Του Κώστα Βενιζέλου
Το Κυπριακό μπήκε στην εξίσωση των γεωπολιτικών εξελίξεων και αναταράξεων και αυτό θα επηρεάσει, μεταξύ άλλων, τα όσα θα διαδραματισθούν στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη της Γενεύης, που χρονικά τοποθετείται στις 17-18 Μαρτίου.
Οι βασικοί παίκτες, τοποθετώντας το θέμα της Κύπρου στο πάζλ της ανακατανομής ισχύος, που βρίσκεται σε εξέλιξη, φαίνεται να επενδύουν στα ευρωτουρκικά, για τα οποία η Άγκυρα επιδεικνύει εσχάτως αναβαθμισμένο ενδιαφέρον. Παράλληλα, κάθε παίκτης της περιοχής αλλά και ευρύτερα, επιδιώκουν το Κυπριακό να μην επηρεάσει τους δικούς τους σχεδιασμούς. Παράδειγμα, το Ισραήλ.
Οι εξελίξεις λοιπόν, στην περιοχή μας, στη Γάζα, στο Ουκρανικό και οι αλλαγές στο διεθνές αποτύπωμα των ΗΠΑ, μετά την εκλογή του Προέδρου Τραμπ, διαμορφώνουν νέα δεδομένα και νέες συμπεριφορές. Είναι σαφές ότι ξεκάθαρα πλέον το Κυπριακό εξαρτάται και από άλλες εξελίξεις και τα επόμενα βήματα θα εξαρτηθούν και από την εν γένει συμπεριφορά των διαφόρων παικτών αλλά και από τη σύγκρουση διαφορετικών συμφερόντων. Τούτο μπορεί να ίσχυε και στο παρελθόν, αλλά τώρα είναι πιο ορατό.
Η Λευκωσία κράτα ‘ζεστές τις μηχανές’ και παρακολουθεί τις εξελίξεις παρεμβαίνοντας. Οι παρεμβάσεις της έχουν στόχο να είναι παρούσα στα διαδραματιζόμενα αλλά παράλληλα να ενεργεί και αποτρεπτικά σε ό,τι αφορά την Τουρκία.
Τουρκική αναβάθμιση
Είναι σαφές ότι η Άγκυρα αισθάνεται αναβαθμισμένη την περίοδο αυτή και δεν έχει λόγο να εισέλθει σε οποιονδήποτε διάλογο σε σχέση με το Κυπριακό, ο οποίος θα οδηγεί σε συμφωνία. Θεωρεί πως ένας αναβαθμισμένος ρόλος, ο οποίος φαίνεται να αποκτά στην παρούσα φάση, θα της προσφέρει τη δυνατότητα διασφάλισης περαιτέρω πλεονεκτημάτων και σε σχέση με την Κύπρο. Είναι, όμως, σαφές πως η κατοχική πλευρά έχει επανέλθει στα ευρωτουρκικά επιδιώκοντας- όπως δηλώνει επισήμως- την ένταξη στην Ε.Ε.
Αν και δύσκολο το εγχείρημα της ένταξης, τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Φιντάν δηλώνουν αλαζονικά πως η Τουρκία «θα ενταχθεί για να σώσει την Ε.Ε.» Παράλληλα, η Άγκυρα δίνει βάρος στη συμμετοχή της στη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Φιντάν, έχει αναφέρει πως «το ζήτημα της ασφάλειας της Ευρώπης δεν μπορεί να περιοριστεί στον πόλεμο στην Ουκρανία. Το ζήτημα της αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Ευρώπης πρέπει να αντιμετωπιστεί από μια μακροπρόθεσμη και στρατηγική προοπτική. Σε αυτό το πλαίσιο, μια βιώσιμη και αποτρεπτική αρχιτεκτονική ασφάλειας είναι δυνατή μόνο με τη συμμετοχή της Τουρκίας».
Είναι προφανές πως η όποια συντήρηση μιας διαδικασίας, που δεν θα προχωρά επί της ουσίας, είναι πλέον και επιλογή της Άγκυρας, ευελπιστώντας ότι αυτό θα τη βοηθήσει και στο πεδίο των ευρωτουρκικών. Σε αυτό, μη έχοντας άλλο εργαλείο προς αξιοποίηση, επενδύουν τα Ηνωμένα Έθνη όπως και οι Βρυξέλλες.
Η κατοχική Τουρκία θέτει την ίδια ώρα υψηλούς στόχους και ρόλους. Η Άγκυρα παρουσιάζεται πρόθυμη να στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία και να εγγυηθεί την ανεξαρτησία της. Τούτο “εξηγεί” και την παρουσία του Τούρκου ΥΠΕΞ στην (περιστασιακή) σύναξη στο Λονδίνο, την περασμένη Κυριακή. Γεγονός, που εξόργισε τη Λευκωσία αλλά και την Αθήνα. Εξ ου και η παρέμβαση του Προέδρου Χριστοδουλίδη και πίσω από τις κλειστές πόρτες του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αλλά και δημόσια. Εξέφρασε την έντονη δυσαρέσκεια του για την παρουσία της κατοχικής δύναμης στις συνόδους.
Με παρέμβαση Ζελένσκι
Η παρουσία του Φιντάν έγινε, όπως συναφώς πληροφορούμαστε, μετά από παρέμβαση του Ουκρανού Προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος ανέφερε σε Ευρωπαίους ηγέτες ότι θέλει την Τουρκία για εγγυήτρια χώρα (!) και ως εκ τούτου παρούσα σε συνόδους για το Ουκρανικό. Η κατοχική Τουρκία θεωρεί πως είναι η μόνη χώρα, που είναι αποδεκτή από όλες τις πλευρές, Μόσχα και Κίεβο, για να στείλει στρατεύματα ενώ την ίδια ώρα επιχειρεί να πωλήσει όπλα στους Ευρωπαίους, για να ενισχύσουν την άμυνα τους.
Βέβαια, υπάρχουν και ευρωπαϊκές χώρες με παράδοση στην αμυντική βιομηχανία, που δεν βλέπουν με καλό μάτι αυτή την προσπάθεια της κατοχικής δύναμης. Την ίδια ώρα, οι Αμερικανοί δείχνουν να ενοχλούνται από αναφορές της Άγκυρας ότι είναι έτοιμη “να καλύψει το κενό που θα αφήσουν οι ΗΠΑ”. Είναι, ασφαλώς, μια τοποθέτηση, που δεν καλοβλέπουν οι Αμερικανοί, οι οποίοι καθορίζουν οι ίδιοι, ποιος ή ποιοι, θα παίζουν εκ μέρους τους ρόλο χωροφύλακα στην περιοχή.
Ούτε και σε ό,τι αφορά τη Συρία, η Τουρκία φαίνεται ότι θα παίξει μόνη της. Δεν έχει την οικονομική δύναμη να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση, μάλλον αναζητεί τρόπους μέσα από αυτή τη διαδικασία να έχει οικονομικό όφελος. Συνεπώς τόσο οι Αμερικανοί, οι Ρώσοι αλλά και Άραβες δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένοι να στρώσουν κόκκινο χαλί στην Άγκυρα, για να κάνει κουμάντο στη Συρία. Παρόλα αυτά, η Τουρκία, σε αυτή τη φάση, παραμένει στην πρώτη γραμμή να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Είναι σαφές πως μέσα από διαφορετικά συμφέροντα, γεωπολιτικές συγκυρίες, η Λευκωσία κινείται σε τεντωμένο σχοινί και έχει να διανύσει απόσταση μέσα από λεπτές ισορροπίες. Κι αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.
ΗΠΑ: Ισχύουν τα συμφωνηθέντα. Οι Αμερικανοί, παρά τον απρόβλεπτο Πρόεδρο, θέλουν να διατηρήσουν και να εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα με τη Λευκωσία. Αυτό προκύπτει και από την πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία των υπουργών Εξωτερικών ΗΠΑ και Κύπρου, Ρούμπιο και Κόμπου. Οι Αμερικανοί ενδιαφέρονται για εμβάθυνση των σχέσεων ενώ δεδομένη θεωρείται η συμβολή τους σε έργα υποδομής αμυντικού χαρακτήρα, όπως η επέκταση της αεροπορικής βάσης, “Ανδρέας Παπανδρέου”. Οι Αμερικανοί δηλώνουν ότι εξακολουθούν να βλέπουν τον στρατηγικό ρόλο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην περιοχή.
