Του Μανώλη Κοττάκη
H μελέτη της νεότερης πολιτικής μας ιστορίας δείχνει ότι οι ηγεσίες και οι αρχηγίες που πέτυχαν να επικρατήσουν ήταν προϊόν ρήξεως με το παρελθόν της παρατάξεώς τους. Με πρόσωπα και πράγματα από το παρελθόν της.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, για να συγκροτήσει τη Ν.Δ. το 1974, ήρθε σε ρήξη με την ΕΡΕ και τα κορυφαία στελέχη της. Κι ας ήταν δημιούργημά του. Κι ας είχαν περάσει μόλις επτά χρόνια από τον κοινοβουλευτικό θάνατό της με το πραξικόπημα του 1967. Πλην εξαιρέσεων, σε ελάχιστους παλαιούς επέτρεψε να συμμετάσχουν σε ανώτατο επίπεδο στο νέο σχήμα, το οποίο διεύρυνε με μετριοπαθείς πατριώτες κεντρώους (Θανάσης Κανελλόπουλος κ.λπ.) και αριστερούς (Αννα Συνοδινού), καθώς και με επιστήμονες από τη νέα γενιά. Ο Εθνάρχης άλλαξε ακόμα και τους/τις γραμματείς του. Μόνο ο Θόδωρος παρέμεινε από το προδικτατορικό περιβάλλον.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήρθε το 1974 σε ρήξη με το παρελθόν του πατρός του, Γεωργίου, αλλά και με το δικό του στην Ενωση Κέντρου. Χρειάστηκε επτά χρόνια για να «αφανίσει» από τον χάρτη τα υπολείμματα της ιστορικής -πλην νοσούσης- Ενώσεως Κέντρου, αλλά τα κατάφερε και ανεδείχθη στον στρατηγικό πολιτικό ηγεμόνα του χώρου, το 1981, με τον αρχηγό της Ε.Κ. Γεώργιο Μαύρο στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του «μαρξιστικού» ΠΑΣΟΚ (στα γραφεία του Κινήματος κυριαρχούσαν πορτρέτα του Μαρξ και του Ενγκελς!).
Ο Κώστας Σημίτης έγινε αρχηγός του ΠΑΣΟΚ με ρήξη απέναντι στον ιδρυτή του κόμματος Ανδρέα Παπανδρέου. Με «σημαία» τον εκσυγχρονισμό – το αντίθετο σχεδόν από τη διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου. Εχοντας ιδρύσει κόμμα μέσα στο κόμμα, τον «όμιλο Παπαναστασίου». Ο Κώστας Καραμανλής εξελέγη αρχηγός της Ν.Δ. το 1997 με ρήξη, έχοντας απέναντί του ένα ισχυρότατο τμήμα της… καραμανλικής Ν.Δ., η οποία κατήλθε στις εσωκομματικές κάλπες υπό την ηγεσία του Μιλτιάδη Εβερτ και έλαβε 26% στον πρώτο γύρο. Ο Κώστας Καραμανλής εξελέγη αρχηγός της Ν.Δ. παρά, ακόμα ακόμα, την ισχυρή επιφύλαξη μελών του ιστορικού πυρήνα της οικογένειάς του. Αυτά τα εμπόδια κατανίκησε. Ο Αντώνης Σαμαράς εξελέγη αρχηγός της Ν.Δ. το 2009, κλιμακώνοντας τη ρήξη με τον, τρόπον τινά, πολιτικό του πατέρα Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, υπό την έννοια ότι αυτός τον εκτόξευσε στην κορυφή της πολιτικής επετηρίδας με την ανάθεση των υπουργείων Εξωτερικών και Οικονομικών. Ο Αλέξης Τσίπρας εξελέγη αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ το 2008 με «πατροκτονία»: εξόντωσε τον ευεργέτη του και σφοδρό πολέμιό του αργότερα Αλέκο Αλαβάνο.
Εφήρμοσε έναν παλαιό νόμο της Μαφίας: «Μη διστάσεις να θυσιάσεις τον μέντορά σου αν χρειαστεί. Μην τον λυπάσαι. Αυτός έχει κάνει τον κύκλο του». (Το ίδιο έκανε η Μέρκελ στον Κολ!) Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος φέτος διανύει το ένατο έτος της αρχηγίας του στη Ν.Δ. (δεύτερος μακροβιότερος, μετά τον Κώστα Καραμανλή, ξεπέρασε σε διάρκεια ακόμα και τον πατέρα του, που άντεξε οκτώ χρόνια), ήρθε το 2015 σε ρήξη με τον παραδοσιακό καραμανλικό πυρήνα του κόμματος. Τη σηματοδότησε με την καταψήφιση της υποψηφιότητας του Προκόπη Παυλόπουλου για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Από την άλλη πλευρά, η κομματική μας ιστορία δείχνει ότι όσοι πολιτικοί με φιλοδοξίες επέλεξαν τη σιωπή, την υπακοή, την κομματική νομιμοφροσύνη ή το δαχτυλίδι απέτυχαν. Αλλοι δεν είχαν διάρκεια στην εξουσία, όπως ο Γιώργος Παπανδρέου, στον οποίο ο Κώστας Σημίτης ανέθεσε να χάσει για λογαριασμό του (θα ελάμβανε μόλις 33% αν κατέβαινε, σύμφωνα με απόρρητη μέτρηση της γαλλικής Ipsos). Οπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος, που σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες έλαβε και αυτός το δαχτυλίδι της αυτοθυσίας από τον Γιώργο Παπανδρέου, την ώρα που το ΠΑΣΟΚ εξαϋλωνόταν στο 12%.
Οπως όλοι οι «δελφίνοι» του ΠΑΣΟΚ στα Μνημόνια, οι οποίοι συμβιβάστηκαν με την ξενοκρατία. Αν έστω ένας από αυτούς είχε… διαβάσει το Μνημόνιο, είχε αποφύγει να ταυτιστεί με το ΔΝΤ δημοσίως, είχε ορθώσει ανάστημα και είχε αναπτύξει εναλλακτικό λόγο μέσα ή έξω από το κόμμα, το ΠΑΣΟΚ θα είχε καλύτερη τύχη. Οι «νεοδελφίνοι» της εποχής το πήραν στον λαιμό τους.
Κάνω αυτή τη μακρά αναδρομή σήμερα για να πω το εξής: το ίδιο ισχύει για όλους τους «δελφίνους» της σημερινής Ν.Δ. Παλαιάς και νέας κοπής. Αρχηγός χωρίς ρήξη δεν γίνεσαι. Η κούρσα της διαδοχής του κυρίου πρωθυπουργού, οψέποτε αυτή επισυμβεί (ακόμη και έπειτα από τυχόν τρίτη θητεία), άρχισε επισήμως κατά τρόπο εντελώς πρωτότυπο για τα παραταξιακά έθιμα. Την έναρξή της κήρυξε ο ίδιος ο πρωθυπουργός με δύο κινήσεις:
1. Με τον ορισμό του Κωστή Χατζηδάκη στη θέση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και την ανάθεση της εποπτείας της ΕΥΠ σε αυτόν. Σουρεαλιστικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Χατζηδάκης ανέλαβε πολιτικός προϊστάμενος αυτών που τον παρακολουθούσαν. Δεδομένου ότι ο κύριος Μητσοτάκης δεν μοιράστηκε την εξουσία του ποτέ με κανέναν αυτά τα έξι χρόνια, η προαγωγή του κυρίου Χατζηδάκη σε αντιπρόεδρο είναι κατ’ ουσίαν δήλωση προτίμησης – χρίσμα.
2. Με την απουσία του από την εκδήλωση του Νίκου Δένδια στο Πεντάγωνο, την Τετάρτη το βράδυ. Με την απουσία του, ο πρωθυπουργός όρισε και επισήμως τον υπουργό Αμυνας ως τον βασικό αντίπαλο και «αντι-δελφίνο» του κυρίου Χατζηδάκη. Χρίσμα από την ανάποδη, επίσης. Σημειωτέον ότι η πρώτη δημόσια δράση του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τασούλα ήταν η επίσκεψη στο Πεντάγωνο και η συνάντησή του με τον υπουργό Αμυνας. Ο Πρόεδρος ήταν «Αγγλος» στο ραντεβού του. Δεν ακολούθησε την «ώρα ΠΑΣΟΚ» της προκατόχου του.
Το γεγονός ότι στην εξίσωση αυτή της διαδοχής δεν περιλαμβάνονται για την ώρα άλλοι υπουργοί που έχουν φιλοδοξίες δεν σημαίνει τίποτε. Ούτε ο Καραμανλής ήταν φαβορί το 1997 ούτε ο Σαμαράς το 2009 ούτε ο Κυριάκος το 2015-2016. Η πρωτοβουλία των κινήσεων ανήκει στους δύο βασικούς παίκτες, από τους οποίους ο κόσμος περιμένει στρατηγική και όραμα για την ανάταξη της παράταξης, η οποία κινείται σήμερα στα άθλια επίπεδα του 20%-23%. Αυτή είναι η πρόθεση ψήφου! Αλλά, ως γνωστόν, ο δρόμος προς την πολιτική κόλαση είναι στρωμένος με… καλές προθέσεις. Αν οι δύο βασικοί παίκτες δεν σπάσουν αβγά, οι εκπλήξεις δεν πρέπει να αποκλείονται. Ο συμπαθής Στεφανόπουλος, ο επονομαζόμενος και «σωλήνας», ακόμα… περιμένει να του δοθεί από τον βασιλέα η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ως γνωστόν, αυτή εδόθη το 1955 στον -άγνωστο τότε- βουλευτή Σερρών Κωνσταντίνο Καραμανλή, η πρώτη απόφαση του οποίου ήταν να οδηγήσει στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας τον Συναγερμό του Παπάγου.
Και κάτι τελευταίο: ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συνήθιζε να λέει ότι «αρχηγός δεν γίνεται αυτός που λέει ότι θα γίνει αρχηγός, αλλά αυτός που λένε οι άλλοι ότι θα γίνει αρχηγός!». Ισχύει και στις μέρες μας.
