Οι ψήφοι καταμετρήθηκαν και τα αποτελέσματα είναι εδώ. Όπως αναμενόταν, οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που διεξήχθησαν από τις 23 έως τις 26 Μαΐου, οδήγησαν σε κατακερματισμένο νομοθετικό σώμα: Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) έχασαν έδαφος από τις αναδυόμενες δυνάμεις, όπως η Συμμαχία των Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE), οι Πράσινοι και το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα Ευρώπη των Εθνών και της Ελευθερίας (ENF).
Ακολουθούν τα βασικά σημεία που προέκυψαν:
Ένα πιο κατακερματισμένο κοινοβούλιο
Για δεκαετίες, το ΕΛΚ και το S&D ήλεγχαν την πλειοψηφία των εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πράγμα που σήμαινε ότι μια συμφωνία μεταξύ τους ήταν το μόνο που χρειαζόταν να περάσει ένα νομοσχέδιο. Αυτό δεν θα ισχύει πλέον για την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο, διότι το ΕΛΚ και το S&D θα πρέπει να ζητούν από τα μικρότερα κόμματα να εγκρίνουν τα νομοσχέδια. Αυτό θα δώσει σε κόμματα, όπως στη Συμμαχία των Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) και στους Πράσινους μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών. Ενώ το ALDE τάσσεται υπέρ των επιχειρήσεων και θέλει να μειώσει τη γραφειοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Πράσινοι υποστηρίζουν πολιτικές για τη μείωση του άνθρακα στην Ευρώπη και τη βελτίωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων σε ολόκληρη την Ένωση. Οι τελευταίες αυτές πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να καταστούν προβληματικές στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις για συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με τρίτες χώρες, διότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μπορούσε να πιέσει την επιτροπή να συμπεριλάβει τέτοιου είδους διατάξεις στις συμφωνίες.
Ενώ τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα βελτίωσαν την κοινοβουλευτική τους εκπροσώπηση, δεν είναι αρκετά ισχυρά ώστε να επηρεάσουν σημαντικά τη νομοθετική διαδικασία. Ένα πιο κατακερματισμένο κοινοβούλιο σημαίνει επίσης μια βραδύτερη νομοθετική διαδικασία και μεγαλύτερες πιθανότητες σύγκρουσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η έγκριση του οποίου απαιτείται για την ψήφιση των ευρωπαϊκών νόμων.
Ο αγώνας για τα κυριότερα θεσμικά όργανα της ΕΕ ξεκίνησε
Τους επόμενους έξι μήνες, οι κυβερνήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να ορίσουν τους προέδρους σε τρία από τα σημαντικότερα θεσμικά όργανα της Ένωσης: Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (γύρω στον Σεπτέμβριο), την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (περίπου τον Οκτώβριο) και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (γύρω στον Νοέμβριο ). Οι αποφάσεις αυτές θα έρθουν, επιπλέον με την αντικατάσταση ορισμένων από τα ανώτερα στελέχη των τριών αυτών θεσμικών οργάνων. Υπάρχει διασύνδεση μεταξύ των τριών τοποθετήσεων, εν μέρει επειδή οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα προσπαθήσουν να βρουν μια ισορροπία μεταξύ γεωγραφίας και ιδεολογίας, όταν αφορά στη διανομή της εξουσίας μέσα στην Ένωση. Η Γερμανία και η Γαλλία, οι κυριότερες πολιτικές δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κοιτάζουν την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον εκτελεστικό βραχίονα του μπλοκ. Ο “ηττημένος” αυτής της αντιπαράθεσης, ή ένα μέλος μιας χώρας της ίδιας νοοτροπίας, θα πάρει πιθανώς την προεδρία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ενώ η προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (η λιγότερη σχετική από τις τρεις θέσεις) θα αποτελέσει βραβείο παρηγοριάς για την περιοχή που έχασε τις δύο άλλες αναμετρήσεις.
Δεν πρόκειται για μικρές διαφωνίες: η Επιτροπή είναι υπεύθυνη να προτείνει νόμους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιπροσωπεύει την Ένωση στο εξωτερικό και χειρίζεται τις διαπραγματεύσεις για θέματα, όπως οι εμπορικές συμφωνίες. Η νέα επιτροπή θα χρειαστεί να εργαστεί σκληρά και αποτελεσματικά, ειδικά επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να παλεύουν για τη διαπραγμάτευση μιας εμπορικής συμφωνίας (η γεωργία παραμένει το κύριο εμπόδιο), την ώρα που η προθεσμία που έχει δώσει ο Λευκός Οίκος στην Ένωση να προτείνει τρόπους περιορισμού των εξαγωγών αυτοκινήτων προς τις Ηνωμένες Πολιτείες εκπνέει τον Νοέμβριο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με τη σειρά της, θέτει τη νομισματική πολιτική για τα 19 μέλη της ευρωζώνης και θα είναι βασικός παράγοντας σε οποιεσδήποτε μελλοντικές κρίσεις στη ζώνη του κοινού νομίσματος. Αν και δεν υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ γεωγραφίας και ιδεολογίας, η Νότια Ευρώπη είναι πιθανό να πιέσει για έναν πρόεδρο της ΕΚΤ που θα συνεχίζει μερικές από τις πολιτικές που έχουν την υπογραφή του –σημερινού- Προέδρου της Mario Draghi – όπως τα χαμηλά επιτόκια και τα προγράμματα αγοράς ομολόγων – ενώ η βόρεια Ευρώπη είναι πιθανό να πιέσει για έναν πιο ορθόδοξο πρόεδρο.
Δυσαρεστημένες κυβερνήσεις
Οι εκλογές είχαν επίσης εσωτερικές επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Ιταλία, οι ισχυρές επιδόσεις του κυβερνώντος κόμματος της Λέγκας θα αυξήσουν τις αντιπαραθέσεις με τους εταίρους του συνασπισμού στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων, ειδικά όσο η Λέγκα θα προσπαθήσει να εισαγάγει πολιτικές στις οποίες αντιτάσσεται το Κίνημα των Πέντε Αστέρων – συμπεριλαμβανομένου του ανταγωνισμού για τα μεγάλα έργα υποδομής και της παροχής μεγαλύτερης αυτονομίας στις βόρειες περιοχές της Ιταλίας. Την ίδια στιγμή, η Λέγκα θα πιέσει για μείωση των φόρων στην Ιταλία. Αυτό είναι κάτι που θα εκνευρίσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ανησυχεί για τον αντίκτυπο στο έλλειμμα της Ιταλίας.
Στη Γερμανία, στο μεταξύ, οι -χειρότερες από την αναμενόμενες- επιδόσεις της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) υπενθυμίζει ότι πρόκειται για μια περίεργη συμμαχία που κανείς δεν ήθελε. Παρόλο που τα δύο κόμματα είναι πιθανό να παραμείνουν μαζί, δεν μπορεί να αποκλειστεί η κατάρρευση της κυβέρνησης και οι πρόωρες γενικές εκλογές. Αυτό είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα, όπου το κυβερνών κεντροαριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να προκηρύξει πρόωρες εκλογές μετά τις χαμηλές επιδόσεις στις ευρωεκλογές. ΟΙ εκλογές αναμένονται στα τέλη Ιουνίου ή στις αρχές Ιουλίου. Οι εκλογές για την γαλλική κυβέρνηση είχαν μια γλυκόπικρη γεύση: το κόμμα En Marche του προέδρου Emmanuel Macron έχασε τις εκλογές από το δεξιό κόμμα «Εθνικός Αγώνας», γεγονός που δείχνει ότι πολλοί ψηφοφόροι δεν είναι ευχαριστημένοι με το Elysee και θα μπορούσαν να αναγκάσουν την κυβέρνηση να επιβραδύνει την ατζέντα των μεταρρυθμίσεων. Όμως, το κόμμα του Μακρόν είναι σύμμαχος με τη Συμμαχία των Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αναμένει να αποτελέσει βασικό μέλος στο μελλοντικό νομοθετικό σώμα.
Brexit
Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν μικτά αποτελέσματα. Από τη μία πλευρά, η στήριξη για τα κόμματα που θέλουν το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ελαφρώς υψηλότερη από την στήριξη για τα κόμματα που επιθυμούν την έξοδο από την Ένωση. Αυτό αυξάνει μόνο την πίεση στους ηγέτες του Εργατικού Κόμματος, του βασικού κόμματος της αντιπολίτευσης, να εγκαταλείψει την τρέχουσα ασάφεια του σχετικά με ένα δεύτερο δημοψήφισμα για το Brexit και να υποστηρίξει ανοιχτά νέες εκλογές.
Από την άλλη πλευρά, ο απόλυτος πρωταγωνιστής των εκλογών ήταν το κόμμα του Brexit, το οποίο έλαβε το 32% των ψήφων. Αυτό το αποτέλεσμα θα επηρεάσει τη μάχη για την ηγεσία στο Συντηρητικό Κόμμα – το οποίο πήρε ένα απογοητευτικό 9%, το χειρότερο αποτέλεσμα από ποτέ – καθώς ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς που ψήφισαν για το Κόμμα του Brexit είναι πρώην ψηφοφόροι του Συντηρητικού Κόμματος. Το αποτέλεσμα θα πείσει τους Συντηρητικούς να “ολοκληρώσουν τελικά το Brexit” και να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τις ψήφους που έχασαν. Το ερώτημα, ωστόσο, παραμένει το ίδιο: Τι είδους Brexit να προωθηθεί; Οι έρευνες υποδεικνύουν ότι ένας σκληροπυρηνικός (ο οποίος θεωρεί ότι μια αδυναμία συμφωνίας για το Brexit αποτελεί αποδεκτό αποτέλεσμα, στην περίπτωση που το Λονδίνο δεν μπορεί να διαπραγματευτεί μια ικανοποιητική συμφωνία με τις Βρυξέλλες) έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει ηγέτης του κόμματος (και συνεπώς επόμενος πρωθυπουργός) από έναν πιο μετριοπαθή. Ο νέος ηγέτης του Συντηρητικού θα πρέπει να οριστεί στα τέλη Ιουλίου και, ανεξάρτητα από το ποιος θα γίνει ο επόμενος πρωθυπουργός, η πρώτη απόπειρα του θα είναι να διαπραγματευθεί μια ομαλή συμφωνία με τις Βρυξέλλες.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 2/6
