Του Νίκου Σμυρναίου
Η πρόσφατη πρόταση του Τραμπ για την κατοχή της Λωρίδας της Γάζας και την εκτόπιση των κατοίκων της αποτελεί μια κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το μοντέλο που προτείνει είναι ένα μείγμα μεσανατολίτικης Ριβιέρας, τραμπικού ρίαλ εστέητ και τεχνολογικής ουτοπίας. Αποτελεί ίσως το πρώτο πείραμα σε τέτοια κλίμακα της τεχνολογικής ελίτ που έχει ριζοσπαστικοποιηθεί από την λιμπερταριανή ιδεολογία και χρησιμοποιεί τον Τραμπ για να πάρει τον έλεγχο του κράτους των ΗΠΑ.
Τι προτείνει ο Τραμπ για τη Γάζα;
Ο Τραμπ προτείνει την κατάληψη της Λωρίδας της Γάζας, την ανοικοδόμησή της και, ενδεχομένως, τον εκτοπισμό των κατοίκων της. Το όραμα αυτό παρουσιάζεται ως μέσο για την επίτευξη σταθερότητας στην περιοχή με τη μετατροπή της Γάζας σε μια ειδική οικονομική ζώνη, συγκρίσιμη με ένα νέο Ντουμπάι, που θα προσελκύσει επενδυτές και νέους πλούσιους κατοίκους. Η προσέγγιση του Τραμπ αντιμετωπίζει τη Γάζα ως ένα μεσιτικό πρότζεκτ όπου μια βιομηχανική ζώνη χωρίς κατοίκους αναδιαμορφώνεται σε πολυτελείς κατοικίες, πάρκα και εγκαταστάσεις αναψυχής.
Η πρόταση του Τραμπ μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους, ως τακτική αντιπερισπασμού ή ως ωμή εκδήλωση του παραδοσιακού αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Ωστόσο, πρέπει να εξεταστεί και μια άλλη υπόθεση: η κυνική χρήση της εθνοκάθαρσης για την ταυτόχρονη εξυπηρέτηση εμπορικών και γεωπολιτικών συμφερόντων αλλά και την υλοποίηση μιας λιμπερταριανής ουτοπίας βασιζόμενη στην ιδεολογία που πλέον εμπνέει μεγάλο μέρος της Silicon Valley.
Ο καπιταλισμός απελευθερωμένος από το ζυγό της δημοκρατίας
Παραδοσιακά οι λιμπερταριανοί, οι οποίοι προέρχονται από την μήτρα του νεοφιλευθερισμού, αλλά είναι πολύ πιο ριζοσπαστικοί, αναζητούν τρόπους διαφυγής από την πολιτική σε όλες τις μορφές της. Φιγούρες όπως ο Friedrich Hayek, ο Ludwig von Mises, η Ayn Rand και ο Milton Fridman επηρέασαν αυτή τη σκέψη με ιδέες όπως η απόλυτη προτεραιότητα της ατομικής ελευθερίας, ο περιορισμός του κράτους σε βασικές λειτουργίες όπως η προστασία της ιδιωτικής περιουσίας και η τυφλή εμπιστοσύνη στους μηχανισμούς της αγοράς για την κοινωνική οργάνωση.
Οι λιμπερταριανοί θεωρητικοί της νέας γενιάς, οι οποίοι είναι ταυτόχρονα και επιχειρηματίες επενδυτές στο χώρο της τεχνολογίας, οραματίζονται έναν κόσμο κατακερματισμένο σε μικρο-κράτη ή ειδικές οικονομικές ζώνες, όπου η αγορά απελευθερώνεται από το εμπόδιο της δημοκρατίας. Οι ζώνες αυτές, που χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένους φορολογικούς, εμπορικούς και κοινωνικούς κανόνες, θεωρούνται πρότυπα καπιταλιστικής ανάπτυξης και «παράδεισοι της ελευθερίας ».
Στο βιβλίο του Crack-Up Capitalism, ο Καναδός κοινωνιολόγος Quinn Slobodian δίνει ιστορικό βάθος σε αυτή την ιδέα μελετώντας περιφερειακά πειράματα των τελευταίων 45 ετών – από τη Σιγκαπούρη μέχρι τη Σομαλία, από το Λιχτενστάιν μέχρι την Ονδούρα – που τροφοδοτούν τη φαντασία των αντιδραστικών φιλελεύθερων και των φονταμενταλιστών της αγοράς. Το γνωστότερο παράδειγμα τέτοιων ειδικών οικονομικών ζωνών όπως το Χονγκ Κονγκ, το οποίο ενέπνευσε τον Fridman τη δεκαετία του 1970.
Στους παραδοσιακούς λιμπερταριανούς έχουν πλέον προσδεθεί επιχειρηματίες και τεχνογκουρού από το χώρο του Blockchain και των κρυπτονομισμάτων όπως ο Balaji Srinivasan και ο Brian Armstrong ή κεντρικά πρόσωπα της Σίλικον Βάλει όπως ο Garry Tan, διευθύνων σύμβουλος του Y Combinator. Οι παραπάνω θεωρητικοποιούν το ρόλο της αγοράς ως βάση όλων των λειτουργιών και ρυθμίσεων της ιδεατής κοινωνίας μέσω ψηφιακών εργαλείων στο πλαίσιο αυτόνομων νησίδων (πλωτά νησιά, διαστημικές αποικίες αλλά και ειδικές οικονομικές ζώνες).
Αυτός ο συνδυασμός λιμπερταριανισμού και τεχνολογισμού, εξελίσσεται στην κυρίαρχη ιδεολογία στη Sillicon Valley που ο David Golumbia βάφτισε Cyberlibertarianism. Το μοντέλο αυτό ασπάζονται πλέον μεγιστάνες όπως ο Peter Thiel, επενδυτής και συνιδρυτής της PayPal και της Palantir, και μέντορας του αντιπρόεδρου των ΗΠΑ JD Vance, κι ο Elon Musk οι οποίοι προσπαθούν να πάρουν τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού των ΗΠΑ ούτως ώστε να επιβάλλουν τα μεγαλόπνοα και παρανοϊκά σχέδια τους. Η πρόταση του Τραμπ για τη Γάζα αποτελεί πιθανότατα αποτέλεσμα αυτού του μηχανισμού.
