Το τελευταίο διάστημα ακούμε ολοένα και περισσότερο για την περιβόητη «Ατζέντα 2030»,που έχει προκαλέσει διάφορες αντιδράσεις. Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας διαρκώς διαφημίζει τα αποτελέσματα του περιβόητου πλάνου, το αποτέλεσμα του οποίου θα είναι «οι ισχυρότερες ΕΔ που είχε ποτέ η χώρα».
Πρόκειται ίσως για μια από τις ελάχιστες φορές παγκοσμίως όπου η εξαγγελία των ισχυρότερων ΕΔ βασίζεται σε μειώσεις, συγχωνεύσεις, καταργήσεις και παράγοντες που ακόμα δεν υπάρχουν ώστε να αξιολογηθούν. Όλα αυτά σε μια εποχή που έχει καταρρεύσει πλήρως κάθε μέσο εισόδου στις ΕΔ (στρατιωτικές σχολές και κατατάξεις) , οι παραιτήσεις καλπάζουν ανεξέλεγκτες και εννοείται ότι επηρεάζουν την αναλογία αξιωματικών/υπαξιωματικών. Υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να αποδειχθεί όνειρο θερινής νυκτός η προσέγγιση του 1:9 των διεθνών παραδειγμάτων.
Δεν θα κρύψουμε ότι αφορμή για το άρθρο αυτό αποτέλεσε το τελευταίο έγγραφο της Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Ενώσεων Στρατιωτικών (ΠΟΕΣ) με το οποίο σχολιάζει την περιβόητη Ατζέντα το οποίο μας προκάλεσε πολύ σοβαρούς προβληματισμούς. Με το έγγραφο αυτό συνειδητοποιήσαμε πολλά από τα βαθύτερα προβλήματα στα οποία έχει εισχωρήσει η ανάγκη (ή δέσμευση) για περικοπές, το μαχαίρι των οποίων πλέον κόβει σάρκα και από τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας. Όμως οι συνδικαλιστές εκ των πραγμάτων μπορούν να ασχολούνται μόνο με τα προβλήματα του προσωπικού. Υπάρχουν πολλά ακόμα που δεν μπορούν να τα σχολιάσουν. Μπορούμε εμείς όμως.
Οι «Οδικοί Χάρτες», έγγραφο του ΥΠΕΘΑ, που ξεκίνησε να δημοσιεύει αποσπασματικά το militaire από τον περασμένο Φεβρουάριο ποτέ δεν διαψεύστηκε από το ΥΠΕΘΑ. Αυτό που επιχείρησαν να διαψέσουν σε κάποιες περιπτώσεις, κυρίως λόγω συνδικαλιστικών αντιδράσεων, ήταν τα στάδια που προέβλεπε να υλοποιηθούν (ενοποίηση στρατιωτικών νοσοκομείων, μετοχικών ταμείων κλπ). Ως εκεί.
Διαβάζοντας προσεκτικά τον προγραμματισμό, θα διαπιστώσουμε κάτι εντυπωσιακό: από τα δέκα πεδία που έχουν οι «Οδικοί Χάρτες» βρίσκονται και τα δέκα σε πλήρη εξέλιξη! Άλλο μέρος αυτών βρίσκεται κοντά στην υλοποίηση του σχεδιασμού (πχ ΕΛΚΑΚ, ανωτατοποίηση ΑΣΕΙ και άλλα) και άλλο έχει ήδη εξαγγελθεί, που σημαίνει ότι έχει ήδη ξεκινήσει (Σώμα Υπαξιωματικών, σταδιοδρομία, μισθολόγιο, αναδιοργάνωση κλπ). Ίσως να είναι η πρώτη φορά όπου το ΥΠΕΘΑ, ένα Υπουργείο με παραδοσιακά αργούς ρυθμούς σε όλα τα επίπεδα, τρέχει με τέτοια φρενήρη ταχύτητα μια τόσο πολύπλοκη και πολυεπίπεδη υλοποίηση. Θα ήταν θετικό αν δεν ήταν εξόφθαλμα βιαστικό και πρόχειρο.
Οι «Οδικοί Χάρτες» δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για υποθέσεις. Ξεκάθαρα περιγράφουν ότι «Η δομή, ο εξοπλισμός και η οργάνωση των ΕΔ, θα έρθει σε αντιστοίχιση με τις οικονομικές δυνατότητες και τις πραγματικές δυνατότητες εφεδρείας, του σημερινού πληθυσμού της Πολιτείας». Πρόκειται για τη μεγαλύτερη παραδοχή ήττας, τόσο του οικονομικού «θαύματος» που διαρκώς διαφημίζουν Μητσοτάκης-.Χατζηδάκης, όσο και του εκσυγχρονισμού των ΕΔ που υποτίθεται ότι προκύπτει μέσα από την περιβόητη «Ατζέντα 2030».
Οι νέες ΕΔ, οι… ισχυρότερες από ποτέ, θα είναι πρωτίστως οι ΕΔ που αντέχει οικονομικά η χώρα και πάνω σε αυτή την παραδοχή υποθέτουμε ότι θα βασιστούν τα πάντα, ένα εκ των οποίων και το αμυντικό δόγμα.
Και επειδή φαίνεται ότι η χώρα δεν αντέχει και πάρα πολλά, στο πλαίσιο των ευρύτερων περικοπών οι Ένοπλές Δυνάμεις πλέον θα υπάγονται ανοικτά σε δύο Υπουργεία, της Εθνικής Άμυνας και της Πολιτικής Προστασίας, κάτι που επίσης αποτυπώνεται ξεκάθαρα στις προσδοκίες των «Οδικών Χαρτών» και δεν έχει αναπτυχθεί από τον κ.Δένδια ήδη από τις προγραμματικές του δηλώσεις, οι οποίες ξεχάστηκαν αρκετά γρήγορα. Ίσως ο Υπουργός να φιλάει για έκπληξη αυτή την εξαγγελία που υποψιαζόμαστε ότι θα έρθει επίσημα, μέσω ΦΕΚ.
Αν παρατηρήσουμε από μακριά τους «Οδικούς Χάρτες» θα διαπιστώσουμε κάτι σοβαρό. Όλα τα μέτρα τείνουν προς κάποιας μορφής ενοποίηση. Σε κάποια σημεία, ίσως να θυμίζουν λίγο και ενιαία γραμμή (βιομηχανικής) παραγωγής (για παράδειγμα η υπαλληλική σχέση των ΑΣΕΙ ως προς το ΕΛΚΑΚ). Τα στρατιωτικά νοσοκομεία, όπως και όσο παραμείνουν, για τους ε.ε. στρατιωτικούς φαίνεται ότι θα περιοριστούν σε ένα. Τα μετοχικά ταμεία είναι ξεκάθαρο ότι θα συγχωνευτούν σε ένα. Η Πληροφορική έγινε ένας κλάδος, όπως αναμένεται να γίνουν και οι γιατροί και οι υγειονομικοί. Και εάν οι πληροφορίες μας επαληθευτούν, δεν θα είναι έκπληξη αν ακολουθήσουν και άλλοι «κλάδοι» αυτή την πορεία. Και στο βάθος, ιδιωτικός τομέας (συμπεριλαμβανομένου του κενού που θα αφήσουν οι Αμυντικές Βιομηχανίες της χώρας που αναμένεται να απορροφηθούν από το ΕΛΚΑΚ) και ιδιωτικές παροχές.
Μιας και περί κλάδων ο λόγος, ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η ξεκάθαρη αποδυνάμωση των Γενικών Επιτελείων, που αφήνει ανοικτό το παράθυρο της περαιτέρω αφομοίωσής τους από το ΓΕΕΘΑ. Αυτό ενισχύεται από την πρόθεση αποκέντρωσης της Διοίκησης προς τους μείζονες σχηματισμούς. Ίσως τελικά η υποβάθμιση που αποδέχθηκαν οι Αρχηγοί τα τελευταία χρόνια, οπότε και υποβαθμίστηκαν σε εκπροσώπους του Α/ΓΕΕΘΑ, να μην ήταν τόσο αθώα όσο όλοι νομίζαμε.Ο προγραμματισμός της πλήρους ανωτατοποίησης των ΑΣΕΙ συμπεριλαμβάνει τη δημιουργία του Πανεπιστημίου Αμυντικών Μελετών στο οποίο προβλέπεται να υπαχθούν μόνο οι Σχολές των Αξιωματικών που θα υποβαθμιστούν σταδιακά σε Τμήματα του Πανεπιστημίου. Κατά πολύ μεγάλη σύμπτωση, ο σχεδιασμός δείχνει να είναι παρεμφερής με των νοσοκομείων: οικονομική αυτοτέλεια, διατήρηση διοικητικού καθεστώτος κλπ.
Για τους Υπαξιωματικούς τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα από ποτέ. Η ευκαιρία να υποβαθμιστούν οριστικά σε ΙΕΚ παρουσιάζεται και είναι «χρυσή». Με την εφαρμογή του Σώματος Υπαξιωματικών θα υπάρξει μια μαζική μισθολογική συμπίεση που υποτίθεται ότι θα αφορά χιλιάδες στελέχη. Γράφουμε «υποτίθεται», διότι αμφιβάλλουμε αν θα εισέρχονται Υπαξιωματικοί στις ΕΔ ή τουλάχιστον αν θα εισέρχονται βάσει του επιτελικού σχεδιασμού. Το μέλλον θα δείξει αν έχουμε δίκιο. Όσον αφορά την σταδιοδρομική τους πορεία, αυτή θα είναι ξεκάθαρα μη ακαδημαϊκή, και δεν θα υπάρχει λόγος να βασίζεται σε Σχολές όπως οι σημερινές. Πιθανότατα αυτές θα καταργηθούν, ή θα υποβάθμιστούν σε ΙΕΚ ώστε να αντιστοιχούν στο πτυχίο που χορηγούν.
Όσον αφορά τη δομή των ΕΔ, εδώ ο κ.Δένδιας μάλλον έριξε σκόπιμα περισσότερη στάχτη στα μάτια. Η δομή δεν θα βασιστεί αμιγώς στο αμερικανικό σύστημα όπως άφησε να εννοηθεί από τη σύγκριση που έκανε. Μάλλον θα είναι μια μίξη αμερικανικού και φινλανδικού μοντέλου. Ναι μεν η σύγκριση με τα δήθεν «περισσότερα στρατόπεδα» προκάλεσε τα χαχανητά των καλεσμένων στο Rotary Club Αθηνών αν και μάλλον κανείς δεν κατάλαβε ότι συνέκρινε ποδήλατα με αεροσκάφη, όμως η επιμονή του στη θητεία και την εφεδρεία παραπέμπει στην Φινλανδία, η οποία έχει ενεργό στρατό μόλις στο 11% της δύναμης σε καιρό πολέμου και το υπόλοιπο 89% βασίζεται στην επιστράτευση, τη θητεία και την εφεδρεία. Για μισθούς και παροχές ΗΠΑ ή Φινλανδίας ούτε λόγος. Αυτό έλειπε.
Για τους ΕΠΟΠ είναι ξεκάθαρο ότι δεν θα έχουν θέση στις ΕΔ. Ο μόνος λόγος που φαίνεται ότι εξαγγέλθηκε ότι θα κρατηθούν κάποιοι με κριτήρια που ακόμα δεν έχουν αποσαφηνιστεί, δεν είναι επειδή έχουν κάποιες κρίσιμες ειδικότητες όπως είχε πει ο Υφυπουργός Άμυνας πριν λίγους μήνες, αλλά για να μην κατηγορηθεί ο κ.Δένδιας ότι επί των ημερών του αποφασίστηκε να τελειώσει σε μια νύχτα ένας ολόκληρος θεσμός. Μόνο αυτή η εκδοχή ερμηνεύει τη δημιουργία Σώματος ΕΠΟΠ που προβλέπουν οι Οδικοί Χάρτες. Δεν θα μπορούσαν οι ΕΠΟΠ να συμπεριλαμβάνονται στο Σώμα Υπαξιωματικών, αφού μετά τη δημιουργία του Σώματος Υπαξιωματικών πλέον θα έχουν ακριβώς την ίδια εξέλιξη και τις αντίστοιχες, ανύπαρκτες ευκαιρίες με αυτούς;
Οι φωνές που έχουν σχολιάσει κατά τους τελευταίους μήνες αυτά που έρχονται περιορίζονται στα δάκτυλα του ενός χεριού. Δεν θα τις αναφέρουμε διότι ο σκοπός του άρθρου είναι άλλος: να φανεί το πραγματικό πρόβλημα, ότι κάτι σοβαρό δείχνει να λείπει από τον προγραμματισμό της «Ατζέντας 2030» και ο κ.Δένδιας αποφεύγει να το σχολιάσει. Με την ελληνική Οικονομία να συρρικνώνεται διαρκώς, είναι ξεκάθαρο ότι χρόνο με το χρόνο οι δυνατότητες θα γίνονται ολοένα λιγότερες. Αυτό που αποφεύγεται να διαψευστεί είναι ότι η «Ατζέντα 2030» είναι ένας μηχανισμός δίχως προσωπικό να τον λειτουργούν. Δεν πρόκειται για τυχαία παράλειψη. Πρόκειται για αδυναμία απάντησης διότι κανείς δεν μπορεί να μαντέψει που ακριβώς θα σταματήσει ο κατήφορος με το προσωπικό. Είναι εύκολο να προβλέπει κανείς ότι ξαφνικά οι ΕΔ θα γεμίσουν από κόσμο, αλλά πρέπει και να πει πως θα γίνει αυτό.
Αν ο κ.Δένδιας θέλει να αποδείξει ότι κάνουμε λάθος,δεν έχει παρά να απαντήσει : πρώτον, πως είναι δυνατόν με κλείσιμο μόλις 132 στρατοπέδων και κάμποσες άλλες συγχωνεύσεις, ο δείκτης στελέχωσης να εκτοξευθεί από το 27 στο 70% και δεύτερον, πως είναι δυνατόν με τη μείωση της μισθολογικής δαπάνης κατά 30% να δοθούν αυξήσεις στο υπόλοιπο 70%. Διότι απευθυνθήκαμε σε ειδικούς και όλοι σήκωσαν τα χέρια ψηλά. Η εξίσωση απλά δεν βγαίνει, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στα μαθηματικά.
Η μόνη πραγματικότητα που προκύπτει από τις εξαγγελίες είναι ότι η «Ατζέντα 2030» στηρίζεται σε υποθέσεις. Οι ισχυρότερες ΕΔ που είχε ποτέ η Ελλάδα είναι μια ευχή, όχι το αποτέλεσμα που θα έρθει σύμφωνα με έναν συγκεκριμένο σχεδιασμό. Το ότι με τη νέα δομή των ΕΔ θα γίνουν πιο ελκυστικές μόνο και μόνο επειδή… φτιάχνονται σπίτια, μάλλον δείχνει ότι δεν υπάρχει καμία επικοινωνία με το προσωπικό που αδυνατεί να κάνει οικογένεια για οικονομικούς λόγους. Ένα παράδειγμα από τα πολλά που διαπιστώνουμε με ανησυχία ότι τα γνωρίζουμε εμείς και το ΥΠΕΘΑ μάλλον όχι.
Υπάρχουν πολλές απαντήσεις που πρέπει να δοθούν. Κάτι που ρωτάει το προσωπικό επειδή επηρεάζει τις ζωές του: θα μειωθούν οι αποστολές; Είναι κοινό μυστικό ότι το προσεχές διάστημα το ΠΝ θα κληθεί να παροπλίσει μαζικά πλοία του για να στελεχώσει όσα πλοία επιλεγούν να παραμείνουν. Το φιάσκο με την δυσχέρεια στελέχωσης των BELHARRA είναι ακόμα νωπό. Αν σήμερα οι παραιτήσεις στο ΠΝ είναι ανεξέλεγκτες, τι θα συμβεί με λιγότερα πλοία στα οποία θα αντιστοιχούν περισσότερες αποστολές; Ποιος είναι ο αντίστοιχος σχεδιασμός για τον Στρατό Ξηράς και την Πολεμική Αεροπορία; Έχουν απάντηση σε αυτό οι αρμόδιοι;
Εκτός βέβαια αν μας περιμένουν τίποτα «χαρμόσυνες» ειδήσεις λευκού καπνού για το Αιγαίο το προσεχές διάστημα που θα αιτιολογούν ότι δεν χρειάζονται πλέον μεγάλες ΕΔ.
Αντί επιλόγου θα κάνουμε μια ιστορική αναφορά. Κοιτάζοντας προς το παρελθόν μόλις έναν αιώνα πίσω, θα διαπιστώσουμε ότι την περίοδο της Μικρασιατικής καταστροφής, η Ελλάδα είχε τις πιο σύγχρονες και ετοιμοπόλεμες Ένοπλές Δυνάμεις. Παρόλα αυτά, δεν απέφυγε την καταστροφή και την οριστική απώλεια ενός πολύ μεγάλου κομματιού του ελληνισμού με τεράστια Ιστορία και δεσμούς χιλιετιών. Οι λόγοι της καταστροφής είναι γνωστοί και πολυσχολιασμένοι: εσφαλμένες πολιτικές αποφάσεις, κακός σχεδιασμός, μη ρεαλιστική εκτίμηση της πραγματικότητας σε επίπεδο Ηγεσίας, ατολμία, κοινωνικές πιέσεις κλπ. Τη Μικρά Ασία δεν την χάσαμε επειδή δεν είχαμε ισχυρές ΕΔ αλλά επειδή οι αποφάσεις που ελήφθησαν τις άφησαν εκτεθειμένες.Αν και την περίοδο που ζούμε υπάρχουν πολλά στοιχεία που παραπέμπουν και σε μια δεύτερη ιδιαίτερα σκοτεινή περίοδο της Ιστορίας μας, αυτή πριν την χούντα, ευελπιστούμε ότι αυτή τη φορά θα αποφύγουμε κάποια νέα «καταστροφή», όπως ελπίζουμε ότι ο κ.Δένδιας, στον οποίον ήδη χρεώνονται πολλά λάθη από την εποχή της θητείας του στο Υπουργείο Εξωτερικών, να έχει αντιληφθεί τι ακριβώς κάνει με τις ΕΔ.
