Πιάσαμε πάτο ή υπάρχει και παρακάτω; Η Ελλάδα κατρακυλά στη λίστα των χωρών που αξιολογούνται για το σεβασμό τους στην ελευθερία του Τύπου. Η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στην 89η θέση, μία θέση πιο κάτω απ΄ ότι ήταν πέρυσι!
Σύμφωνα με την κατάταξη των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF) για το 2025 για την Ελευθερία του Τύπου, η Ελλάδα βρίσκεται πίσω ακόμα και από χώρες όπως η Ουγγαρία (68η), το Κατάρ (79η), η Βοσνία (86η), η Αργεντινή του Χαβιέρ Μιλέι (87η), ενώ υστερεί ακόμα και σε σχέση με αφρικανικές και λιατινοαμερικανικές χώρες.
Όπως επισημαίνεται μάλιστα από του Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, «το μιντιακό τοπίο στην Αλβανία (σσ. βρίσκεται στην 80η θέση, πιο ψηλά δηλαδή από την Ελλάδα) και στην Ελλάδα (89η) καθορίζεται από συγκρούσεις συμφερόντων».
Πως προκύπτουν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης
Ο Παγκόσμιος Δείκτης Ελευθερίας του Τύπου καθορίζεται από πέντε κύριους επιμέρους δείκτες (ασφάλεια δημοσιογράφων, κοινωνικό πλαίσιο, νομικό πλαίσιο, πολιτικό περιβάλλον, οικονομική κατάσταση). Από αυτές της πέντε βασικές συνιστώσες, ο δείκτης των οικονομικών συνθηκών ήταν αυτός που συνέβαλε περισσότερο στην επιδείνωση της παγκόσμιας βαθμολογίας το τρέχον έτος.
Όπως τονίζεται, η κατάσταση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό «στη συγκέντρωση ιδιοκτησίας, την πίεση από διαφημιστές και οικονομικούς υποστηρικτές, καθώς και στη δημόσια βοήθεια που περιορίζεται, απουσιάζει ή κατανέμεται με αδιαφανή τρόπο.
«Χωρίς οικονομική ανεξαρτησία, δεν μπορεί να υπάρξει ελεύθερος τύπος. Όταν οι δημοσιογράφοι φτωχαίνουν, δεν έχουν πλέον τα μέσα να αντισταθούν στους εχθρούς του Τύπου – εκείνους που υποστηρίζουν την παραπληροφόρηση και την προπαγάνδα», υπογραμμίζεται στην έκθεση.
Όσον αφορά στην παγκόσμια κατάταξη, στην κορυφή βρίσκεται η Νορβηγία, η Εσθονία, η Ολλανδία, η Σουηδία και η Φινλανδία, ενώ την πρώτη δεκάδα συμπληρώνουν η Δανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ελβετία και η Τσεχία.
Στην τελευταία θέση της κατάταξης παγκοσμίως βρίσκεται η Ερυθραία, που καταλαμβάνει την 180η θέση.
Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξαν οι RSF για τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου για το 2025, σε 160 από τις 180 χώρες που αξιολογήθηκαν, τα μέσα ενημέρωσης επιτυγχάνουν την οικονομική τους σταθερότητα «με δυσκολία» — ή «καθόλου».
Το πλέον ανησυχητικό στοιχείο ωστόσο είναι ότι μέσα ενημέρωσης κλείνουν λόγω οικονομικών δυσκολιών σε σχεδόν στο 1/3 των χωρών παγκοσμίως, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες (57η θέση, 2 θέσεις κάτω), στην Τυνησία (129η, 11 θέσεις κάτω) και στην Αργεντινή (87η, 21 θέσεις κάτω).
Καταστροφική χαρακτηρίζεται επίσης η κατάσταση στην Παλαιστίνη (163η θέση). Όπως σημειώνουν οι RSF, στη Γάζα, ο ισραηλινός στρατός κατέστρεψε ειδησεογραφικά γραφεία, σκότωσε σχεδόν 200 δημοσιογράφους και επέβαλε πλήρη αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας για πάνω από 18 μήνες. Στην Αϊτή (112η, 18 θέσεις κάτω), η έλλειψη πολιτικής σταθερότητας έχει επίσης βυθίσει την οικονομία των μέσων ενημέρωσης στο χάος.
«Η οικονομική κρίση των ΜΜΕ είναι αισθητή μέρα στην ΕΕ και τα Βαλκάνια»
Ειδική αναφορά κάνουν οι RSF στην οικονομική κρίση των ΜΜΕ στην Ευρώπη, όπου μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ της ανατολικής και δυτικής ηπείρου και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. «Η οικονομική κρίση των ΜΜΕ είναι αισθητή μέρα στην ΕΕ και τα Βαλκάνια», αναφέρουν. Όσον αφορά τη δυτική Ευρώπη, πως η Γαλλία έχει υποχωρήσει 4 θέσεις, όντας πλέον 25η παγκοσμίως, όπου επισημαίνεται πως «η αυξανόμενη συγκέντρωση (του ελέγχου των ΜΜΕ από λίγους πλούσιους ιδιοκτήτες) εμποδίζει την εκδοτική πολυφωνία, αυξάνει τον κίνδυνο αυτολογοκρισίας και εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την ανεξαρτησία των ΜΜΕ από τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των μετόχων». Τόσο η Γαλλία, όσο και η Γερμανία, παρατηρούν οι RSF, δεν επέλεξαν να ενδυναμώσουν την βιωσιμότητα των προϋπολογισμών των δημόσιων μέσων ενημέρωσης.
Σύμφωνα με την έρευνα των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, ηγετικό ρόλο στον οικονομικό στραγγαλισμό των ΜΜΕ κατέχουν οι ΗΠΑ, οι οποίες με βάση τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου κατατάσσονται το 2025 στην 57η θέση, δύο θέσεις χαμηλότερα σε σχέση με πέρυσι.
Αυτές οι σοβαρές περικοπές χρηματοδότησης αποτελούν ένα επιπλέον πλήγμα στην οικονομική κατάσταση των μέσων ενημέρωσης που έχει ήδη αποδυναμωθεί από την κυριαρχία τεχνολογικών κολοσσών όπως η Google, η Apple, το Facebook, η Amazon και η Microsoft στη διάδοση πληροφοριών.
Αυτές οι σε μεγάλο βαθμό μη ρυθμιζόμενες πλατφόρμες απορροφούν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο των διαφημιστικών εσόδων που κανονικά θα στήριζαν δημοσιογραφικούς οργανισμούς.
Οι συνολικές διαφημιστικές δαπάνες μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έφτασαν τα 247,3 δισ. δολάρια ΗΠΑ το 2024, σημειώνοντας αύξηση 14% σε σύγκριση με το 2023.
Επιπλέον, αυτές οι διαδικτυακές πλατφόρμες περιορίζουν περαιτέρω την Ελευθερία του Τύπου συμβάλλοντας στη διάδοση χειραγωγούμενου και παραπλανητικού περιεχομένου, ενισχύοντας την παραπληροφόρηση.
