Του Μανώλη Κοττάκη
Για πάρα πολλά χρόνια δεν πίστευα ότι οι διαδηλώσεις μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα στη ζωή μας.
Στα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης έγιναν χιλιάδες. Μόνο τρεις εξ αυτών άλλαξαν τις αποφάσεις. Ακριβέστερα, ακύρωσαν αποφάσεις.
Οι διαδηλώσεις για τον νόμο 815/78 περί ανωτάτης παιδείας οδήγησαν στη μερική αναστολή διατάξεών του. Οι διαδηλώσεις για το Προεδρικό Διάταγμα επί Κοντογιαννόπουλου περί επαναφοράς της ποδιάς το 1991 οδήγησαν στην απόσυρσή του. Οι διαδηλώσεις για τον ασφαλιστικό νόμο Γιαννίτση το 2001 οδήγησαν επίσης στην απόσυρσή του.
Αντιθέτως, τα τεράστια συλλαλητήρια για το Σκοπιανό και τις ταυτότητες δεν συγκίνησαν ούτε κατ’ ελάχιστον τις πολιτικές δυνάμεις. Και δεν μετέβαλαν τις αποφάσεις. Η ανάγνωση αυτής της εποχής μάς οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα ότι καμία από τις διαδηλώσεις της περιόδου αυτής, περιλαμβανομένου και του ξενοκίνητου Δεκεμβρίου του 2008 που είχε ως αληθινό στόχο την αποσταθεροποίηση της χώρας, δεν είχε θετικό πρόσημο. Τη δημιουργία. Ήταν διαδηλώσεις με αίτημα την ακύρωση. Με σημαία το «αντί», όχι το «υπέρ».
Οι διαδηλώσεις για τα Τέμπη αποτελούν μια μεγάλη διαιρετική τομή, γιατί άλλαξαν την ατμόσφαιρα, άλλαξαν τις συμπεριφορές, άλλαξαν και τους συσχετισμούς. Τα Τέμπη ισοδυναμούν με «συντακτική συνέλευση». Η επίδρασή τους είναι και θεσμική και ιδεολογική.
Πριν από τα Τέμπη το επεισόδιο της Εθνικής Πινακοθήκης θα είχε αναγνωστεί μόνο με παραπομπή στην κυρίαρχη πολιτική ορθότητα και στις πρακτικές «Μεσαίωνα». Αυτό ήταν το κυρίαρχο λεξιλόγιο: Η ελευθερία της τέχνης και η αποφυγή κάθε λογοκρισίας σε οιαδήποτε ανοησία που ονομάζεται «τέχνη».
Μετά τα Τέμπη αίφνης το τρομαγμένο πολιτικό και μιντιακό σύστημα έσπευσε να επιτεθεί στον καλλιτέχνη που βεβήλωσε εικόνες της Παναγίας και του αγίου Γεωργίου. Και το έκανε για έναν απλό λόγο: Γιατί γνωρίζει ότι σε διαφορετική περίπτωση δεν θα μπορούσε να «σταθεί». Ενσωμάτωσε τη διαμαρτυρία στον πολιτικό του λόγο για να μην τη «χαρίσει» στα… άκρα.
Πριν από τα Τέμπη ο/η αρχηγός του κράτους αρνείτο να συναντηθεί στην Ηρώδου Αττικού με εκπροσώπους συγγενών θυμάτων. Μετά τις διαδηλώσεις για τα Τέμπη ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας υιοθέτησε το σύνθημα των διαδηλώσεων για «Δικαιοσύνη» και έκανε λόγο για τη «Μεγάλη Απαίτηση».
Ο πρωθυπουργός, από την πλευρά του, διακήρυξε ότι θα εντάξει την αναθεώρηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών, το κεντρικό αίτημα των διαδηλώσεων, στο νέο Σύνταγμα. Η πιθανότητα να καταργηθεί ο νόμος περί ευθύνης υπουργών, να πάψει η Βουλή να δικάζει τον εαυτό της και να ανατίθενται οι ποινικές υποθέσεις πολιτικών προσώπων στον φυσικό δικαστή δεν είναι αμελητέα. Ο πρωθυπουργός υπό την πίεση των διαδηλωτών αναγκάστηκε να βάλει στο τραπέζι έως και την αλλαγή του τρόπου επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Έφθασε να υποκλιθεί ακόμα και στα ονόματα τω 57 νεκρών στο Σύνταγμα, εκεί που τα ΜΑΤ έριχναν δακρυγόνα και νερό στους διαδηλωτές!
Το πολιτικό σύστημα κάνει βήματα πίσω για να μην το «πνίξει» το ποτάμι.
Τα Τέμπη άλλαξαν πράγματα τόσο στους συσχετισμούς εντός του αντισυστημικού μπλοκ και στη διάταξη του πολιτικού συστήματος (κατατέθηκε κοινή πρόταση δυσπιστίας από τα τέσσερα κόμματα της αντιπολίτευσης) όσο και στη συμπεριφορά των νέων πρωταγωνιστών.
Ήτοι: Οι δημοσκοπήσεις υποστηρίζουν ότι γεννιέται ο νέος ΣΥΡΙΖΑ του 2025, η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Η κυβέρνηση αισθάνεται καλά με αυτή την εξέλιξη γιατί η Ν.Δ. ανασταίνει το «αριστερό φόβητρο» που τη βοηθά εν τίνι μέτρω στη συσπείρωση των οπαδών του κόμματός της. Δημιουργούνται οι συνθήκες ενός ψευτοδικομματισμού. Γι’ αυτό άλλωστε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος χαρακτηρίζει την Πλεύση «κόμμα των Τεμπών». Η ανάδειξη της Ζωής σε δεύτερη δύναμη και η άθροισή της με το ΠΑΣΟΚ στην κατά Μητσοτάκη «συμμαχία του μηδενισμού» δημιουργεί την ψευδαίσθηση στην κυβέρνηση ότι οι κεντρώοι ψηφοφόροι θα εγκαταλείψουν τον Ανδρουλάκη για τη Ν.Δ. Πρόκειται για τέχνασμα με αβέβαιο αποτέλεσμα. Δίκοπο μαχαίρι να δίνει τον τόνο η αντισυστημική αντιπολίτευση. Αλλάζει εντελώς η ατμόσφαιρα.
Τα Τέμπη αλλάζουν και πολλά άλλα μέσα στη Ν.Δ. Η προοπτική σύστασης κυβερνητικής επιτροπής για να είναι όλοι «συνυπεύθυνοι», το άνοιγμα σε σαμαρικούς και καραμανλικούς στον ανασχηματισμό, η σύσταση αντιπροέδρου Μαξίμου», με το βλέμμα στη μετά Κυριάκο εποχή είναι αποτελέσματα της τρέχουσας διεργασίας.
Μέσα στο μπλοκ υπάρχουν κι άλλες ανακατανομές. Η Αφροδίτη Λατινοπούλου είναι σε ελεύθερη πτώση. Πληρώνει τα λάθη της. Ήτοι: Δεν πήγε στις τεράστιες διαδηλώσεις για τα Τέμπη και έκοψε γέφυρες με εκατομμύρια κόσμο. Μπλόκαρε το αίτημα για διεξαγωγή συζήτησης για τα Τέμπη στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Εμφανίστηκε ως προπομπός του πρωθυπουργού με θέσεις του τύπου ότι τα Τέμπη είναι «ζήτημα αξιολόγησης του προσωπικού του Δημοσίου». Έδωσε συνεντεύξεις σε ξεπεσμένους διασκεδαστές της προηγούμενης εικοσαετίας, τους οποίους το κοινό θεωρεί υπευθύνους για την ηθική χρεοκοπία της χώρας. Διατύπωσε θέσεις που τη φέρνουν αντιμέτωπη με την Εκκλησία. Εάν συνεχίσει έτσι, η Φωνή Λογικής κινδυνεύει να πνιγεί στα Τέμπη.
Προοπτικά κερδισμένοι από αυτήν την ανακατανομή θα βγουν η Ελληνική Λύση και η ΝΙΚΗ. Ο βουλευτής Παπαδόπουλος μαζί με ακόμα έναν ίσως φύγουν από τη ΝΙΚΗ για να ιδρύσουν ομάδα με ανεξάρτητους βουλευτές από τη Λύση και τους «Σπαρτιάτες», αλλά το κέρδος θα το πιστωθεί μελλοντικά η ΝΙΚΗ, όχι ο ίδιος. Εκείνος απλώς πήρε φόρα, έσπασε την τζαμαρία και μάτωσε για να «περάσουν» οι άλλοι.
Τέλος, οι διαδηλώσεις άλλαξαν τους συγγενείς των θυμάτων. Πλέον μιλούν πιο πολιτικά. Η Μαρία Καρυστιανού έστειλε εξώδικα στον πρόεδρο της Βουλής, επιτέθηκε στο ΠΑΣΟΚ για τη σύσταση της προανακριτικής για το μπάζωμα, εξέφρασε την απογοήτευσή της για την απόρριψη της πρότασης δυσπιστίας. Έχει σχεδόν πατήσει την κόκκινη γραμμή.
Ο Νίκος Πλακιάς αποκάλυψε δημοσίως τη νεοδημοκρατική του ταυτότητα και επιτίθεται επιλεκτικά σε πρωταγωνιστές των Τεμπών. Δεν είμαι βέβαιος ότι αυτή η νέα τακτική τους… ωφελεί την πρόοδο της υπόθεσης. Το ζήτημα της δικαιοσύνης πρέπει να διαχωρίζεται αυστηρά από το ζήτημα της εξουσίας.
Καταληκτικώς: Τα Τέμπη αλλάζουν την πολιτική ζωή και τον δημόσιο βίο. Και θα τον αλλάξουν κι άλλο. Είμαστε ακόμη στην αρχή του κύματος. Όσοι θεωρούν τα Τέμπη «μονοθεματικά» καλό είναι να σκεφτούν μήπως είναι όλη η Μεταπολίτευση στη συσκευασία του ενός.
