Η Ευρώπη στραγγαλίζει τις ΜΚΟ – Έρχεται σοκ περικοπών!

Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις της Ευρώπης ανησυχούν.
Ο τομέας αυτός, που διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό λομπιστών στις Βρυξέλλες, πίσω από τις επιχειρήσεις, βρίσκεται σε σφοδρή αντιπαράθεση με συντηρητικούς ευρωβουλευτές εδώ και μήνες σχετικά με τη χρήση χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για λόμπι.
Μια σειρά από πρόσφατες αποτυχίες έδωσαν στους ευρωβουλευτές το πάνω χέρι σε αυτήν τη μάχη, με αποτέλεσμα οι ΜΚΟ να προειδοποιούν για μια εκστρατεία για την αποκοπή της χρηματοδότησής τους, εμπνευσμένη από τον Donald Trump.
Η ζημιά άρχισε νωρίτερα αυτόν τον μήνα, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραδέχθηκε ότι ορισμένα χρηματοδοτικά συμβόλαια με ΜΚΟ περιλάμβαναν αυτό που θεωρούσε «ανάρμοστες δραστηριότητες λόμπι», επιβεβαιώνοντας ισχυρισμούς του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
Μια καταδικαστική έκθεση της Ευρωπαϊκής Ελεγκτικής Υπηρεσίας της ΕΕ, η οποία δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα, 21 Απριλίου 2025, καταδίκασε την Επιτροπή για ένα «αδιαφανές» σύστημα με περιορισμένο έλεγχο σχετικά με το πώς δαπανήθηκαν τα κονδύλια της ΕΕ για τις ΜΚΟ.
Στη συνέχεια, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν τροπολογίες που καλούν τις Βρυξέλλες να αυξήσουν την εποπτεία για το πώς οι ΜΚΟ δαπανούν τις επιχορηγήσεις της ΕΕ.Συνεχείς οι αποκαλύψεις

Η επώδυνη εβδομάδα ακολούθησε μήνες επιθέσεων κατά των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών από δεξιούς ευρωβουλευτές, οι οποίοι κατηγόρησαν την Επιτροπή ότι χρησιμοποιεί χρήματα των φορολογουμένων για να επιδοτήσει τις ΜΚΟ να κάνουν λόμπι για λογαριασμό της.
«Ήταν αγχωτικό και, ειλικρινά, απογοητευτικό», δήλωσε η Faustine Bas-Defossez, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος.
«Οι ΜΚΟ σε όλη την Ευρώπη — πολλές από τις οποίες είναι ήδη υπερφορτωμένες — πέρασαν μήνες απαντώντας σε αυτό που είναι σαφώς ένα πολιτικά παρακινούμενο και κατασκευασμένο σκάνδαλο.»
Ο Nicholas Aiossa, διευθυντής της Διαφάνειας Διεθνής ΕΕ, πήγε ακόμα πιο μακριά, λέγοντας στο POLITICO ότι το κεντροδεξιό κόμμα και η ακροδεξιά «διενεργούν επιθέσεις εμπνευσμένες από το MAGA κατά των ΜΚΟ», αναφερόμενος στο σύνθημα του Trump «Make America Great Again».
«Καθώς η ακροδεξιά και κάποιοι στο ΕΛΚ αισθάνονται ενδυναμωμένοι από αυτό που βλέπουν με τον Trump και τον Elon Musk, είναι σαφές ότι ο τελικός στόχος αυτής της αβάσιμης εκστρατείας συκοφάντησης είναι η αποκοπή χρηματοδότησης των ΜΚΟ», πρόσθεσε.
Νωρίτερα φέτος, η κυβέρνηση Trump κατήργησε το πρόγραμμα ξένης βοήθειας USAID, το οποίο χρηματοδοτούσε πολλές ΜΚΟ παγκοσμίως.

Περικοπές χρηματοδότησης

Εάν οι φόβοι του τομέα των ΜΚΟ πραγματοποιηθούν, αυτό θα μπορούσε να αποδυναμώσει σοβαρά την επιρροή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στις Βρυξέλλες, μερικές από τις οποίες εξαρτώνται από την ΕΕ για το μισό της χρηματοδότηση.
Οι ευρωβουλευτές που ηγούνται της προσπάθειας πάνω στο θέμα επισημαίνουν ότι δεν πρόκειται για μείωση της χρηματοδότησης στις ΜΚΟ, αλλά απλώς για αύξηση της διαφάνειας.
«Δεν είμαστε εδώ για να επιτεθούμε στις ΜΚΟ — οι περισσότερες κάνουν εξαιρετική δουλειά», δήλωσε ο Tomas Zdechovsky, Τσέχος ευρωβουλευτής από την ομάδα του ΕΛΚ, ο οποίος ηγείται της εργασίας της ομάδας στο θέμα στην επιτροπή ελέγχου προϋπολογισμού.
Ο στόχος είναι να υπάρξει ένας «ανοιχτός διάλογος» για το «τι μπορούμε να κάνουμε από κοινού για περισσότερη διαφάνεια», πρόσθεσε.

Προειδοποιώντας για περικοπές στον προϋπολογισμό

Ωστόσο, οι ΜΚΟ δεν αποδέχονται τέτοιες διαβεβαιώσεις και φοβούνται ότι τα σταδιακά βήματα θα οδηγήσουν τελικά σε περικοπές στον προϋπολογισμό.
Και υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να έχουν δίκιο.
Την περασμένη Τετάρτη, το POLITICO ανέφερε ότι οι υγειονομικές ΜΚΟ είχαν ενημερωθεί από αξιωματούχους της Επιτροπής να μην περιμένουν επιχορηγήσεις λειτουργίας από τη διεύθυνση υγείας της ΕΕ φέτος.
Αυτό οδήγησε 28 υγειονομικές ΜΚΟ να στείλουν επιστολή στην Πρόεδρο της Επιτροπής, Ursula von der Leyen, ζητώντας άμεση ενημέρωση για τη χρηματοδότηση.
Εν τω μεταξύ, κάποιες «πράσινες» ΜΚΟ που εξαρτώνται από επιχορηγήσεις λειτουργίας από το περιβαλλοντικό ταμείο LIFE της ΕΕ, αναγκάστηκαν να ανακαλέσουν αναφορές για την εκτέλεση έργου υπεράσπισης προκειμένου να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση.
Στο επίκεντρο των ανησυχιών των ΜΚΟ βρίσκονται οι επερχόμενες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό στις Βρυξέλλες, οι οποίες θα καθορίσουν πώς θα δαπανήσει η ΕΕ τα χρήματά της για τα επόμενα επτά χρόνια.
Η πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ — γνωστή στις Βρυξέλλες ως Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο — δείχνει ότι οι ειδικές χρηματοδοτήσεις για έρευνα ή δράσεις για το κλίμα θα μπορούσαν να ανακατευθυνθούν προς τις νέες χρηματοδοτικές προτεραιότητες της ΕΕ για την άμυνα και την ανάπτυξη της βιομηχανίας.
Η ΕΕ δεσμεύτηκε να διαθέσει περίπου 7,4 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση για ΜΚΟ μεταξύ 2021 και 2023, είτε απευθείας είτε μέσω εθνικών κυβερνήσεων, και πολλές οργανώσεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτήν την πηγή.
Οι ΜΚΟ, συμπεριλαμβανομένων αυτών που λαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΕ, έχουν δημιουργήσει μια τεράστια παρουσία στις Βρυξέλλες.
Περισσότερες από 3.800 ΜΚΟ είναι καταγεγραμμένες αυτή τη στιγμή στο Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ, το οποίο καταγράφει ομάδες που κάνουν λόμπι σε ευρωπαϊκούς θεσμούς. Αυτό είναι μόλις πίσω από τις επιχειρήσεις και πολύ μπροστά από τους βιομηχανικούς συλλόγους.
Η μεγάλη παρουσία των ΜΚΟ στις Βρυξέλλες σημαίνει ότι υπάρχουν φωνές για πολλές αιτίες που δεν είναι δημοφιλείς με τις συντηρητικές και φιλοεπιχειρηματικές ομάδες, όπως οι αυστηροί περιβαλλοντικοί κανονισμοί.
Οι ΜΚΟ προειδοποιούν ότι η μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης θα μειώσει αυτήν τη φωνή, ενισχύοντας την επιρροή των εμπορικών συμφερόντων.

Περιορισμένες κινήσεις

Η Επιτροπή είχε ήδη ενημερώσει τις ΜΚΟ ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιούν τα χρήματα επιχορηγήσεων ρητά για δραστηριότητες λόμπι, αλλά αυτό δεν έχει καθησυχάσει τους συντηρητικούς ευρωβουλευτές, οι οποίοι συνεχίζουν να πιέζουν το θέμα.
«Όλη αυτή η εκστρατεία είναι ένας τρόπος για να προετοιμάσουμε μια επίθεση κατά της χρηματοδότησης της κοινωνίας των πολιτών στο επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο», δήλωσε η Carlotta Besozzi, διευθύντρια της Civil Society Europe, επισημαίνοντας ότι το «πολιτικό κλίμα» έχει γίνει «πολύ πιο δύσκολο», καθώς οι ακροδεξιές πολιτικές ομάδες, ενδυναμωμένες από την αύξηση των εδρών τους στις τελευταίες εκλογές της ΕΕ, είναι «εχθρικές προς την κοινωνία των πολιτών».
Η Besozzi υποστήριξε ότι οι προσπάθειες των δεξιών δυνάμεων να εξαλείψουν τη χρηματοδότηση για την κοινωνία των πολιτών στον επόμενο προϋπολογισμό θα οδηγούσαν σε ένα «χώρο όπου μόνο οι έχοντες θα έχουν την ευκαιρία να ακουστούν σε επίπεδο ΕΕ».
«Αυτό θα αποτρέψει επίσης την κοινωνία των πολιτών και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης από το να κρατήσουν υπεύθυνες τις ευρωπαϊκές θεσμούς και να παλέψουν κατά της διαφθοράς», πρόσθεσε.
Η κεντροδεξιά ομάδα ΕΛΚ, εν τω μεταξύ, επιμένει ότι αυτό δεν αφορά περικοπές στη χρηματοδότηση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
«Δεν προετοιμάζουμε κάποια επανάσταση που θα σταματήσει τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ», πρόσθεσε ο Zdechovsky του ΕΛΚ.
Αντίθετα, το κόμμα επιδιώκει «συγκεκριμένα παραδείγματα» για «περίπου 20-25 ΜΚΟ [που] πρέπει να ελέγξουμε» για να δούμε αν έχουν γίνει καταχρήσεις χρημάτων.
Αλλά οι ΜΚΟ δεν το αποδέχονται. «Ναι, ανησυχούμε», δήλωσε η Bas-Defossez του EEB. «Το διακύβευμα είναι απλώς πολύ υψηλό για να μην ανησυχούμε.»