To CDU/CSU διαβαίνει τον Ρουβίκωνα, προσεχώς νέα κρίση! Η απόδοση του νέου γερμανικού χρέους ενδέχεται σύντομα να καταστεί μη διαχειρίσιμη!
Iστορικό δημοσιονομικό πακέτο τύπου «Ό,τι χρειαστεί» εξαπέλυσε η Γερμανία, προκαλώντας κατάρρευση στα spreads των swaps εν όψει πρωτόγνωρης χιονοστιβάδας χρέους.
Ειδικότερα, οι ηγέτες των CDU/CSU και SPD ανακοίνωσαν μια συμφωνία για μια ακόμη πιο σημαντική δημοσιονομική επέκταση από αυτή που αναμενόταν στην αρχή της εβδομάδας.
Οι αλλαγές
Το σχέδιο προβλέπει τρεις ουσιαστικές αλλαγές στο «φρένο χρέους» στο άμεσο μέλλον:
1. Ένα ειδικό όχημα εκτός προϋπολογισμού ύψους 500 δισ. ευρώ (11,6% του ΑΕΠ το 2024) για επενδύσεις σε υποδομές, που προβλέπεται να εκταμιευτεί τα επόμενα 10 χρόνια και το οποίο ανέρχεται περίπου στο 1% του ΑΕΠ σε ετήσιες δαπάνες για υποδομές (εκ των οποίων 100 δισ. ευρώ θα διατεθούν στα ομόσπονδα κράτη).
2. Μια μεταρρύθμιση του φρένου χρέους για την εξαίρεση οποιασδήποτε αμυντικής δαπάνης στον «Einzelplan 14», τον προϋπολογισμό του υπουργείου Άμυνας, επιτρέποντας ουσιαστικά την ανοιχτή δανειοδότηση για την άμυνα.
Σήμερα, ο Einzelplan 14 ανέρχεται σε 53,25 δισ. ευρώ (1,25% του ονομαστικού ΑΕΠ το 2024).
Το τρέχον ταμείο εκτός προϋπολογισμού διαθέτει άλλα 25 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της άμυνας.
Έτσι, εκτός από την κατάργηση οποιουδήποτε συνταγματικού περιορισμού για επιπλέον αμυντικές δαπάνες, το 0,25% του ΑΕΠ (11 δισ. ευρώ) των δαπανών στον Einzelplan 14 που ξεπερνά το όριο του 1% απελευθερώνεται για να χρηματοδοτήσει άλλα μέτρα, όπως για παράδειγμα μειώσεις φόρων.
3. Τυχόν αύξηση του διαρθρωτικού ελλείμματος για τα ομόσπονδα κράτη από το τρέχον επίπεδο του 0,0% του ΑΕΠ στο 0,35% – το ίδιο ποσοστό με το ομοσπονδιακό επίπεδο.
Επιπλέον, η πρόταση περιλαμβάνει τη δημιουργία επιτροπής εμπειρογνωμόνων που θα αναλάβει να δημιουργήσει μια πρόταση μακροπρόθεσμης μεταρρύθμισης για το φρένο χρέους μέχρι το τέλος του 2025.
Αυτή η πρόταση θα πρέπει να περάσει από το νεοεκλεγέν 21ο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο.
Δεν είναι σαφές εάν αυτή η πρόταση μεταρρύθμισης θα υπερκαλύψει τα μέτρα που ανακοινώθηκαν για να περάσουν στο 20ό Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο ή θα προστεθούν σε αυτά.
Deutsche Bank: Γράφεται Ιστορία
Τα παραπάνω απαιτούν υπερπλειοψηφία δύο τρίτων, ώστε να τροποποιηθεί το Σύνταγμα.
Τα κόμματα επιθυμούν να περάσουν τα συμφωνηθέντα μέτρα με το παλιό 20ό Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο, πριν συνεδριάσει το νεοεκλεγέν 21ο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο (στο οποίο η AfD διαθέτει ενδεχομένως μια μειοψηφία που μπορεί να μπλοκάρει τα μέτρα) στις 25 Μαρτίου.
Όπως λοιπόν φαίνεται, ειδικά η συντηρητική παράταξη είναι αποφασισμένη να γίνει «ό,τι χρειαστεί», προκειμένου να υπάρξει πλήρης επανεξοπλισμός.
Σύμφωνα με την ανάλυση της Deutsche Bank, η ισχυρή ρητορική που αναπτύχθηκε υποδηλώνει ότι ο χώρος για ανοιχτό δανεισμό για την άμυνα θα χρησιμοποιηθεί με ρυθμό που θα μπορούσε να φέρει τις αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας τουλάχιστον στο 3%, ίσως και από την επόμενη χρονιά (αν και ο ακριβής στόχος ενδέχεται να καθοριστεί μόνο μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο).
Ωστόσο, υπάρχει ένα «αλλά» και σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμη αν οι Πράσινοι θα συμφωνήσουν με αυτές τις συνταγματικές αλλαγές.
Παρ’ όλα αυτά, η Deutsche Bank εκτιμά ότι αυτό θα συμβεί, με το ταμείο υποδομών να καλύπτει πιθανώς τις απαιτήσεις τους. Άλλωστε, είναι απλώς (πολύ και πολύ) χρέος.
Επίσης, είναι απίθανο ότι τα CDU/CSU και SPD θα είχαν κάνει αυτήν την ανακοίνωση χωρίς να την «πράσινη» συναίνεση. Παρ’ όλα αυτά, αυτή τη στιγμή οι Πράσινοι αποτελούν σημαντική πηγή αβεβαιότητας.
Σε κάθε περίπτωση, οι αναλυτές της γερμανικής τράπεζας πιστεύουν ότι «ζούμε μία από τις πιο ιστορικές αλλαγές παραδείγματος στη γερμανική μεταπολεμική ιστορία». Και η ταχύτητα με την οποία συμβαίνει αυτό και το μέγεθος της προοπτικής δημοσιονομικής επέκτασης θυμίζουν την περίοδο που έπεσε το τείχος του Βερολίνου – αν και η υποκείμενη γεωπολιτική αλλαγή που καθοδηγεί τις σημερινές εξελίξεις είναι πολύ λιγότερο ευνοϊκή από ό,τι πριν από 35 χρόνια.
Ως αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής παραδείγματος η DB αναφέρει ότι σύντομα θα αναθεωρήσει τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας – αν και διευκρινίζει ότι τη στιγμή της συγγραφής «υπάρχει τώρα ουσιαστικός κίνδυνος ανοδικής απόκλισης από την πρόβλεψη για ανάπτυξη 1,0% το 2026».
Παρ’ όλα αυτά, η πρόβλεψη για το 2025 θα κυριαρχείται πιθανώς από την παγκόσμια εμπορική πολιτική, όπου οι κίνδυνοι παραμένουν στραμμένοι προς την καθοδική κατεύθυνση της πρόβλεψης, για ανάπτυξη 0,5%.
Συμφωνεί η Goldman Sachs…
Η Goldman συμφωνεί, γράφοντας ότι τα συμφωνηθέντα μέτρα συνεπάγονται σημαντικούς ανοδικούς κινδύνους για την ανάπτυξη, το έλλειμμα και το χρέος…
Ενώ κάποιοι επενδυτές λένε ότι το σχετικά μικρό χρέος της Γερμανίας σημαίνει ότι έχει τη δυνατότητα να δανειστεί περισσότερα, θέλουν υψηλότερες αποδόσεις για να αποζημιωθούν για την αύξηση των εκκρεμών ομολόγων.
Το τελευταίο βήμα αυτής της κίνησης έρχεται σε μια στιγμή που, όπως σημειώθηκε παραπάνω, η Γερμανία φαίνεται να έχει κλειδώσει ένα τεράστιο πακέτο δαπανών ίσο με περισσότερο από το 10% του ΑΕΠ!
«Η μετεκλογική κατάσταση στη Γερμανία γίνεται πιο ενδιαφέρουσα από το γεγονός ότι το απερχόμενο κοινοβούλιο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργήσει χώρο για επιπλέον δανεισμό», σύμφωνα με αναλυτές της Citigroup Inc., μεταξύ των οποίων και ο Jamie Searle.
Παραδόξως, τα γερμανικά σχέδια επωφελήθηκαν από την καταστροφική συνάντηση την περασμένη Παρασκευή μεταξύ του Zelensky και του Trump, όταν φάνηκε ότι η τελευταία γέφυρα μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας είχε καεί, και η Γερμανία έμενε μόνη να χρηματοδοτήσει την περαιτέρω άμυνα της Ουκρανίας.
Λοιπόν, τώρα που ακούμε φήμες ότι οι ΗΠΑ μπορεί να παρέχουν έμμεσα εγγυήσεις ασφάλειας στο Κίεβο υπό την κάλυψη μιας εμπορικής συμφωνίας για εκμετάλλευση μεταλλευμάτων, ξαφνικά τα γερμανικά σχέδια φαίνονται πολύ λιγότερο σταθερά: θα συμφωνήσει ο γερμανικός λαός, που είναι διαβόητος για την τσιγγουνιά του, με αυτό που σίγουρα θα είναι αύξηση του χρέους της χώρας, αν ο Trump αναλάβει τελικά το κόστος για την Ουκρανία ούτως ή άλλως και ο Zelensky συμφωνήσει με τους όρους του Trump;
Θα το μάθουμε στις επόμενες τρεις εβδομάδες: η καταρρεύσασα συμμαχία έχει μόνο μέχρι τις 24 Μαρτίου για να περάσει το πακέτο πριν το νέο κοινοβούλιο καθίσει για πρώτη φορά, με το AfD τώρα να έχει το δικαίωμα veto.
Στο μεταξύ, οι επενδυτές έχουν ήδη αρχίσει να τιμολογούν την προοπτική της Γερμανίας να αναστείλει τους αυστηρούς δημοσιονομικούς της κανόνες μετά τις εκλογές, με τη διαφορά απόδοσης του 10ετούς ομολόγου σε σχέση με τα swaps να γίνεται αρνητική για πρώτη φορά τον Νοέμβριο.
To spread στα swap των 30ετών, το αντίστοιχο μέτρο για τα υπερμακρά ομόλογα, κινήθηκε σε πιο βαθιά αρνητικό έδαφος: από -50 μ.β. έναντι -46 μ.β. στο κλείσιμο της Παρασκευής.
Οι κινήσεις αυτές αντικατοπτρίζουν επίσης τον αυξανόμενο όγκο ομολόγων που πρέπει να απορροφήσουν οι ιδιώτες επενδυτές καθώς η ΕΚΤ, που κάποτε ήταν ένας σημαντικός αγοραστής ανεπηρέαστος από τις τιμές, μειώνει τα χαρτοφυλάκια ομολόγων της εποχής της κρίσης.
Υπάρχει επίσης σκεπτικισμός σχετικά με το αν ο Merz θα μπορέσει να εφαρμόσει τη μεταρρύθμιση του φρένου χρέους στο άμεσο μέλλον, δεδομένης της πολιτικής κατακερματισμού.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η Αριστερά τάσσεται υπέρ της πλήρους κατάργησης του φρένου χρέους και της ενίσχυσης των επενδύσεων σε υποδομές, αλλά παράλληλα επιδιώκει τη μείωση του αμυντικού προϋπολογισμού.
Επομένως, το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ένας πολιτικός συμβιβασμός που θα επιβαρύνει τη Γερμανία με ακόμα μεγαλύτερο χρέος.
Η Γερμανία έχει χάσει 735 δισ. λόγω Ουκρανίας
Σε 735 δισεκατομμύρια ευρώ ανέρχονται οι οικονομικές απώλειες της Γερμανίας από το 2020 και εξής, ως συνέπεια της πανδημίας COVID-19, της σύγκρουσης στην Ουκρανία και της γενικής γεωπολιτικής αστάθειας, σύμφωνα με μελέτη του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW).
Οι αναλυτές συνέκριναν την πραγματική πορεία της γερμανικής οικονομίας με ένα υποθετικό σενάριο, στο οποίο δεν θα είχαν υπάρξει η πανδημία, οι κυρώσεις και η ενεργειακή κρίση που προκλήθηκαν από την επιδείνωση των σχέσεων με τη Ρωσία και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η Γερμανία έχει χάσει το 4,3% του πραγματικού ΑΕΠ της τα τελευταία πέντε χρόνια, καταγράφοντας έτσι την πιο έντονη πτώση τα τελευταία 25 χρόνια.
Το 2020 και το 2021, η πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα προκάλεσαν ζημία στην οικονομία ύψους 290 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το 2023, η Γερμανία δυνητικά έχασε 145 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2024 – 200 δισεκατομμύρια ευρώ.
Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία της Γερμανίας, η οικονομία της χώρας – η μεγαλύτερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μία από τις κορυφαίες βιομηχανικές δυνάμεις παγκοσμίως – εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες. Το 2024, το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,2%, σηματοδοτώντας το δεύτερο συνεχόμενο έτος ύφεσης.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η τρέχουσα κρίση έχει ξεπεράσει ακόμη και τις συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, κατά την οποία η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 4,1% του ΑΕΠ.
Συμπέρασμα
Η Ευρώπη συχνά αντιμετωπίζει κρίσεις κρατικού χρέους στις χειρότερες δυνατές στιγμές, και εάν ο πληθωρισμός παραμείνει επίμονα υψηλός, η απόδοση του νέου γερμανικού χρέους ενδέχεται σύντομα να καταστεί μη διαχειρίσιμη… κάτι που σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα χρειαστεί να παρέμβει και να νομισματοποιήσει τις γερμανικές δημοσιονομικές δαπάνες, όπως έκανε για το μεγαλύτερο μέρος της περασμένης δεκαετίας.
Το μόνο πρόβλημα: θα χρειαστεί πρώτα μια κρίση στην αγορά ή ένα αποπληθωριστικό σοκ για να δικαιολογηθεί μια τέτοια παρέμβαση.
Αν και, δεδομένων των γεγονότων των τελευταίων πέντε ετών, αμφιβάλλουμε πολύ ότι η κεντρική τράπεζα της Φρανκφούρτης θα δυσκολευτεί να βρει μια ακόμα «τεχνητή» κρίση προς εκμετάλλευση.
