Οργή στην Άγκυρα για προδοσία των τουρκόφωνων κρατών! – Η μικρή Κύπρος στη μεγάλη σκακιέρα της Ευρασίας…
Παρ’ όλα αυτά, η τουρκική αντίδραση υπήρξε αξιοσημείωτα συγκρατημένη, αντανακλώντας τόσο την επιθυμία αποφυγής άμεσης ρήξης με ιστορικούς συμμάχους όσο και τους περιορισμούς της σημερινής διπλωματικής ισχύος της.
Στο επίκεντρο των ανησυχιών της Τουρκίας βρίσκεται η κοινή ανακοίνωση ΕΕ–Κεντρικής Ασίας της 4ης Απριλίου, η οποία τόνισε τη δέσμευση στα Ψηφίσματα 541 και 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που απορρίπτουν την αναγνώριση της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ), την οποία αναγνωρίζει μόνο η Τουρκία.
Ιδιαίτερα, το Καζακστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν —όλα μέλη του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών (OTS)— επανέλαβαν δημόσια τη δέσμευσή τους στα εν λόγω ψηφίσματα κατά τη Σύνοδο της Σαμαρκάνδης, γεγονός που συνιστά διπλωματικό πλήγμα στις τουρκικές προσπάθειες για προώθηση λύσης δύο κρατών στην Κύπρο.
Στις 25 Απριλίου, ο Υπουργός Εξωτερικών Hakan Fidan, απαντώντας σε ερώτηση για τις εξελίξεις, χαρακτήρισε το θέμα «οικογενειακή υπόθεση» του τουρκικού κόσμου. Τόνισε ότι η Τουρκία επιδιώκει διάλογο με τους εταίρους της μέσω απευθείας διαύλων αντί δημόσιας αντιπαράθεσης.
«Πιστεύουμε ότι η δημόσια έκθεση τέτοιων ζητημάτων εξυπηρετεί την ατζέντα όσων επιδιώκουν να σπείρουν τη διχόνοια ανάμεσά μας» δήλωσε, προσθέτοντας ότι η ενότητα και η διακριτικότητα είναι το κλειδί για την ενίσχυση του κοινού οράματος του τουρκικού κόσμου.
Ωστόσο, το θέμα επανήλθε στις 30 Απριλίου κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της τουρκικής Βουλής, καθώς βουλευτές και αξιωματούχοι εξέφρασαν προβληματισμό για αυτό που πολλοί στην Άγκυρα θεωρούν ανησυχητική αναδιάταξη προτεραιοτήτων μεταξύ παραδοσιακά συμμάχων χωρών.
Αν και η Τουρκία έχει αποδεχθεί εδώ και καιρό ότι πολλές χώρες της Κεντρικής Ασίας αναγνωρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία και διατηρούν περιορισμένες διπλωματικές σχέσεις, όπως διαπίστευση πρεσβευτών από άλλες τοποθεσίες, οι πρόσφατες κινήσεις —όπως η απόφαση του Καζακστάν να ανοίξει πρεσβεία στη Λευκωσία— εκλαμβάνονται ως ένδειξη μετατόπισης προτεραιοτήτων.
Τούρκοι αξιωματούχοι εκτιμούν ότι αυτό αντικατοπτρίζει τόσο το αυξημένο ενδιαφέρον της ΕΕ όσο και τη διάθεση των κρατών της Κεντρικής Ασίας να διαφοροποιήσουν την εξωτερική τους πολιτική εν μέσω παγκόσμιας αστάθειας.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Burhanettin Duran χαρακτήρισε τις εξελίξεις μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής της ΕΕ, η οποία έχει επιδείξει αυξημένο ενδιαφέρον για την Κεντρική Ασία, ιδίως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, σύμφωνα με το νέο διατλαντικό πνεύμα της αμερικανικής κυβέρνησης. Παρ’ όλα αυτά, ο τόνος του στην τουρκική Βουλή ήταν συγκρατημένος.
«Έχουμε εκφράσει τις ευαισθησίες μας και έχουμε μοιραστεί τις προσδοκίες μας με τους φίλους μας» δήλωσε αναφερόμενος ειδικά στην προσέγγιση του Καζακστάν με την Κύπρο.
«Τους ενθαρρύνουμε να ακολουθήσουν μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση χωρίς να μετατρέψουμε το ζήτημα σε δημόσια αντιπαράθεση».
Τα λόγια του ανέδειξαν την προσπάθεια της Άγκυρας να διατηρήσει τις κόκκινες γραμμές της στο Κυπριακό χωρίς να αποξενώσει εταίρους στον Οργανισμό Τουρκικών Κρατών, ειδικά σε μια περίοδο όπου η οικονομική επιρροή και η περιφερειακή απήχηση της Τουρκίας αντιμετωπίζουν αυξανόμενο ανταγωνισμό.
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η συγκρατημένη τουρκική στάση οφείλεται τόσο σε ανάγκη όσο και σε αρχές.
Με την οικονομία της υπό πίεση και τις περιφερειακές της προτεραιότητες να διαχέονται μεταξύ Γάζας, Συρίας και Ουκρανίας, η Άγκυρα δυσκολεύεται να διατηρήσει τον παραδοσιακό ενοποιητικό ρόλο της στον τουρκικό κόσμο.
Το δίλημμα αποτυπώνεται ιδιαίτερα στις προσπάθειες της Τουρκίας να ενισχύσει τον ρόλο της ΤΔΒΚ σε παντουρκικές δομές. Παρότι η ΤΔΒΚ απέκτησε καθεστώς παρατηρητή στον Οργανισμό Τουρκικών Κρατών το 2022, ελάχιστες πρωτοβουλίες ακολούθησαν για την ενίσχυση της θέσης της πέραν της Τουρκίας.
Το Συμβούλιο Σοφών του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών συνεδρίασε στην ΤΔΒΚ στις 2 Μαΐου, σε μια συμβολική κυρίως κίνηση υποστήριξης. Στη συνάντηση συμμετείχαν εκπρόσωποι από Τουρκία, Αζερμπαϊτζάν, Καζακστάν, Κιργιζία, Ουζμπεκιστάν και την οικοδέσποινα ΤΔΒΚ.
Η αντιπροσωπεία επισκέφθηκε και τον Πρόεδρο της ΤΔΒΚ Ersin Tatar.
Ωστόσο, σε μια αιφνιδιαστική εξέλιξη, ο πρόεδρος του Συμβουλίου Σοφών και πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας Binali Yildirim δέχτηκε πρόσφατα δημόσια κριτική λόγω καταγγελιών που συνδέουν την οικογένειά του με κυκλώματα διακίνησης ναρκωτικών με έδρα την Κύπρο.
Οι καταγγελίες έγιναν από τον Cemil Onal, πρώην οικονομικό συντονιστή του δολοφονημένου αρχηγού της μαφίας Khalil Faliali.
Ο Onal υποστήριξε ότι η οικογένεια Yildirim συμμετείχε σε επιχειρήσεις διακίνησης ναρκωτικών.
Ο Onal δολοφονήθηκε στην Ολλανδία την Παρασκευή.
Οι εξελίξεις αυτές αναζωπύρωσαν ανησυχίες για τις ασαφείς διαχωριστικές γραμμές μεταξύ πολιτικής και οργανωμένου εγκλήματος στα κατεχόμενα, μια περιοχή που περιγράφεται συχνά ως η στρατηγική «πίσω αυλή» της Τουρκίας.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι η διαπλοκή με παράνομες δραστηριότητες, όπως τυχερά παιχνίδια, ξέπλυμα χρήματος, ναρκωτικά και πορνεία, υπονομεύει κάθε προοπτική ουσιαστικής μεταρρύθμισης.
Κάποιοι πιστεύουν ότι βαθιά ριζωμένα συμφέροντα μεταξύ κράτους και εγκληματικών δικτύων δεν έχουν κανένα κίνητρο να αλλάξουν το status quo.
Δυσαρέσκεια
Η δυσαρέσκεια για τη διείσδυση της ΕΕ στην Κεντρική Ασία εκφράστηκε και από κορυφαίους Τούρκους αξιωματούχους.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και πρώην αντιπρόεδρος Fuat Oktay κατηγόρησε τις Βρυξέλλες ότι έχουν εκχωρήσει την εξωτερική τους πολιτική στην Ελλάδα και την ελληνοκυπριακή διοίκηση, προειδοποιώντας ότι τα τουρκικά συμφέροντα παραμερίζονται συστηματικά.
«Αυτό δεν είναι διπλωματία, είναι υποταγή», δήλωσε ο Oktay, επισημαίνοντας επανειλημμένες περιπτώσεις στις οποίες η εξωτερική πολιτική της ΕΕ διαμορφώνεται από τα βέτο μικρών κρατών-μελών.
Ο ίδιος ο Oktay έχει εμπλακεί σε καταγγελίες δωροδοκίας με εμπλοκή του Φαλιαλί. Λίγο πριν τη δολοφονία του, ο Onal είχε δηλώσει στην εφημερίδα Bugün Kıbrıs ότι ο Oktay είχε λάβει 50 εκατ. δολάρια ως μίζα.
Σε ηχογραφημένη τηλεφωνική συνέντευξή του από ολλανδική φυλακή, που δημοσίευσε ο δημοσιογράφος Jevery Guven, ο Onal υποστήριξε επίσης ότι ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Suleyman Soylu έλαβε 20 εκατ. δολάρια από τον Φαλιαλί μαζί με τον Oktay.
Πρόσθεσε ότι ο Faliali κατείχε εκβιαστικό υλικό για Τούρκους πολιτικούς και κρατικούς αξιωματούχους, περιλαμβανομένων ροζ βίντεο και ηχογραφήσεων δωροληψιών στο ξενοδοχείο του.
Κατά τον Onal, ο πρόεδρος Tayyip Erdogan διόρισε τον Yasin Ekrem Serim, γιο του επί χρόνια οικονομικού συμβούλου του Maxut Sherim και πρώην συνεταίρο του Φαλιαλί, ως πρέσβη στην ΤΔΒΚ την 1η Αυγούστου 2024, σε μια προσπάθεια ανάκτησης του επίμαχου υλικού.
Ωστόσο, ο Sherim ανακλήθηκε σιωπηρά επτά μήνες αργότερα, φερόμενος να εμπλέκεται και ο ίδιος σε παράνομες δραστηριότητες. Την ίδια περίοδο αποπέμφθηκε και ο Maxut Sherim.
Ο Oktay χαρακτήρισε τις αναφορές περί απώλειας επιρροής της Τουρκίας στο Κυπριακό ως μέρος εκστρατείας δυσφήμησης από δήθεν τρομοκρατικές οργανώσεις. Η τουρκική κυβέρνηση έχει συστηματικά χαρακτηρίσει αντιπάλους και επικριτές ως συνεργούς τρομοκρατών.
Την περασμένη εβδομάδα, διέρρευσε εντολή από τη Διεύθυνση Επικοινωνιών της Προεδρίας, στην οποία ζητούνταν από φιλοκυβερνητικούς δημοσιογράφους και βουλευτές να παρουσιάζουν τους επικριτές ως συνεργάτες τρομοκρατών και να μην διστάζουν να εφαρμόζουν «ψυχολογικές επιχειρήσεις».
Παρά τη σκληρή ρητορική, η δυνατότητα της Τουρκίας να ανατρέψει τις εξελίξεις παραμένει αβέβαιη.
Η νέα πραγματικότητα είναι ότι οι κυβερνήσεις της Κεντρικής Ασίας, που κάποτε θεωρούνταν σταθεροί σύμμαχοι, ακολουθούν όλο και περισσότερο μια εξωτερική πολιτική που βασίζεται λιγότερο στις παραδοσιακές σχέσεις και περισσότερο σε πραγματιστική συνεργασία με ευρύτερο φάσμα δυνάμεων.
«Το κίνητρο πίσω από αυτές τις κινήσεις πηγάζει από το παγκόσμιο στρατηγικό περιβάλλον.
Αυτές οι χώρες επαναξιολογούν τις θέσεις τους ενόψει πιθανών εξελίξεων, όπως η διαπραγματευτική λήξη του πολέμου στην Ουκρανία και η αυξημένη αντιπαλότητα Δύσης–Ρωσίας–Κίνας» δήλωσε ο Duran.
Αντί να συγκρουστεί με τους τουρκικούς της εταίρους, η Τουρκία επιδιώκει να ενισχύσει τη διπλωματική της παρουσία μέσω ήπιων επαφών και θεσμικών δεσμών στο πλαίσιο του ΟΤS.
Αξιωματούχοι της Άγκυρας επιμένουν ότι οι μακροχρόνιοι πολιτισμικοί και ιστορικοί δεσμοί εξακολουθούν να προσδίδουν στην Τουρκία μοναδικό πλεονέκτημα, ακόμη κι αν οι βραχυπρόθεσμες στρατηγικές αποκλίνουν.
«Δεν αντιδρούμε συναισθηματικά. Χτίζουμε γέφυρες», δήλωσε ο Duran στη Βουλή. «Πρόκειται για μακροπρόθεσμη στρατηγική ευθυγράμμιση, όχι για βραχυπρόθεσμο θόρυβο».
Στο μεταξύ, στις 3 Μαΐου, ο πρόεδρος Erdogan εγκαινίασε το νέο προεδρικό συγκρότημα στη Λευκωσία, που κατασκευάστηκε από την Τουρκία για να στεγάσει την προεδρία, τη βουλή, την πρωθυπουργία της ΤΔΒΚ και ένα δημόσιο πάρκο.
Περιγράφοντας το κτίριο —που είναι αντίγραφο του προεδρικού μεγάρου της Άγκυρας— ως σύμβολο αδιάκοπης δέσμευσης προς την ΤΔΒΚ, ο Erdogan το παρουσίασε ως απόδειξη της τουρκικής υποστήριξης για την ανεξαρτησία της.
Επανέλαβε τη βούληση της Άγκυρας να συνεχίσει να στηρίζει τον τουρκοκυπριακό λαό σε όλα τα επίπεδα, από τη διακοπή της διεθνούς απομόνωσης έως την ενίσχυση των δεσμών με τον τουρκικό κόσμο.
www.bankingnews.gr
