Κόσοβο και Σκόπια αλλάζουν τις ισορροπίες στα Βαλκάνια! Η Τουρκία θέτει σε ισχύ στρατιωτικές συμφωνίες με τρεις βαλκανικές χώρες που περιβάλλουν την Ελλάδα!
Οι συμφωνίες, που υπογράφηκαν το 2024 με την Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο και τα Σκόπια, έρχονται σε μια περίοδο αυξημένων γεωπολιτικών εντάσεων στην ανατολική Μεσόγειο.
Η Ελλάδα έχει εκφράσει ανησυχία για την επέκταση των αμυντικών συνεργασιών της Τουρκίας, ιδίως σε περιοχές με ιστορική και στρατηγική σημασία.
Τα Βαλκάνια υπήρξαν επί μακρόν πεδίο ανταγωνισμού επιρροής μεταξύ συμμάχων του ΝΑΤΟ και εξωτερικών δυνάμεων, ενώ η εμβάθυνση των στρατιωτικών σχέσεων της Τουρκίας με αυτές τις χώρες υποδηλώνει την πρόθεσή της να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της περιφερειακής ασφάλειας.
Οι συμφωνίες προωθήθηκαν ταχύτατα στην ατζέντα της τουρκικής Βουλής, σε αντίθεση με παρόμοια στρατιωτικά σύμφωνα που συνήθως υπόκεινται σε πιο μακροχρόνιες διαδικασίες έγκρισης.
Η Άγκυρα τις θεωρεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας με γειτονικές και συμμαχικές χώρες, ενώ παράλληλα επιδιώκει να αντιμετωπίσει περιφερειακές απειλές ασφαλείας.
Στο πλαίσιο των συμφωνιών, η Τουρκία και οι εταίροι της θα συνεργαστούν σε διάφορους στρατιωτικούς και αμυντικούς τομείς, όπως εκπαίδευση και κατάρτιση, κοινές ασκήσεις, συνεργασία στη βιομηχανία άμυνας, ανταλλαγή πληροφοριών, υποστήριξη σε θέματα εφοδιαστικής, ιατρικές υπηρεσίες, κυβερνοάμυνα, ειρηνευτικές αποστολές και αντιμετώπιση ναρκών και αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών.
Οι συμφωνίες προβλέπουν επίσης ανταλλαγή προσωπικού, κοινή έρευνα σε στρατιωτική επιστήμη και τεχνολογία, καθώς και επιχειρησιακή συνεργασία σε ανθρωπιστική βοήθεια και αποστολές αντιμετώπισης καταστροφών.
Η Τουρκία θεωρεί τις επίσημες στρατιωτικές συμφωνίες ως εφαλτήριο για βαθύτερους αμυντικούς δεσμούς και μελλοντικές συμφωνίες, καθώς και ως σημείο αναφοράς για ευρύτερη συνεργασία στον αμυντικό τομέα.
Αρχικά, η στρατηγική αυτή συνδέθηκε με τις πωλήσεις drones που παράγει η εταιρεία Baykar, ιδιοκτησίας του γαμπρού του προέδρου Recep Tayyip Erdogan, αλλά στη συνέχεια επεκτάθηκε ώστε να περιλαμβάνει διάφορα αμυντικά προϊόντα.
Το Nordic Monitor είχε αναφέρει νωρίτερα ότι η Τουρκία αξιοποιεί ολοένα και περισσότερο ευρύτερες συμφωνίες-πλαίσιο για να αποκρύπτει από τη δημόσια σφαίρα τις μεταγενέστερες στρατιωτικές, αμυντικές και πληροφοριακές συμφωνίες.
Η έκθεση επικαλείται τον ταξίαρχο Esat Mahmut Yilmaz, επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, ο οποίος αποκάλυψε αυτή την τακτική σε κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίαση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής στις 21 Μαΐου 2024.
Σύμφωνα με τον Yilmaz, η Τουρκία ενοποίησε τις τρεις συμφωνίες, που αρχικά διαπραγματεύονταν ξεχωριστά, σε ένα ενιαίο πλαίσιο ώστε να επιταχύνει τη συμμετοχή της σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό.
H Τουρκία διαπραγματευόταν ξεχωριστές συμφωνίες
Μόλις επικυρωθούν και δημοσιευθούν στην Επίσημη Εφημερίδα της Τουρκίας, οι συμφωνίες αυτές θα επιτρέψουν στον τουρκικό στρατό να συνάπτει δευτερεύουσες συμφωνίες με ξένους εταίρους χωρίς να απαιτείται περαιτέρω κοινοβουλευτική έγκριση.
Αυτή η μεθοδολογία περιορίζει τη δημόσια συζήτηση για το εύρος και την έκταση των στρατιωτικών δραστηριοτήτων της Τουρκίας στο εξωτερικό.
Με την απλοποίηση της διαδικασίας έγκρισης, η Άγκυρα στοχεύει στην άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων και στη διασφάλιση της συνέχειας στη στρατιωτική της εμπλοκή.
Αναλυτές σημειώνουν ότι αυτή η προσέγγιση αντικατοπτρίζει παρόμοιες στρατηγικές που έχει εφαρμόσει η Τουρκία σε προηγούμενες αμυντικές συμφωνίες με χώρες της Αφρικής και της Κεντρικής Ασίας, όπου επιδιώκει μακροπρόθεσμες αμυντικές συνεργασίες μέσω συνολικών νομικών πλαισίων.
Μέχρι πρόσφατα η Τουρκία διαπραγματευόταν ξεχωριστές συμφωνίες για στρατιωτική εκπαίδευση, συνεργασία στη βιομηχανία άμυνας και γενική στρατιωτική συνεργασία.
Ωστόσο, η κυβέρνηση έχει πλέον ενοποιήσει αυτές τις συμφωνίες σε ένα διευρυμένο πλαίσιο.
Αυτή η προσέγγιση, που εφαρμόζεται κυρίως σε εταίρους στην Αφρική, την Ανατολική Ευρώπη και την Ασία, στοχεύει στην επιτάχυνση των στρατιωτικών επιχειρήσεων, στην ελαχιστοποίηση των γραφειοκρατικών εμποδίων και στη διατήρηση της εμπιστευτικότητας των δευτερευουσών συμφωνιών.
Τέτοιου είδους συμφωνίες έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αυξανόμενη αμυντική επιρροή της Τουρκίας, ιδιαίτερα σε χώρες όπου η τουρκική στρατιωτική τεχνολογία και τα προγράμματα εκπαίδευσης έχουν τύχει θερμής υποδοχής.
«Στο παρελθόν, παρουσιάζαμε αυτές τις τρεις συμφωνίες ξεχωριστά ως μεμονωμένες συμφωνίες στο κοινοβούλιό μας.
Ωστόσο, αργότερα τις ενοποιήσαμε. Πλέον, τις διαπραγματευόμαστε στο πλαίσιο μιας ενιαίας συμφωνίας-πλαισίου και αμυντικής συνεργασίας» δήλωσε ο Yilmaz.
Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024, η Τουρκία είχε υπογράψει στρατιωτικές συμφωνίες-πλαίσιο με 89 χώρες και συμφωνίες στρατιωτικής εκπαίδευσης με 65.
Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη με 47 χώρες για στρατιωτικές συμφωνίες-πλαίσιο και με 13 χώρες για συμφωνίες στρατιωτικής εκπαίδευσης. Επιπλέον, η Τουρκία έχει συνάψει συμφωνίες συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία με 90 χώρες.
Τα περισσότερα διεθνή σύμφωνα που έχει εξετάσει η τουρκική Βουλή τα τελευταία χρόνια εμπίπτουν σε αυτά τα γενικά στρατιωτικά πλαίσια.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων, και όχι η Επιτροπή Άμυνας, είναι συχνά υπεύθυνη για την εξέτασή τους και την έγκρισή τους, παρά την έλλειψη εξειδίκευσης σε στρατιωτικά θέματα.
Αυτό υποδηλώνει μια προσπάθεια της κυβέρνησης Erdogan να περιορίσει τον κοινοβουλευτικό έλεγχο.
Βουλευτές που αντιπολιτεύονται την κυβέρνηση έχουν εκφράσει ανησυχίες για την έλλειψη διαφάνειας σε τέτοιου είδους συμφωνίες, υποστηρίζοντας ότι παρέχουν υπερβολική διακριτική ευχέρεια στην εκτελεστική εξουσία όσον αφορά στρατιωτικά θέματα.
Το έντονο προσωπικό ενδιαφέρον του Erdogan για τις εξωτερικές στρατιωτικές και αμυντικές συμφωνίες έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην επιτάχυνση αυτών των συμφωνιών.
Η οικογένειά του έχει επωφεληθεί οικονομικά από τις πωλήσεις στρατιωτικού εξοπλισμού, ιδίως των drones Bayraktar που παράγει η εταιρεία Baykar.
Με την πάροδο των ετών, η οικογένεια Erdogan φέρεται να έχει αποκομίσει έμμεσα κέρδη και από προμήθειες που σχετίζονται με αμυντικές συμβάσεις, οι οποίες διευκολύνθηκαν μέσω ευνοϊκών κυβερνητικών πολιτικών, όπως απευθείας αναθέσεις, φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις
