Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες κατέγραψαν το 2024 τη μεγαλύτερη άνοδο από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αγγίζοντας τα 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια, καθώς οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι ένοπλες συγκρούσεις πυροδοτούν νέο κύμα επανεξοπλισμού σε όλο τον πλανήτη.
Το Διεθνές Ινστιτούτο Μελετών για την Ειρήνη αναφέρει πως η άνοδος των δαπανών ήταν ιδιαίτερα έντονη στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή. Συνολικά, οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 9,4% σε πραγματικούς όρους σε σύγκριση με το 2023, συνεχίζοντας για δέκατη συνεχή χρονιά την ανοδική τους πορεία.
«Αυτό αντανακλά τις έντονες γεωπολιτικές εντάσεις», σημειώνει ο Σιάο Λιανγκ, ερευνητής του προγράμματος «Στρατιωτικές Δαπάνες και Παραγωγή Όπλων» του SIPRI. «Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση μετά τον Ψυχρό Πόλεμο», τόνισε.
Σύμφωνα με την έκθεση, πάνω από 100 χώρες αύξησαν τους στρατιωτικούς τους προϋπολογισμούς το 2024. Το υψηλό κόστος αναμένεται να έχει «βαθύ κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο», προειδοποιεί ο κ. Λιανγκ, καθώς οι κυβερνήσεις θα κληθούν να λάβουν δύσκολες «δημοσιονομικές αποφάσεις». «Για παράδειγμα, πολλές ευρωπαϊκές χώρες μείωσαν άλλες δαπάνες, όπως τη διεθνή βοήθεια, για να ενισχύσουν τις στρατιωτικές τους επενδύσεις, ενώ παράλληλα προχώρησαν σε αυξήσεις φόρων ή χρέους», εξηγεί.
Στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 17%, αγγίζοντας τα 693 δισεκατομμύρια δολάρια. Η Ρωσία δαπάνησε 149 δισ. δολάρια για τις ένοπλες δυνάμεις της, ποσό αυξημένο κατά 38% σε σχέση με το προηγούμενο έτος και υπερδιπλάσιο σε σύγκριση με το 2015.
Ο στρατιωτικός προϋπολογισμός της Ουκρανίας αυξήθηκε κατά 2,9%, φθάνοντας τα 64,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Παρότι αντιστοιχεί μόλις στο 43% των ρωσικών δαπανών, το Κίεβο διέθεσε το 34% του ΑΕΠ του στην άμυνα, καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό παγκοσμίως.
Εντυπωσιακές αυξήσεις σημειώθηκαν και αλλού. Η Γερμανία αύξησε τις στρατιωτικές της δαπάνες κατά 28%, φτάνοντας τα 88,5 δισ. δολάρια, και ανέβηκε στην τέταρτη θέση παγκοσμίως, εκθρονίζοντας την Ινδία. «Για πρώτη φορά από την επανένωσή της, η Γερμανία έγινε η μεγαλύτερη αμυντική δύναμη στην κεντρική και δυτική Ευρώπη», υπογραμμίζει ο Λιανγκ.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέμειναν στην κορυφή, αυξάνοντας τις δαπάνες τους κατά 5,7%, στα 997 δισεκατομμύρια δολάρια – το 37% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών και το 66% των δαπανών των χωρών του ΝΑΤΟ.
Το 2024, 18 από τις 32 χώρες μέλη του ΝΑΤΟ έπιασαν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για στρατιωτικές δαπάνες, επίδοση χωρίς προηγούμενο για τη Συμμαχία. Ο Λιανγκ προβλέπει ότι τα επόμενα χρόνια θα δούμε «μεγάλης κλίμακας εξοπλιστικά προγράμματα» από τις χώρες του ΝΑΤΟ.
Παρόμοια τάση παρατηρείται και στη Μέση Ανατολή. Το Ισραήλ, εν μέσω πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, αύξησε τις στρατιωτικές του δαπάνες κατά 65% το 2024, στα 46,5 δισεκατομμύρια δολάρια – τη μεγαλύτερη αύξηση από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967. Αντίθετα, το Ιράν μείωσε τις στρατιωτικές του δαπάνες κατά 10%, στα 7,9 δισεκατομμύρια δολάρια, λόγω των περιορισμών που προκαλούν οι διεθνείς κυρώσεις.
