Του Μανώλη Κοττάκη
Εισαγωγική παρατήρηση για όσους ελάχιστους είχαν προσφάτως αμφιβολία για την εγκυρότητα των πληροφοριών μας και «κλονίζονταν» από τις διαψεύσεις του Μεγάρου Μαξίμου για τις σχέσεις του με το Πεντάγωνο:
χθες, ο πρωθυπουργός απουσίασε από την τελετή των εγκαινίων της Κιβωτού Εθνικής Μνήμης στο Πεντάγωνο, την οποία φιλοτέχνησε ο αγαπημένος φίλος και διακεκριμένος γλύπτης Κώστας Βαρώτσος με εντολή του Νίκου Δένδια. Απουσίασε από την τελετή στη μνήμη 121.792 νεκρών, που έχασαν τη ζωή τους για την Ελλάδα στους εθνικούς αγώνες καθ’ όλη τη διάρκεια του ελεύθερου βίου μας. Και όχι μόνο αυτό! Συγκάλεσε το υπουργικό συμβούλιο αργά το απόγευμα, αντί του συνήθους, τη μεσημβρία, για να απαγορεύσει στην ουσία στους υπουργούς του να παραστούν και αυτοί, εφόσον το επιθυμούσαν. Με την απουσία του, λοιπόν, ο κύριος πρωθυπουργός επιβεβαίωσε πανηγυρικά τις πληροφορίες μας για το πώς αντιλαμβάνεται τη σχέση του με τον υπουργό του επί της Αμυνας… Και, βεβαίως, έδωσε μόνος εσωκομματική διάσταση μέλλοντος σε μια εθνική τελετή. Θερμή παράκληση, λοιπόν: μην επιχειρήσετε ξανά να διαψεύσετε την εφημερίδα μας – μάταιον! Οι πληροφορίες μας είναι πάντοτε ακριβείς και διασταυρωμένες.
Πάμε τώρα στην ουσία του σημερινού μας σημειώματος: στην επένδυση της Chevron για εξορύξεις υδρογονανθράκων σε θαλάσσια περιοχή εντός οριοθετημένης ΑΟΖ νοτίως της Κρήτης. Πρόκειται καταρχάς για θετική εξέλιξη, έστω και αν έρχεται με καθυστέρηση. Υπό την αίρεση ότι θα έχει και συνέχεια, γιατί και άλλοι δοκίμασαν την τύχη τους στην περιοχή, όπως η Exxon Mobil και η Total, και άλλες φορές πανηγυρίσαμε, και στο τέλος τα «μάζεψαν» και έφυγαν άπραγες λόγω του γεωπολιτικού ρίσκου. Τα ερωτήματα, εν προκειμένω, είναι τρία. Το πρώτο: δικαιούται να πανηγυρίζει η ελληνική κυβέρνηση για την έλευση της Chevron; Aυτή την έφερε; Το δεύτερο: ακυρώνεται το τουρκολιβυκό μνημόνιο; Το τρίτο: τι σημαίνει για το μέλλον της περιοχής και για τη μελλοντική οριοθέτηση στο Καστελόριζο; Είναι η Chevron η αρχή της μεγάλης διευθέτησης της Μεσογείου – κατ’ άλλους, της μεγάλης μοιρασιάς; Πάμε να τα δούμε ένα ένα.
Τον Ιανουάριο του 2023, ο πρωθυπουργός απέρριπτε κατηγορηματικώς την έναρξη νέου γύρου παραχωρήσεων δικαιωμάτων, έρευνας και εκμεταλλεύσεων υδρογονανθράκων, ενώ σε ομιλία του στον ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2021 είχε χαρακτηρίσει τους υδρογονάνθρακες «ένα αγαθό που χάνει την αξία του», τη στιγμή που όλοι οι εμπειρογνώμονες συμφωνούσαν ότι είναι αναγκαία η χρήση του φυσικού αερίου ως καυσίμου μεταβάσεως για τα επόμενα 30 χρόνια τουλάχιστον, συναφώς και του πετρελαίου.
Συγκεκριμένα, ο κύριος Μητσοτάκης είχε πει επί λέξει στη Γενική Συνέλευση: «Εχω ένα όραμα για τη Μεσόγειο. Αντί να συνεχίσουμε τις διαμάχες του προηγούμενου αιώνα για τους υδρογονάνθρακες, ένα αγαθό που χάνει την αξία του, θα πρέπει να ενώσουμε δυνάμεις για να συνεργαστούμε ενάντια στους κοινούς εχθρούς, όπως η κλιματική κρίση». Ηταν η ένδοξη εποχή της πλήρους υποδούλωσης των Αθηνών στην «ατζέντα Μπάιντεν»: ΑΠΕ, ανεμογεννήτριες, ηλεκτρικά αυτοκίνητα, χάρτινα καλαμάκια! Ηταν η εποχή που η Chevron μάς «χτυπούσε την πόρτα» για τη δυτική Ελλάδα και την Κρήτη, αλλά εμείς κάναμε ότι δεν την ακούγαμε και τη διώχναμε. Επονται αποκαλύψεις…
Η Ελλάς έχασε πέντε ολόκληρα χρόνια για την εξόρυξη και αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου, αν και υπήρχε δεδομένο διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον. Κατά τη διάρκεια αυτής της πενταετίας απεμπόλησε, μαζί με τους υδρογονάνθρακες, και πολύτιμα κυριαρχικά της δικαιώματα. Δεν ανακήρυξε ΑΟΖ, δεν επέκτεινε χωρικά ύδατα στο Αιγαίο, δεν προχώρησε σε θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, δεν αξιοποίησε τον Χάρτη της Σεβίλης. Ελπίζουμε ο κύριος πρωθυπουργός να έχει το φιλότιμο να εξηγήσει στον εμβρόντητο ελληνικό λαό πότε είχε δίκιο: όταν ενταφίαζε τον ορυκτό μας πλούτο το 2021 ή μήπως τώρα, που, λόγω Τραμπ, τον θυμήθηκε; Οι κυβιστήσεις έχουν ένα όριο…
Πάμε στο δεύτερο ερώτημα. Εξουδετερώνει η Chevron το τουρκολιβυκό μνημόνιο; Να θυμηθούμε τα γεγονότα: η Ελλάς επέτρεψε στην Τουρκία να συνάψει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Οπως έχει αποκαλύψει πλειστάκις ο Αλέξανδρος Τάρκας -και ουδείς τόλμησε να τον διαψεύσει-, ο πρέσβης Πάιατ ενημέρωσε εγκαίρως, από τον Νοέμβριο του 2019, τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για τις παρασκηνιακές συνεννοήσεις Τουρκίας και Λιβύης με στόχο τη σύναψη του παρανόμου μνημονίου που «κόβει» το οξυγόνο της Ελλάδας ως θαλάσσιας δύναμης στη Μεσόγειο. Και εκ του αποτελέσματος προκύπτει ότι εκείνος δεν κινήθηκε για να το αποτρέψει. Εις ό,τι αφορά την αδειοδότηση της Chevron, αυτή όντως αμφισβητεί εν μέρει, εκεί όπου έχουμε οριοθετήσει με την Αίγυπτο, τμήμα του τουρκολιβυκού μνημονίου. Αλλά η αμφισβήτηση αυτή θα έχει γεωπολιτική αξία αν έχει την ασπίδα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Οι πολυεθνικές εταιρίες υπόκεινται στο Διεθνές Δίκαιο α) αν ενεργούν για λογαριασμό κρατών βάσει συμβολαίων και β) αν έχουν τη δημόσια υποστήριξη άλλων κρατών. Δεν είναι η Chevron η Αμερική – το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι η Αμερική. Σε κάθε περίπτωση, το τουρκολιβυκό μνημόνιο, για το οποίο ο κύριος Γεραπετρίτης έχει πει αδικαιολογήτως ότι «παράγει αξιώσεις», ακυρώνεται εν μέρει και όχι εν όλω. Θα ακυρωνόταν εν όλω, αν η αμερικανική εταιρία έκανε με την «ομπρέλα» των ΗΠΑ έρευνες και στο άλλο τμήμα του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου, στο Καστελόριζο και στην Κάσο!
Και ερχόμαστε τώρα στο κορυφαίο ερώτημα: είναι η αδειοδότηση της Chevron η απαρχή της μεγάλης διευθέτησης της Μεσογείου; Της μεγάλης μοιρασιάς; Τα δεδομένα είναι τέσσερα:
1. Από τις παράκτιες χώρες που ενδιαφέρονται να οριοθετήσουν θαλάσσιες ζώνες, τέσσερις μαζί με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, η Συρία και η Τουρκία, δεν έχουν υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του Μοντέγκο Μπέι και δεν δεσμεύονται από αυτήν.
2. Εχουν γίνει χωροθετήσεις οικοπέδων στη Λιβύη (με την αρχή της μέσης γραμμής), στην Ελλάδα (Ιόνιο, Κρήτη), στην Κύπρο, στο Ισραήλ και έπονται και άλλες.
3. Η Ελλάδα και η Αίγυπτος έχουν οριοθετήσει μερικώς τις θαλάσσιες ζώνες τους, εξαιρώντας από αυτές την περιοχή της Ρόδου, του Καστελορίζου και της βόρειας Κρήτης.
4. Οι επήρειες που έχει αναγνωρίσει η Ελλάς στις συμφωνίες με την Αλβανία και την Αίγυπτο για το Ιόνιο και τη Μεσόγειο είναι μειωμένες, γιατί, μετά το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το υπουργείο Εξωτερικών διαπραγματεύτηκε με την πλάτη στον τοίχο.
Τούτων δοθέντων, το ερώτημα είναι σαφές και συγκεκριμένο: είναι η αδειοδότηση της μεγάλης αυτής αμερικανικής εταιρίας για εξορύξεις στα θαλάσσια οικόπεδα της Κρήτης το πρώτο βήμα για να αφήσουμε εντελώς εκτός οριοθέτησης ΑΟΖ με την Κύπρο το Καστελόριζο; Ο υπογράφων γνωρίζει, αλλά, επειδή το «off the record» τον δεσμεύει, περιορίζεται στο να ρωτά. Είναι, επίσης, το πρώτο βήμα για να συμμετάσχει η Ελλάς σε διεθνή διάσκεψη για τον διαμοιρασμό της Μεσογείου με Αίγυπτο, Συρία, Ισραήλ, Λιβύη, Κύπρο, ψευδοκράτος και ΗΠΑ, στην οποία θα ληφθεί ελάχιστα υπόψη -αν όχι καθόλου- το Διεθνές Δίκαιο; Απαντήσεις.
