Μήν παίζετε μέ τίς τσέπες, τά αἰσθήματα καί τά ὄνειρα ἑκατομμυρίων Ἑλλήνων
Του Μανώλη Κοττάκη
ΤΗΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗ Δευτέρα ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συγκάλεσε τό Ὑπουργικό του Συμβούλιο στό Μέγαρο Μαξίμου καί τό προέτρεψε νά ἐγκαταλείψει τήν τακτική τῆς «αὐταρέσκειας», κάθε φορά πού ὁμιλεῖ γιά τήν οἰκονομία. Νά μήν μηρυκάζει δηλαδή τήν θεωρία, ὅτι ἐπειδή λάβαμε ἔστω καί κατά τό ἥμισυ τήν ἐπενδυτική βαθμίδα καί μᾶς ἔγραψε μιά καλή κουβέντα ὁ γερμανικός Τύπος …«ὅλα καλά, ὅλα ἀνθηρά». Κατά βάσιν, ὁ Πρωθυπουργός ἔκανε κριτική στόν ἑαυτό του, πού εἶναι ὁ πρῶτος διδάξας καί σέ ὀλίγους ὑπουργούς (καθώς οἱ λοιποί σεμνύνονται γενικῶς), ἀλλά ἐν πάσῃ περιπτώσει αὐτή ἦταν ἡ ὁδηγία του, καί ἦταν σωστή. Γιά πολλά μπορεῖ νά τόν κατηγορήσει κανείς, ὄχι ὅμως ὅτι δέν ἔχει πολιτικό ἔνστικτο. Ἔχει.
Κάθε φορά πού ἕνας Ἕλληνας ἀκούει πανηγυρικά ρεπορτάζ γιά τά ὑπερέσοδα τοῦ προϋπολογισμοῦ, γιά τά 95 δισ. εὐρώ τοῦ Ταμείου Ἀνακάμψεως καί γιά τά 22 δισ. εὐρώ ἔσοδα ἀπό τόν ὑπερτουρισμό, ἐκρήγνυται ἀπό ἀγανάκτηση γιά ἕναν ἁπλό λόγο: πολύ ὀλίγα ἀπό αὐτά καταλήγουν σέ αὐτόν, καί ὅταν αὐτό συμβαίνει, εἶναι ὑπό μορφή ἐλεημοσύνης τοῦ κράτους, πατερούλη. Ἐπιδόματα! Τά ρέστα δέν εἶναι ὅμως κοινωνική πολιτική. Πολύ λίγα ἀπό αὐτά τά ἔσοδα «ἐπιστρέφουν» ἐπίσης σέ αὐτόν ὑπό μορφή δημοσίων ὑποδομῶν. Στήν πρώτη βροχή οἱ γέφυρες πέφτουν ἐνῷ σπίτια καί ἐπιχειρήσεις καταστρέφονται. Γιά νά τελειώσει ἕνα ἔργο ὅπως τό μετρό Θεσσαλονίκης ὥστε νά πᾶς ἀξιοπρεπῶς καί ὄχι σάν «σαρδέλα» ἀπό τήν μία ἄκρη τῆς πόλης σου ἕως τήν ἄλλη, ἀπαιτοῦνται 30 χρόνια.
Θά ἀνέμενε κανείς λοιπόν ὅτι οἱ ὑπουργοί θά πειθαρχοῦσαν πρός τίς ἐντολές τοῦ κυρίου Πρωθυπουργοῦ: «Αὐταρέσκεια, τέλος». Ὁποία πλάνη. Ἄκουγα χθές τό πρωί στόν τηλεοπτικό σταθμό «Action 24» τόν ὑπουργό Ὑγείας Ἄδωνι Γεωργιάδη νά λέει στόν συμπατριώτη μου Γιῶργο Κακούση καί στήν συμπαρουσιάστριά του κυρία Ἄννα Λιβαθηνοῦ ὅτι οἱ Ἕλληνες αἰσθάνονται ὅτι εἶναι φτωχοί, ἀλλά στήν οὐσία δέν εἶναι. Καί τοῦτο, διότι ἡ τελευταία ἔρευνα τῆς Eurostat πού δημοσίευσε τό K report τοῦ φίλου Κώστα Καλλίτση καί ἔκανε πρῶτο θέμα ἡ ἐφημερίδα μας τήν ἡμέρα πού συνεδρίαζε τό Ὑπουργικό Συμβούλιο, δείχνει ὅτι οἱ συμπολῖτες μας αἰσθάνονται σέ ποσοστό 69% ὅτι εἶναι φτωχοί, ἐνῷ μέ βάση τόν στατιστικό ὁρισμό τῆς φτώχειας μόνο τό 19% ἐξ αὐτῶν εἶναι.
Εἰλικρινῶς, ἀπό τόν τελευταῖο πού θά περίμενα μία τέτοια ἀνάλυση εἶναι ἀπό τόν Ἄδωνι. Διότι ὁ Ἄδωνις ὑπῆρξε φτωχός, καί μέ τήν στατιστική ἔννοια τοῦ ὅρου καί τήν ψυχική ἔννοια τοῦ ὅρου (ὑποκειμενική φτώχεια). «Κτυπιόταν» μπροστά στίς κάμερες γιά νά πουλήσει βιβλία καί νά κάνει τήν ζωή του καί τῆς οἰκογένειάς του καλύτερη. Καί τό πέτυχε. Ἐπιζητοῦσε τήν κοινωνική ἄνοδο καί ἀποδοχή. Τό πῶς ἔγινε ὑπουργός Ἐμπορικῆς Ναυτιλίας τοῦ Λουκᾶ Παπαδήμου μόνον ὁ Γιῶργος Καρατζαφέρης τό ξέρει.
Θά ἀνέμενα λοιπόν νά κατανοεῖ ὅτι ἡ φτώχεια στίς μέρες μας δέν εἶναι ἁπλῶς ἀριθμητικό μέγεθος, ἀλλά κυρίως ψυχικό μέγεθος. Φτώχεια δέν σημαίνει μόνον ὅτι δέν ἔχω νά φάω. Σημαίνει καί ὅτι δέν μπορῶ νά ἔχω αὐτά πού ἔχει ὁ διπλανός μου. Φτώχεια, στήν σημερινή κοινωνία τοῦ φαίνεσθαι, σημαίνει διαφορετική κοινωνική ταχύτητα. Σημαίνει δέν μπορῶ νά ζήσω ἀξιοπρεπῶς. Ὄχι, δέν μπορῶ νά διατραφῶ ἄν καί αὐτό τό τελευταῖο ἀναδεικνύεται ξανά σέ πρόβλημα καί ἐσχάτως (κάποιοι σιτίζονται μόνο μέ σουβλάκια, πίτσες, μακαρόνια καί κοτόπουλο.) Δέν μπορῶ νά ζήσω ἀξιοπρεπῶς σημαίνει ὅτι κοιτῶ τίς βιτρίνες, κοιτῶ τήν τσέπη μου καί δέν μπορῶ νά ἀγοράσω μία νέα συσκευή γιά νά ἀλλάξω τήν παμπάλαια τηλεόρασή μου –οὔτε στήν Black Friday.
Δέν μπορῶ νά ζήσω ἀξιοπρεπῶς σημαίνει ὅτι ρωτῶ ποιό εἶναι τό κόστος τῶν διακοπῶν γιά τήν τετραμελῆ οἰκογένειά μου, μέ ἀκτοπλοΐα, διαμονή καί ἑστίαση σέ ἕνα νησί τοῦ Αἰγαίου γιά νά γνωρίσω τόν τόπο μου, καί δέν μπορῶ. Τό κόστος εἶναι ἴσο ἤ παραπάνω ἀπό τίς καταθέσεις μου. Δέν μπορῶ νά ζήσω ἀξιοπρεπῶς σημαίνει ὅτι δέν μπορῶ νά κάνω ὄνειρα, νά ἀνοιχτῶ λίγο στήν δουλειά μου. Ἡ τράπεζα δέν μοῦ δίνει δάνειο, καί ἄν μοῦ δώσει, τό ἐπιτόκιο εἶναι τριπλάσιο ἀπό τό ἐπιτόκιο πού μοῦ δίνει γιά τίς γλίσχρες καταθέσεις μου.
Ἡ φτώχεια, στίς μέρες μας, δέν συνδέεται μέ τήν πεῖνα, τόν λιμό, τό πληγούρι πού μεγάλωσαν οἱ παπποῦδες μας. Ἕνα πιάτο φαΐ θά τό βρεῖς στήν Δυτική Δημοκρατία. Ὄνειρα δέν μπορεῖς νά κάνεις. Ἡ φτώχεια συρρικνώνει τήν ἐλευθερία. Καί ἄν τό πρόβλημα ἦταν συλλογικό καί ὑπέφεραν ὅλοι μαζί, θά ἔλεγες ἐν τάξει.
Ἡ φτώχεια ὅμως ἐκτός ἀπό ψυχικό μέγεθος ἔχει γίνει ἠθικό μέγεθος ἀλλά καί συγκριτικό μέγεθος. Συγκρίνεις τί βγάζεις ἐσύ μέ τόν σταυρό τῆς τιμιότητας στό χέρι μέ τό διπλανό λαμόγιο τῆς κλεψιᾶς καί τῆς ἁρπαχτῆς, πού παραβιάζει μέ ἄνωθεν ἀνοχή τόν νόμο. Καί, ναί, αἰσθάνεσαι φτωχός. Πόσῳ μᾶλλον ὅταν ἡ φτώχεια συμπληρώνεται ἀπό τήν ἔλλειψη προσβάσεως σέ ἕνα ἀξιοπρεπές κοινωνικό κράτος. Στό νοσοκομεῖο χρειάζεσαι φακελάκι, στό κατάστημα «προστασία», στό σχολεῖο δίδακτρα κ.λπ. κ.λπ. κ.λπ.
Ἐάν λοιπόν βασιλεύει ὁ ἀπέραντος κυνισμός στό πολιτικό μας σύστημα πού σέ ὠθεῖ στήν ἀνήθικη συναλλαγή γιά νά ὑλοποιήσεις τά ὄνειρά σου καί δέν καταλαβαίνουμε ἐμεῖς οἱ πολιτικοί, οἱ δημοσιογράφοι, οἱ διανοούμενοι, οἱ οἰκονομολόγοι γιατί τό 69% αἰσθάνεται ψυχικά φτωχό ἀπέναντι στό 31% (πού δέν τό αἰσθάνεται), τότε ἀδυνατοῦμε νά κατανοήσουμε καί σέ τί ὀφείλεται ὁ πολυκερματισμός τῶν πολιτικῶν δυνάμεων. Τό 31% πού δέν αἰσθάνεται φτωχό καί τά φέρνει βόλτα ταυτίζεται ἀπολύτως μέ τό 31% τῶν ἀστικῶν μεταρρυθμιστικῶν δυνάμεων πού ψηφίζουν σήμερα τήν ΝΔ. Καί τό ὑπόλοιπο 69% ταυτίζεται μέ τόν πολυκερματισμό τῶν πολιτικῶν δυνάμεων στά ἀριστερά της καί στά δεξιά τῆς ΝΔ.
Ἡ φτώχεια δέν παράγει σταθερότητα. Κακῶς τό νομίζει ὅποιος τό νομίζει. Ἡ φτώχεια παράγει ἀστάθεια. Καί ὅσοι σήμερα συγκροτοῦν τήν πλειοψηφία τοῦ 1/3, καλόν εἶναι νά γνωρίζουν ὅτι ἡ σταθερότητα θά διαρκέσει ὅσο τά 2/3 θά συνεχίσουν νά κάνουν διαδήλωση στό διαδίκτυο χαστουκίζοντας τά πληκτρολόγια. Οἱ Ἕλληνες εἶναι πολύ ὑπερήφανοι καί πολύ ἀξιοπρεπεῖς γιά νά ἀποκαλύπτουν τήν φτώχεια τους. Ἄν ὑπάρχει σήμερα σταθερότητα καί δέν ἔχει ξεσπάσει κοινωνική ἐξέγερση …στά πληκτρολόγια ὀφείλεται. Ἐάν ὅμως σταματήσουν οἱ διαδηλώσεις στό facebook καί στό X-twitter καί ἐπιλεγοῦν ἄλλες μορφές διαμαρτυρίας, τότε ἀντίο σταθερότητα.
Τό τελευταῖο πού πρέπει νά κάνει ἕνα πολιτικό σύστημα καί οἱ κοινωνικές-οἰκονομικές δυνάμεις πού τό στηρίζουν λοιπόν, εἶναι νά παίζει μέ τίς τσέπες, τά αἰσθήματα καί τά ὄνειρα ἑκατομμυρίων Ἑλλήνων. Λάθος. Ὑπονομεύει τήν ἴδια του τήν θέση. Τήν περίφημη «ἡσυχία».
