Το μέλλον του φυσικού αερίου στην Ευρώπη παραμένει αβέβαιο – Όλα θα εξαρτηθούν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις πολιτικές αποφάσεις τους επόμενους μήνες.
Του Μιχάλη Ψύλου
Ποτέ μη λες ποτέ. Ειδικά όταν η δίψα για ενέργεια είναι τεράστια. Ξαφνικά έχει ανάψει η συζήτηση για την επισκευή και επαναλειτουργία των αγωγών Nord Stream, που μετέφεραν το ρωσικό αέριο στην Ευρώπη ως τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν και καταστράφηκαν από σαμποτάζ οι τρεις από τους τέσσερις «σωλήνες » των δύο αγωγών.
Η προοπτική κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία έχει αναζωπυρώσει τη συζήτηση για την επανενεργοποίηση των αγωγών φυσικού αερίου, μια κίνηση που θα είχε άμεσο αντίκτυπο στην Ευρώπη, επιστρέφοντας τη Γηραιά ήπειρο στην προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου.
Άλλωστε, η αβεβαιότητα στην αγορά φυσικού αερίου παραμένει υψηλή. Παρόλο που η τιμή έχει πέσει σε σύγκριση με το «έτος τρόμου» του 2022, εξακολουθεί να είναι πολύ πάνω από το προπολεμικό επίπεδο. Οι διακυμάνσεις στις τιμές είναι μεγάλες – και πιθανότατα θα παραμείνουν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας, όταν το Κατάρ και οι ΗΠΑ αυξήσουν τις παραγωγικές τους ικανότητες σε LNG.
«Μπορεί να ακούγεται κυνικό: Αλλά μόλις σιγήσουν τα όπλα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ακόμα κι αν αυτό βασίζεται σε μια ειρήνη που υπαγορεύει ο Τραμπ, οι σωλήνες στον βυθό της Βαλτικής Θάλασσας θα λάμπουν και πάλι με διαφορετικό φως, επίσης από την οπτική γωνία των εταιρειών», λένε στη Ναυτεμπορική παράγοντες της αγοράς ενέργειας.
Είναι κοινό μυστικό, άλλωστε, ότι οι διαπραγματεύσεις του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλάντιμιρ Πούτιν περιλαμβάνουν επίσης την επαναλειτουργία των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream, της ενεργειακής υποδομής που πριν από τον πόλεμο παρείχε το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
«Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε αν οι Αμερικανοί θα χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να αναγκάσουν την Ευρώπη να μην αρνηθεί το ρωσικό αέριο», δήλωσε ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ.
Το μέλλον των αγωγών
Το μέλλον των αγωγών Nord Stream είναι και πάλι στα χείλη όλων. Ο Πατρίκ Πουαγιανέ, διευθύνων σύμβουλος του γαλλικού ενεργειακού κολοσσού Total Energies, έκανε μια προκλητική πρόβλεψη σε ένα βιομηχανικό συνέδριο στο Βερολίνο: «Δεν θα εκπλαγώ αν δύο από τους τέσσερις σωλήνες τεθούν ξανά σε λειτουργία – αλλά όχι και οι τέσσερις».
Οι αγωγοί Nord Stream 1 και 2 στη Βαλτική Θάλασσα υπέστησαν σοβαρές ζημιές από μια πράξη δολιοφθοράς τον Σεπτέμβριο του 2022. Μόνο ένας σωλήνας του Nord Stream 2 παρέμεινε άθικτος, αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ.
Ο Πουαγιανέ τονίζει ότι, παρ’ όλες τις προσπάθειες διαφοροποίησης, η Ευρώπη χρειάζεται ακόμα ρωσικό αέριο για να παραμείνει ανταγωνιστική. «Είναι αδύνατο να ανταγωνιστούμε το φθηνό ρωσικό αέριο με την εισαγωγή LNG από άλλες περιοχές», είπε το αφεντικό της Total Energies, επισημαίνοντας τις οικονομικές προκλήσεις για βιομηχανικά έθνη, όπως η Γερμανία. «Το ερώτημα είναι: Μπορούμε πραγματικά χωρίς φθηνό ρωσικό αέριο; Δεν νομίζω ότι η Κεντρική Ευρώπη θα μπορέσει να το κάνει αυτό».
Στα παρασκήνια, υπάρχουν ήδη εικασίες για πιθανή αναβίωση των αγωγών Nord Stream. Παράγοντες της αγοράς ενέργειας λένε ότι οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο να πάρουν μέσω κοινοπραξίας με τη Gazprom τον έλεγχο του αγωγού Nord Stream 2 για την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία. Εξασφαλίζοντας κέρδη φυσικά. Ενώ την ίδια ώρα θα στρέψουν τις πωλήσεις αμερικανικού LNG στην Ασία, με πιο υψηλές τιμές.
Δραματική αλλαγή
Εάν η πρόβλεψη του Πουαγιανέ γίνει πραγματικότητα, θα μπορούσε να σημαίνει μια δραματική αλλαγή στην ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική. Σε κάθε περίπτωση, η συζήτηση παραμένει άκρως πολιτική.
Η ΕΕ έχει μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο, περίπου κατά τα δύο τρίτα, με τον δεδηλωμένο στόχο να την εξαλείψει τα επόμενα χρόνια. Τώρα, ωστόσο, η επανέναρξη των ρωσικών προμηθειών μέσω του Nord Stream θα μπορούσε να αλλάξει το παιχνίδι.
Μέχρι στιγμής, η Γερμανία έχει απορρίψει την ιδέα της επανενεργοποίησης των αγωγών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επανέλαβε επίσης τη δέσμευσή της να καταργήσει σταδιακά τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων έως το 2027. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν, επιβεβαίωσε ότι «δεν υπάρχει καμία αλλαγή στην ενεργειακή πολιτική της ΕΕ έναντι της Ρωσίας. Θέλουμε να είμαστε ανεξάρτητοι από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας».
Ωστόσο, ορισμένες πολιτικές δυνάμεις στη Γερμανία εξετάζουν το ενδεχόμενο αλλαγής πορείας, υποδηλώνοντας ότι μόλις επιτευχθεί ειρήνη στην Ουκρανία, το ρωσικό αέριο θα μπορούσε να επιστρέψει στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μείγμα.
Τεχνικά και νομικά εμπόδια
Αναμφίβολα, υπάρχουν πολλά τεχνικά και νομικά εμπόδια στην επαναλειτουργία των Nord Stream.
Από νομική άποψη, το ζήτημα είναι εξίσου περίπλοκο. Η Nord Stream 2 AG, η εταιρεία που εκμεταλλεύεται τον δεύτερο αγωγό φυσικού αερίου και ελέγχεται από τον ρωσικό κολοσσό Gazprom, έχει προθεσμία έως τις 9 Μαΐου για να αποπληρώσει τα χρέη της ή να κινδυνεύσει με χρεοκοπία.
«Μια πιθανή λύση θα μπορούσε να είναι η αγορά της υποδομής από αμερικανούς επενδυτές, οι οποίοι θα αποκτούσαν έτσι τον έλεγχο των ροών ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Αυτή η υπόθεση, ωστόσο, θα συνεπαγόταν μια σημαντική αλλαγή στην ενεργειακή πολιτική της Ρωσίας, η οποία ιστορικά ήταν απρόθυμη να εγκαταλείψει τον έλεγχο των εξαγωγών της», τονίζουν στη Ναυτεμπορική, παράγοντες της αγοράς.
Ως εκ τούτου, το μέλλον του φυσικού αερίου στην Ευρώπη παραμένει αβέβαιο. Όλα θα εξαρτηθούν από τις εξελίξεις της σύγκρουσης στην Ουκρανία και τις πολιτικές αποφάσεις τους επόμενους μήνες.
Σε κάθε περίπτωση, η επαναλειτουργία των αγωγών Nord Stream θα σηματοδοτήσει μια καμπή στις γεωπολιτικές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας, Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρώπης.
