησή της πιθανότατα θα είναι η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Ιράν στον κυβερνοχώρο, οι οποίες έχουν σταθερή ανάπτυξη και έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί σε έναν αυξανόμενο αριθμό κυβερνοεπιθέσεων εναντίον αμερικανικών εταιρειών. Αυτό το είδος αντιποίνων προσφέρει στην Τεχεράνη τη δυνατότητα να μπορεί να αρνηθεί ότι είναι υπεύθυνη, επιτρέποντάς της να μειώσει τις πιθανότητες μιας άμεσης αμερικανικής αντίδρασης. Οι προηγούμενες επιθέσεις είχαν στο στόχαστρο εταιρείες στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, το Ισραήλ και στα κράτη του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Όσον αφορά τις φυσικές απειλές, το Ιράν ενδέχεται να επιλέξει την παρενόχληση ή την κράτηση Αμερικανών, ιδίως εκείνων με διπλή υπηκοότητα. Εάν οι σχέσεις με την Ευρώπη συνεχίσουν να επιδεινώνονται, θα μπορούσαν επίσης να διατρέχουν κίνδυνο και οι Ευρωπαίοι. Σε ένα λιγότερο πιθανό αλλά πιο ακραίο σενάριο, οι ιρανικές υπηρεσίες πληροφοριών ή οι στρατιωτικές δυνάμεις θα μπορούσαν να επιτεθούν εναντίον προσωπικού, εταιρειών, πολιτών ή εγκαταστάσεων των Ηνωμένων Πολιτειών και ίσως εναντίον εβραϊκών εταιρειών ή η Τεχεράνη θα μπορούσε να το πράξει μέσω των πληρεξουσίων της. Τα στρατιωτικά και εμπορικά πλοία θα μπορούσαν επίσης να κινδυνεύσουν από στοχοθετημένη παρενόχληση ή από επιθέσεις, ιδίως στον Περσικό Κόλπο. Άγνωστοι φέρονται να επιτέθηκαν σε τέσσερα εμπορικά δεξαμενόπλοια στα ανοικτά των ακτών του λιμανιού των Εμιράτων, Fujairah σε ένα περιστατικό το οποίο χαρακτηρίστηκε (από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) ως σαμποτάζ. Δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις που να συνδέουν το περιστατικό με το Ιράν, αλλά Αμερικανοί αξιωματούχοι, οι οποίοι κράτησαν την ανωνυμία τους, ανέφεραν ότι ενδέχεται να έχουν εμπλακεί ιρανοί πληρεξούσιοι.
Τα φυσικά αντίποινα από το Ιράν ή έστω και μόνο η συνέχιση του εμπλουτισμού ουρανίου θα μπορούσαν –το καθένα ξεχωριστά- να προκαλέσουν ένα στρατιωτικό χτύπημα εναντίον του Ιράν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδόν σίγουρα θα ηγούντο μιας τέτοιας επιδρομής, αλλά θα μπορούσαν να συμμετάσχουν και οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν. Οποιαδήποτε στρατιωτική επίθεση στο Ιράν θα μπορούσε να προκαλέσει περιφερειακό πόλεμο, δημιουργώντας σημαντική αναστάτωση σε όλη τη Μέση Ανατολή, απειλώντας τις θαλάσσιες διαδρομές μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και του Περσικού Κόλπου και επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό τις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου.
Πιθανά καυτά σημεία
Οι πρεσβείες του Ιράν, τα δίκτυα πληροφοριών και οι πληρεξούσιοί του δίνουν παγκόσμιο εύρος, (παγκόσμια εμβέλεια), αν και είναι πιο πιθανό να υπάρξουν αντίποινα σε κάποιες περιοχές. Το ίδιο το Ιράν είναι το πιο ξεκάθαρο. Οι δυνάμεις ασφαλείας του έχουν παρενοχλήσει δεκάδες ξένους στο παρελθόν. Ο αριθμός των ομάδων πληρεξουσίων στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να πραγματοποιήσει επιθέσεις ή απαγωγές στα παλαιστινιακά εδάφη, στην Υεμένη, στο Ιράκ, το Μπαχρέιν ή στη Συρία ή στο Λίβανο μέσω της Χεζμπολάχ. Στις 14 Μαΐου, οι τα χτυπήματα από μη επανδρωμένο αεροπλάνο εναντίον των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων της Σαουδικής Αραβίας από τους πουστηριζόμενους από το Ιράν, Χούτις, ανάγκασαν τις αρχές να αναστείλουν προσωρινά τις επιχειρήσεις. Ενώ δεν είναι σαφές εάν το Ιράν ηγείτο αυτών των επιθέσεων, αποδεικνύεται η εμβέλεια των πληρεξουσίων του Ιράν.
Εκτός της Μέσης Ανατολής, πρόσφατες συνωμοσίες στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη δείχνουν ότι το Ιράν έχει επίσης την δυνατότητα να συντονίζει επιθέσεις εναντίον δυτικών χωρών. Οι επιθέσεις από οποιονδήποτε από τους πληρεξουσίους του ενάντια σε δυνάμεις ή εταιρείες των Η.Π.Α. θα μπορούσαν να προκαλέσουν ευρύτερη κλιμάκωση, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πει ότι οποιαδήποτε επίθεση αυτών των πληρεξουσίων θα αντιμετωπίζεται ως επίθεση του ίδιου του Ιράν. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος οι πληρεξούσιες δυνάμεις να ενεργήσουν ανεξάρτητα και να πραγματοποιήσουν χτυπήματα. Το Ιράν βοηθά τους πληρεξούσιούς του με οικονομική και τεχνική υποστήριξη, αλλά δεν καθοδηγεί απαραίτητα και τις καθημερινές τους δραστηριότητες.
Η μεγάλη εικόνα
Το Ιράν κάνει συγκρατημένα βήματα για να αποσυρθεί από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) του 2015, ανταποκρινόμενο στις νέες, αυξημένες πιέσεις από τις κυρώσεις. Αυτό του επιτρέπει να ανταποδίδει εναντίον των νέων πιέσεων διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα για νέες διαπραγματεύσεις. Αλλά αν το Ιράν υπερβεί το στρατηγικό αυτό πλαίσιο, έχει αρκετές επιλογές για αντίποινα. Εξετάζοντας τις εν λόγω επιλογές, πρέπει επίσης να σκεφτεί ότι τα υπερβολικά έντονα αντίποινα εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών ή των περιφερειακών συμμάχων τους θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια ευρύτερη σύγκρουση.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 19/5
