Ανατροπές… Νέο περιβάλλον κανόνων… Κρίσιμη παράμετρος η ισχύς…
Του Κ. Κυριακόπουλου
Δεν είναι η πρώτη φορά στην σύγχρονη ιστορία, που οι ΗΠΑ σκληραίνουν την στάση τους έναντι πάντων, προκειμένου να επιδράσουν έτσι καταλυτικά και με πλήρη εργαλειοποίηση της δυναμικής του σοκ, στην εκ βαθέων αναμόρφωση του διεθνούς συστήματος…
Είναι όμως σίγουρα η πρώτη φορά, που μετά από την παρατεταμένη περίοδο της παγκοσμιοποίησης που μεσολάβησε και των ανατροπών που αυτή έχει επιφέρει στην διεθνή τάξη, οι αντίπαλοι των ΗΠΑ εμφανίζονται να είναι εξαιρετικά ισχυροί και ιδιαίτερα αποφασισμένοι να υπερασπιστούν κεκτημένα, ρόλους και ζωτικό χώρο, ενώ οι γεωπολιτικές συμφύσεις μεταξύ αυτών, είναι ιδιαίτερα σύνθετες, πολύπλοκες και με ανατροφοδοτούμενη δυναμική, αν και ενίοτε παραμένουν ταυτόχρονα ΚΑΙ εξόχως αντιφατικές σε πρώτη ανάγνωση…
Την ίδια στιγμή, οι ανταγωνισμοί μεταξύ των παραδοσιακών συμμάχων των ΗΠΑ, τόσο έναντι εαυτών και αλλήλων όσο και απέναντι στις ίδιες τις ΗΠΑ, προσλαμβάνουν υπό προϋποθέσεις, ακόμη και ακραιφνώς συστημικά χαρακτηριστικά, πράγμα που θα πρέπει να θεωρείται απολύτως ερμηνεύσιμο, σε μια εποχή που μια πλειάδα μικρών και μεγαλύτερων δρώντων επιδιώκουν την ουσιαστική τους γεωπολιτική χειραφέτηση, διεκδικώντας ταυτόχρονα υπολογίσιμο κομμάτι από την ευρύτερη γεωπολιτική πίτα…
Τέλος μια ακόμη σημαντική παράμετρος, αφορά στην ποιοτική διαφοροποίηση κρίσιμων θεμελιωδών (τεχνολογία, AI, εξέλιξη οπλικών συστημάτων, πολυδαίδαλο πλέγμα διεθνών εξαρτήσεων κλπ) που συνθέτουν το σύγχρονο διεθνές περιβάλλον και που το ειδικό τους βάρος επιδρά καταλυτικά στις εξελίξεις και ως εκ τούτου σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποτιμηθεί…
Είναι λοιπόν φανερό ότι τα συγκρουσιακά χαρακτηριστικά που προσλαμβάνουν οι τρέχουσες αντιπαραθέσεις, θα διευρύνονται, θα παρουσιάζουν ιδιαίτερη ανθεκτικότητα μέσα στο χρόνο, θα πολλαπλασιάζονται μέσα ΚΑΙ από συνεχείς διαφοροποιήσεις και μεταλλάξεις στα πεδία εντός των οποίων θα εκδηλώνονται, ενώ η τελική τους έκβαση σε καμία περίπτωση ΔΕΝ θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη…
Η ιδιομορφία η οποία σχετίζεται με την προσωπική διαχείριση αυτής της πολυμέτωπης και διαρκούς αντιπαράθεσης που ασκεί αυτήν την περίοδο ο νέος Αμερικανός πρόεδρος, προφανώς βάζει την δική της σφραγίδα στις εξελίξεις, αλλά καλό θα είναι να έχουμε ξεκάθαρο ότι, ΟΥΤΕ η αποτελεσματικότητα αυτής της διαχείρισης θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, αλλά ΟΥΤΕ και οι απαντητικές συμπεριφορές των λοιπών ανταγωνιστικών δρώντων μπορούν να αποδίδονται κατ’ αποκλειστικότητα σε ιδιορρυθμίες των πολιτικών τους ηγετών…
Το καινούριο στοιχείο το οποίο κάνει την διαφορά στις μέρες μας, είναι η αντίθεση που υπάρχει ανάμεσα στα εργαλεία τα οποία έχει στην διάθεσή του ο Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος ανέλαβε την πρωτοβουλία να ενεργοποιήσει αυτήν διεργασία του συστημικού μετασχηματισμού, τα οποία είναι εν πολλοίς πεπερασμένα και παρά την σοβαρότητα των επιπτώσεών τους, ΔΕΝ θα πρέπει να θεωρούνται ανεξάντλητα, από την μιά…
Και από την άλλη, το εύρος των απαντητικών εργαλείων και συμπεριφορών τα οποία διαθέτουν ή μπορούν να επιστρατεύουν και να ενσωματώνουν στο οπλοστάσιό τους οι συστημικοί ανταγωνιστές των ΗΠΑ και το οποίο είναι αντικειμενικά πολύ πιο εκτεταμένο, ενώ οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι, έχουν την πολυτέλεια να διαχειρίζονται ως «τακτικό προνόμιο», δηλαδή ως ένα ανθεκτικό στον χρόνο συγκριτικό πλεονέκτημα, την δυνατότητά τους να απαντούν κατά μόνας ή και συλλογικά, στον πολυμέτωπο που έχει ανοίξει η Αμερικανική διοίκηση…
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η εκλογή Τραμπ υπήρξε ο καταλύτης που σηματοδότησε εξελίξεις που σχετίζονται με την βιωσιμότητα ενός συστήματος το οποίο έδειχνε να έχει αγγίξει ήδη τα όριά του. Ο δρόμος θα είναι μακρύς. Το αποτέλεσμα όμως, θα πρέπει να θεωρείται μάλλον αβέβαιο ως προς την οριστική του φυσιογνωμία. Το μόνο βέβαιο είναι το γεγονός ότι το διαρκές κρεσέντο εκπλήξεων μόλις ξεκινά, αναμένεται να είναι ιδιαιτέρως συναρπαστικό και τίποτε ή σχεδόν τίποτε δεν θα πρέπει να θεωρείται προβλέψιμο, από όλα όσα αναμένεται να ακολουθήσουν…
Γι’ αυτό και παρατηρώντας την ευκολία με την οποία, άλλοτε προεξοφλείται το αποτέλεσμά τους, ενώ συχνότατα αναθεματίζονται ή επιχειρείται να απαξιωθούν – και μάλιστα με συνοπτικές διαδικασίες – οι επιλογές που συνθέτουν την νέα Αμερικανική Εξωτερική (και όχι μόνο) πολιτική, θεωρούμε πως είναι σκόπιμο να επισημάνουμε τα εξής:
Πρώτον: Είναι λάθος να εκλαμβάνεται αυτή η πολιτική ως ένα σύνολο από επιμέρους και αποσπασματικούς χειρισμούς που απλώς φέρουν την προσωπική σφραγίδα ενός ιδιόρρυθμου Αμερικανού προέδρου… Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για μια ολοκληρωμένη και πολυεπίπεδη συστημικού χαρακτήρα παρέμβαση οποία επιδιώκει, όχι απλά να τροποποιήσει τους κανόνες του παιχνιδιού και τους όρους του ανταγωνισμού, αλλά να μετασχηματίσει πλήρως τα ταυτοτικά στοιχεία και εν τέλει την ίδια την φυσιογνωμία του διεθνούς συστήματος. Βλέπε σχετική μας αναφορά ΕΔΩ: https://www.militaire.gr/eyropi-katadikasmeni-na-parameinei-oyragos-eno-i-pagkosmia-geostratigiki-exisosi-epanadiatyponetai/
Δεύτερον: Ιστορικά, οι συστημικού χαρακτήρα παρεμβάσεις και ανατροπές, συντελούνται κατά κανόνα σε ένα έντονα συγκρουσιακό περιβάλλον. Συγκρουσιακό όχι μονάχα μεταξύ των τύποις ή εν δυνάμει αντιπάλων και ανταγωνιστών, αλλά – όπως ήδη προαναφέραμε – ΚΑΙ μεταξύ των φίλιων δυνάμεων ή ακόμη και των ιδίων των κέντρων της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, που εδραιώθηκαν και απέσπασαν ρόλους κατά την διάρκεια της προγενέστερης κατάστασης, η δυναμική και η αποτελεσματικότητα της οποίας, αναθεωρούνται πλέον ολοκληρωτικά. Και είναι απολύτως λογικό να συμβαίνει αυτό, από την στιγμή που αμφισβητούνται ευθέως, θεσμοί, προγενέστερα καθεστώτα, αλλά και ένα πλαίσιο κανόνων που κυριάρχησε, βόλεψε και εν τέλει προσέδωσε το δικό του στίγμα, σε μια ολόκληρη ιστορική εποχή.
Τρίτον: Η σχετική ευκολία με την οποία φαίνεται ότι διαχειρίζεται τις παρεμπίπτουσες προκλήσεις ο Αμερικανός πρόεδρος, ΔΕΝ θα πρέπει να εφησυχάζει και να ξεγελά. Η πραγματική κατάσταση είναι εξαιρετικά σύνθετη… Οι δυσκολίες, τα εμπόδια, οι ανεπιθύμητες συνέπειες είναι πολλές και αμφίδρομες, το οπλοστάσιο που βρίσκεται στην διάθεση των στρατηγικών ανταγωνιστών, διασφαλίζει ευχέρεια χειρισμών και το απρόβλεπτο ή και εν δυνάμει ανεξέλεγκτο καιροφυλακτεί και απειλεί να θέσει τις εξελίξεις εκτός ελέγχου.
Τέταρτον: Η νέα κατάσταση που θα προκύψει νομοτελειακά ως συνέπεια αυτής της εν εξελίξει συγκρουσιακής διεργασίας, δεν θα αποτυπωθεί απλώς με την διαμόρφωση ενός νέου επιπέδου ισορροπίας ισχύος μεταξύ των κυριάρχων συστημικών ανταγωνιστών, των σημαντικών περιφερειακών δρώντων και του ευρύτερου χώρου της αναθεωρημένης γεωπολιτικής τους επιρροής. Σε αυτήν την νέα κατάσταση θα αποτιμηθεί και μια ευρεία καταστροφή κεφαλαίου, ως αποτέλεσμα της διαδικασίας του οικονομικού και παραγωγικού μεταμορφισμού που δρομολογείται ήδη στο περιβάλλον αυτών των ανακατατάξεων. Πρόκειται για μια εξέλιξη που θα συνοδεύεται και από μια παράλληλη ανελέητη σύγκρουση ανάμεσα σε ανταγωνιστικά πολιτικά επιτελεία και κέντρα εξουσίας, που ΕΙΤΕ θα στοιχίζονται πίσω από λογικές και πολιτικές άκριτης στήριξης και συντήρησης του «παλιού», ΕΙΤΕ θα υπερθεματίζουν την επιθετική υπερίσχυση του «καινούριου», αδιαφορώντας πλήρως για το όποιο παράπλευρο κόστος, όποιους και εάν αφορά.
Πέμπτον: Οι ανατροπές που διαφαίνονται και το νέο δυναμικό περιβάλλον που τείνει να διαμορφωθεί ως συνέπεια αυτής της επιθετικής διεργασίας, είναι φανερό ότι θα συμπαρασύρουν σε βίαιη απαξίωση το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο που είχαν αποδεχτεί οι πάντες ως συνεκτικό καθεστώς προβλέψεων που είθισται να αποκαλείται «Διεθνές δίκαιο» και θα το αντικαταστήσουν, εξ ίσου βίαια και «θεαματικά», με ένα νέο περιβάλλον κανόνων αενάως μεταβαλλόμενης ισορροπίας που θα αποτελείται από ψήγματα «δικαίου» με αυξημένη όμως δόση της παραμέτρου της «ισχύος» και στο σύνολό τους θα συνθέτουν, ένα καινούριο μείγμα ευέλικτων ρυθμίσεων το οποίο θα διέπει και συνακόλουθα θα ρυθμίζει τις περιφερειακές ισορροπίες.
Επίλογος…
Τα μικρά κράτη, ΔΕΝ θα πρέπει να θεωρούνται εξ ορισμού ως οι χαμένοι αυτής της υπόθεσης. Το νέο περιβάλλον ΔΕΝ προσφέρεται ως ιδιότυπη πλατφόρμα νομιμοποίησης της ηττοπάθειας, της ατολμίας και των απαράδεκτων συμβιβασμών. Τα πρώτα δείγματα γραφής επιβεβαιώνουν, ότι η κρίσιμη παράμετρος που θα προσδιορίσει την θέση και τον ρόλο των γεωπολιτικών δρώντων στην νέα συστημική Αρχιτεκτονική, ΔΕΝ είναι πρωτίστως το μέγεθος, αλλά το αναντικατάστατο του ρόλου στον σχεδιασμό της επόμενης μέρας.
Η πατρίδα μας, προφανώς και εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία με την ξεχωριστή σημασία που έχει η συγκεκριμένη προσέγγιση. Και εάν αυτό δεν έχει την δυνατότητα ή την διάθεση να το κατανοήσει η πολιτική της ηγεσία, τότε εκείνο που επείγει, είναι αυτή η ηγεσία να αντικατασταθεί το ταχύτερο δυνατόν. Αυτό που επείγει, είναι η ίδια η κοινωνία να ενεργοποιήσει χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση, τις διαδικασίες εκείνες που θα αναδείξουν νέες δυνάμεις, υγιείς, ικανές και κυρίως αποφασισμένες, να διεκδικήσουν για την πατρίδα μας, ρόλο πρωταγωνιστικό στις περιφερειακές εξελίξεις.
