Η σε μεγάλο βαθμό συναλλακτική σχέση της Ινδίας με τη Σαουδική Αραβία έχει περάσει από τις πωλήσεις πετρελαίου σε μια πιο στρατηγική και στενότερη εταιρική σχέση.
Η διήμερη επίσκεψη του Ινδού πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι στη Σαουδική Αραβία αναμένεται να εμβαθύνει τις υφιστάμενες ενεργειακές συνεργασίες και τη στρατηγική συνεργασία και να αναβιώσει ενδεχομένως τον διάδρομο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης, υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη επιρροή της Ινδίας στη Μέση Ανατολή.
Η επίσκεψη του Μόντι, η οποία περιλαμβάνει συνάντηση με τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, αναμένεται να επικεντρωθεί σε μια ευρεία ατζέντα, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής ασφάλειας, του εμπορίου, της στρατηγικής ευθυγράμμισης και των περιφερειακών εξελίξεων.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Ινδίας ανέφερε στον ιστότοπό του ότι η επικείμενη επίσκεψη αντανακλά τη σημασία που αποδίδει η Ινδία στις διμερείς σχέσεις της με τη Σαουδική Αραβία.
Η επίσκεψη «θα προσφέρει την ευκαιρία να εμβαθύνουμε και να ενισχύσουμε περαιτέρω την πολύπλευρη εταιρική μας σχέση, καθώς και να ανταλλάξουμε απόψεις για διάφορα περιφερειακά και διεθνή ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος», πρόσθεσε.
Ο Μόντι έχει επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία, όπου ζουν 2,5 εκατομμύρια Ινδοί – η μεγαλύτερη κοινότητα ομογενών στο βασίλειο – δύο φορές μέχρι στιγμής υπό την πρωθυπουργία του.
Επισκέφθηκε για πρώτη φορά τη Σαουδική Αραβία το 2016, δύο χρόνια αφότου έγινε πρωθυπουργός της πολυπληθέστερης χώρας του κόσμου, και η πιο πρόσφατη επίσκεψή του ήταν πριν από την πανδημία COVID-19 το 2019.
Υπό τον Μόντι, η Ινδία έχει αναπτύξει στενούς δεσμούς με τους μονάρχες του Κόλπου στη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ.
«Για πολλά χρόνια, η Ινδία ήταν το είδος του ξεχασμένου παράγοντα στον Κόλπο. Υπάρχουν πολλά εκατομμύρια Ινδοί πολίτες που ζουν και εργάζονται στον Κόλπο, αλλά χρειάστηκε να φτάσουμε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 για να αρχίσουν πραγματικά να ανθίζουν οι πολιτικές και διπλωματικές σχέσεις και υπό τον Μόντι έχουν περάσει στο επόμενο επίπεδο”, δήλωσε στο Al-Monitor ο Κριστιάν Ούλριχσεν, συνεργάτης για τη Μέση Ανατολή στο Ινστιτούτο Baker για τη Δημόσια Πολιτική του Πανεπιστημίου Ράις.
Ενίσχυση των ενεργειακών δεσμών
Οι ενεργειακοί δεσμοί αποτελούν βασική συνιστώσα μιας ισχυρής σχέσης μεταξύ της Ινδίας και της Σαουδικής Αραβίας. Το Νέο Δελχί είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο.
Οι παραγωγοί της Μέσης Ανατολής κυριαρχούν στη διατροφή της Ινδίας με αργό πετρέλαιο, αντιπροσωπεύοντας περίπου το ήμισυ του εφοδιασμού της. Η Σαουδική Αραβία ήταν ο κορυφαίος προμηθευτής αργού πετρελαίου της Ινδίας μέχρι το 2018, όταν οι πιο προσιτές προμήθειες από το Ιράκ και το φθηνό ρωσικό αργό άρχισαν να κυριαρχούν στις εισαγωγές της Ινδίας.
Το βασίλειο είναι σήμερα ο τρίτος μεγαλύτερος προμηθευτής αργού της Ινδίας και αντιπροσωπεύει περίπου το 15,8% των εισαγωγών αργού της Ινδίας. Με το αργό τύπου Brent, το διεθνές σημείο αναφοράς για το πετρέλαιο, να διαπραγματεύεται γύρω στα 66 δολάρια ανά βαρέλι, πολύ κάτω από την τιμή που χρειάζεται το Ριάντ για να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό του, το κράτος του Κόλπου επιθυμεί να ενισχύσει τις εξαγωγές προς το Νέο Δελχί, ενώ παράλληλα επεκτείνεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στις επενδύσεις στα μεταγενέστερα στάδια.
Η Ινδία επιδιώκει μια σταθερή προμήθεια αργού, καθώς επιθυμεί να απομακρύνει την οικονομία της από τον άνθρακα και να φτάσει στο καθαρό μηδενικό επίπεδο μέχρι το 2070, δύο δεκαετίες αργότερα από τις περισσότερες μεγάλες οικονομίες. Για να επιτύχει αυτούς τους στόχους, η Ινδία προσπάθησε να ενισχύσει τα εγχώρια αποθέματα αργού, γνωστά ως στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου, προμηθεύοντας καύσιμα από τη Μέση Ανατολή.
Η Ινδία επιδιώκει επίσης να συνεργαστεί με τη Σαουδική Αραβία σε επιχειρήσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να αναπτύξει έργα με τον κρατικό πετρελαϊκό γίγαντα Aramco στον τομέα της διύλισης και των χημικών προϊόντων.
Σύμφωνα με την πρεσβεία της Ινδίας στη Σαουδική Αραβία, το διμερές εμπόριο αποτιμάται σε 42,98 δισεκατομμύρια δολάρια για το οικονομικό έτος 2023-24, με τις εισαγωγές από τη Σαουδική Αραβία, κυρίως πετρέλαιο, να αντιπροσωπεύουν το 73% του συνολικού όγκου του εμπορίου.
Πέρα από το πετρέλαιο
Οι διμερείς δεσμοί έχουν εμβαθύνει πολύ πέρα από το πετρέλαιο. Ο μετασχηματισμός ξεκίνησε με τη Διακήρυξη του Δελχί το 2006, που υπογράφηκε κατά την επίσκεψη του αείμνηστου βασιλιά Αμπντάλα στην Ινδία, η οποία τόνισε την ανάγκη για ενισχυμένη συνεργασία στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας, των οικονομικών επενδύσεων και των αντιτρομοκρατικών προσπαθειών. Ακολούθησε η Διακήρυξη του Ριάντ το 2010, η οποία αναβάθμισε τις σχέσεις σε στρατηγική εταιρική σχέση και έθεσε τις βάσεις για συνεργασία στους τομείς της άμυνας, της ασφάλειας και της ανάπτυξης. Η Ινδία και η Σαουδική Αραβία έχουν συνεργαστεί στην ανταλλαγή πληροφοριών, ιδίως για την καταπολέμηση της χρηματοδότησης των εξτρεμιστών και των διακρατικών απειλών.
Το 2012, το Ριάντ απέλασε έναν ύποπτο που καταζητείτο στην Ινδία για σχέσεις με τους Ινδούς Μουτζαχεντίν -τους οποίους το Νέο Δελχί έχει χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση- υποδηλώνοντας ένα υψηλό επίπεδο ανταλλαγής πληροφοριών. Η Σαουδική Αραβία και η Ινδία πραγματοποίησαν επίσης κοινές ναυτικές ασκήσεις με τίτλο Al-Mohed al-Hindi τον Αύγουστο του 2021 και τον Μάιο του 2023, γεγονός που αντανακλά την επέκταση των αμυντικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών.
Οι βασικοί τομείς συνεργασίας έχουν έκτοτε επεκταθεί και περιλαμβάνουν την άμυνα, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την οικονομική ανάπτυξη και τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας. Κατά την τελευταία επίσκεψη του Μόντι, οι δύο πλευρές δημιούργησαν το Συμβούλιο Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης, έναν μηχανισμό υψηλού επιπέδου για τη θεσμοθέτηση του διαλόγου σε κρίσιμους τομείς.
“Από τη σκοπιά της Σαουδικής Αραβίας, είναι μαζί με την Ινδία μέλη της G20, οπότε και οι δύο βλέπουν τους εαυτούς τους ως ένα είδος ανερχόμενων μεσαίων δυνάμεων στο διεθνές σύστημα”, δήλωσε ο Ούλριχσεν.
Ο πρίγκιπας Μοχάμεντ δεσμεύτηκε επίσης το 2019 κατά τη διάρκεια κρατικής επίσκεψης στην Ινδία να επενδύσει έως και 100 δισεκατομμύρια δολάρια στη χώρα σε τομείς όπως η ενέργεια, η εξόρυξη, η γεωργία και η τεχνολογία. Η ευρύτερη επενδυτική δαπάνη περιελάμβανε επίσης σχέδια για τη συμμετοχή της Aramco σε ένα σχεδιαζόμενο διυλιστήριο πράσινου πεδίου στη δυτική ακτή της Ινδίας που θα κατασκευαστεί έναντι 44 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την κρατική εταιρεία πετρελαίου των ΗΑΕ, ADNOC, και τοπικούς κρατικούς διυλιστές. Ωστόσο, το έργο αυτό έχει έκτοτε σταματήσει λόγω των νόμων της Ινδίας για την απόκτηση γης.
Οικονομικός διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης
Κεντρικό σημείο της συνεργασίας Σαουδικής Αραβίας-Ινδίας είναι ο Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC), ο οποίος δρομολογήθηκε κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της G20 το 2023. Ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ επισκέφθηκε την Ινδία κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής και επέκτεινε το ταξίδι του σε κρατική επίσκεψη μετά το φόρουμ. Ο IMEC αποτελεί το αντίβαρο της Ινδίας στην κινεζική πρωτοβουλία μιας ζώνης και ενός δρόμου (BRI), τοποθετώντας το Νέο Δελχί ως κομβικό εμπορικό και εφοδιαστικό κόμβο. Η IMEC, μια τεράστια πρωτοβουλία υποδομών και εφοδιαστικής, θα συνδέει τα λιμάνια της Ινδίας με την Ευρώπη μέσω των ΗΑΕ, της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και του Ισραήλ.
“Καθώς ο Τραμπ προσπαθεί να αναπροσαρμόσει το παγκόσμιο εμπόριο εν μέσω ενός εντεινόμενου εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας, η IMEC αποκτά δυναμική ως στρατηγικό αντίβαρο στη ζώνη και τον δρόμο της Κίνας και την ευρύτερη γεωοικονομική επιρροή της σε όλη την ευρασιατική περιφέρεια”, δήλωσε στο Al-Monitor ο Μοχάμεντ Σολιμάν, συνεργάτης του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής με έδρα την Ουάσινγκτον.
Ενώ η δυναμική γύρω από την ανάπτυξη του διαδρόμου έχει επιβραδυνθεί από την έναρξη της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς και την ευρύτερη αστάθεια στη Μέση Ανατολή, η επιστροφή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα μπορούσε να δώσει νέα ώθηση. Μετά τη συνάντησή του με τον Μόντι στον Λευκό Οίκο στις 13 Φεβρουαρίου, ο Τραμπ χαρακτήρισε την IMEC «έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς δρόμους σε όλη την ιστορία». Η περιφερειακή αναταραχή έχει αναστείλει τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση των σχετικών έργων από τα τέλη του 2023. Η Ινδία και τα ΗΑΕ παραμένουν δημοσίως ενθουσιώδεις, ενώ άλλοι εταίροι έχουν επικεντρωθεί σε άλλες περιφερειακές προτεραιότητες.
«Παρά την εντεινόμενη σύγκρουση στη Γάζα, η δυναμική της IMEC παραμένει για το Ριάντ και το Νέο Δελχί. Ο Μόντι και ο MBS αναμένεται να επιταχύνουν την υλοποίηση μέσω διμερών συμφωνιών για την ενέργεια, την ασφάλεια, την εφοδιαστική και την εμπλοκή της διασποράς”, δήλωσε ο Σολιμάν.
