Καταπέλτης για Ρωσία, Κύπρο, Αιγαίο – Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βλέπει την Τουρκία ως αποσταθεροποιητικό παράγοντα!
Η έκθεση, που συνέταξε ο εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Τουρκία, Nacho Sanchez Amor, αποτιμά τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας την τελευταία διετία και καταλήγει σε μια ιδιαίτερα ανησυχητική εκτίμηση: η Άγκυρα ακολουθεί μια εξωτερική πολιτική που έρχεται σε αντίθεση με τις προτεραιότητες της ΕΕ και προκαλεί προστριβές αντί για συνεργασία.
Η έκθεση εξετάζει διεξοδικά τις διεθνείς κινήσεις της Τουρκίας —από στρατιωτικές επιχειρήσεις σε γειτονικές περιοχές έως την αυξανόμενη στρατηγική της αυτονομία— και τις παρουσιάζει ως αποδείξεις της απομάκρυνσης της Άγκυρας από τα πολιτικά πρότυπα και τις αρχές της Ένωσης.
Υποψήφια χώρα ή γεωπολιτικός αντίπαλος;
Στο επίκεντρο της έκθεσης βρίσκεται ένα ανησυχητικό παράδοξο: η Τουρκία παραμένει επίσημα υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, αλλά συμπεριφέρεται όλο και περισσότερο ως γεωπολιτικός ανταγωνιστής.
Σύμφωνα με την έκθεση, η τουρκική εξωτερική πολιτική ελάχιστα ευθυγραμμίζεται με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ, ενώ τα ποσοστά ευθυγράμμισης με τις ανακοινώσεις και αποφάσεις της ΚΕΠΠΑ παραμένουν σταθερά χαμηλά τα τελευταία χρόνια.
Το 2023, η Τουρκία ευθυγραμμίστηκε με μόλις ένα μικρό μέρος των θέσεων της ΕΕ.
Το Ευρωκοινοβούλιο εκφράζει βαθιά λύπη για την άρνηση της Άγκυρας να εφαρμόσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία — μια στάση που την έφερε σε άμεση αντίθεση με την ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση κατά της ρωσικής επιθετικότητας.
Στρατιωτικές επεμβάσεις, εντάσεις και αποσταθεροποίηση
Η έκθεση εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για τη συνεχιζόμενη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Συρία και στο Ιράκ, την αντιπαράθεση με κουρδικές οργανώσεις και τον ενεργό ρόλο της σε συγκρούσεις όπως στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Οι ευρωβουλευτές θεωρούν ότι αυτές οι ενέργειες υπονομεύουν τη σταθερότητα και αντιβαίνουν στις διπλωματικές προσπάθειες της ΕΕ.
Η Άγκυρα επικρίνεται επίσης για τις τεταμένες σχέσεις της με κράτη-μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν οι υπερπτήσεις σε ελληνικό εναέριο χώρο και οι ναυτικές ασκήσεις στα αμφισβητούμενα ύδατα της ανατολικής Μεσογείου.
Η έκθεση καλεί την Τουρκία να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο και καταδικάζει τις επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου.
Κυπριακό και Βαρώσια
Η άρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει ένα διαχρονικό αγκάθι.
Το Ευρωκοινοβούλιο καταδικάζει τη διαρκή υποστήριξη της Άγκυρας προς το ψευδοκράτος και τις μονομερείς ενέργειες στα Βαρώσια — μια κίνηση που κλιμάκωσε τις εντάσεις.
Το Κοινοβούλιο καλεί την Τουρκία να συμμετάσχει ουσιαστικά σε διάλογο με στόχο μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού, στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και των ευρωπαϊκών αξιών.
Ωστόσο, το ενδεχόμενο αυτό φαίνεται ολοένα και πιο απίθανο υπό τις παρούσες συνθήκες.
Ουκρανία, Ρωσία και κυρώσεις
Η έκθεση επισημαίνει την ιδιόμορφη γεωπολιτική θέση της Τουρκίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ιδίως σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Αν και επαινεί τον ρόλο της Άγκυρας στη διαμεσολάβηση για τη συμφωνία σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα, κατακρίνει σφοδρά τη συνέχιση της οικονομικής της συνεργασίας με τη Μόσχα.
Η Τουρκία, σύμφωνα με την έκθεση, έχει εξελιχθεί σε «πίσω πόρτα» για τη Ρωσία ώστε να παρακάμπτει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, ειδικά σε κρίσιμους τομείς όπως η ενέργεια και τα χρηματοοικονομικά — γεγονός που αποδυναμώνει τη συνοχή της ΕΕ.
Η καθυστέρηση της Τουρκίας στην επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ αποτέλεσε επίσης αντικείμενο κριτικής.
Αν και το ζήτημα επιλύθηκε τελικά, άφησε διπλωματικό αποτύπωμα, με το Κοινοβούλιο να χαρακτηρίζει τη στάση της Άγκυρας ως εργαλειακή και απομακρυσμένη από τις αρχές της συλλογικής ασφάλειας.
«Δοσοληπτική» διπλωματία
Ένα από τα πιο ανησυχητικά σημεία της έκθεσης είναι η διαπίστωση ότι η Τουρκία υιοθετεί μια «δοσοληπτική» προσέγγιση στις διεθνείς σχέσεις — επιδιώκοντας ανταλλάγματα μέσα από διμερείς διαφωνίες, αντί να ακολουθεί σταθερές αρχές.
Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη χρήση του προσφυγικού ως μοχλό πίεσης προς την ΕΕ, ή τις επιλεκτικές θέσεις σε θέματα του ΝΑΤΟ και των εξοπλισμών — όπως οι διαπραγματεύσεις για τα μαχητικά F-16 με τις ΗΠΑ.
Η έκθεση καλεί την Τουρκία να εγκαταλείψει αυτή τη «μηδενικού αθροίσματος» διπλωματία και να ενεργεί ως προβλέψιμος και αξιόπιστος εταίρος.
Πλήρες τέλμα στην ενταξιακή πορεία
Παρότι η έκθεση είναι ιδιαίτερα επικριτική, αναδεικνύει και μια βαθύτερη στρατηγική ανησυχία: η ενταξιακή διαδικασία έχει ουσιαστικά παγώσει.
Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν θλίψη για τη συνεχή διολίσθηση του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών ελευθεριών στην Τουρκία, η οποία έχει εξαλείψει κάθε πρόοδο προς την ένταξη.
Το Κοινοβούλιο επαναλαμβάνει την έκκληση του 2023 για επαναπροσδιορισμό του πλαισίου των σχέσεων ΕΕ – Τουρκίας – ενδεχομένως αντικαθιστώντας την προοπτική πλήρους ένταξης με μια πιο ρεαλιστική και αμοιβαία αποδεκτή στρατηγική εταιρική σχέση.
Ωστόσο, τονίζει ότι αυτή η μεταβολή δεν πρέπει να ανταμείβει αυταρχικές πρακτικές, ούτε να αποδυναμώνει τη δέσμευση της ΕΕ στις δημοκρατικές αξίες.
Η έκθεση καθιστά σαφές ότι η ενταξιακή διαδικασία δεν μπορεί να προχωρήσει υπό τις παρούσες συνθήκες, αλλά ταυτόχρονα τονίζει ότι η ΕΕ δεν πρέπει να κλείσει την πόρτα στην τουρκική κοινωνία των πολιτών και τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις.
Δικαιώματα, ελευθερίες και ελευθεροτυπία
Η έκθεση κάνει επίσης σκληρή αποτίμηση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στην Τουρκία.
Επισημαίνει τις συστηματικές παραβιάσεις, όπως η μη εφαρμογή αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, οι κακές συνθήκες στις φυλακές, η πίεση στους δημοσιογράφους, η αποδυνάμωση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και η φίμωση της ελευθερίας της έκφρασης.
Επικρίνει επίσης το κρατικό πρακτορείο Anadolu για προπαγανδιστικό ρόλο υπέρ της κυβέρνησης.
Στο θέμα της απελευθέρωσης της βίζας, η έκθεση επισημαίνει ότι η Τουρκία δεν έχει εκπληρώσει 6 από τα 72 κριτήρια, με κυριότερη έλλειψη την αναθεώρηση της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας.
Παράλληλα, καλεί τα κράτη-μέλη να ενισχύσουν τις υπηρεσίες έκδοσης θεωρήσεων και να διευκολύνουν τις διαδικασίες για φοιτητές Erasmus και επιχειρηματίες.
Αντίδραση της Άγκυρας
Η Τουρκία παραδοσιακά απορρίπτει τις εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως μεροληπτικές.
Σε παλαιότερη απάντηση, το Υπουργείο Εξωτερικών είχε κατηγορήσει το Κοινοβούλιο ότι βασίζεται σε παραπληροφόρηση από αντιτουρκικούς κύκλους και είχε χαρακτηρίσει τις εκθέσεις άδικες και προκατειλημμένες, στερούμενες στρατηγικής οπτικής.
Στις 24 Φεβρουαρίου 2025, μετά από συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο πρόεδρος Erdogan υπογράμμισε τον στρατηγικό ρόλο της Τουρκίας στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού μέλλοντος.
Υποστήριξε ότι η πλήρης ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θα μπορούσε να προσφέρει ζωτική στήριξη σε μια γηραιά και οικονομικά πιεζόμενη ήπειρο, καλώντας τις Βρυξέλλες να αναγνωρίσουν αυτή την πραγματικότητα.
Διαβεβαίωσε για τη δέσμευση της Άγκυρας σε μια εποικοδομητική προσέγγιση, βασισμένη στον αμοιβαίο σεβασμό και το κοινό όφελος, και τόνισε ότι με επαρκή πολιτική βούληση μπορούν να επιτευχθούν απτά αποτελέσματα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
www.bankingnews.gr
