80 χρόνια πριν η ανθρωπότητα ένιωσε ότι μπορούσε να ελπίζει σε έναν καλύτερο κόσμο
Του Λευτέρη Θ. Χαραλαμπόπουλου
Παρότι στη χώρα μας ζούσαμε ήδη μια εμφύλια σύγκρουση από την οποία αργήσαμε να βγούμε, στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη 80 χρόνια πριν η ανθρωπότητα ήταν χαρούμενη.
Η συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας σήμαινε ότι το τέρας είχε ηττηθεί. Ότι οι λαοί είχαν νικήσει.
Σίγουρα τα δεκάδες εκατομμύρια των θυμάτων, στον πιο αιματηρό πόλεμο στην ιστορία της ανθρωπότητας, στα πεδία των μαχών, στα εργοστάσια θανάτου των στρατοπέδων συγκέντρωσης, στις μαζικές εκτελέσεις, στην πείνα και τις κακουχίες, δεν θα γύριζαν πίσω.
Όμως, οι άνθρωποι ένιωθαν ότι όλη αυτή η θυσία δεν ήταν άσκοπη. Ότι μέσα από τις στάχτες θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένας καλύτερος κόσμος. Με περισσότερη δικαιοσύνη και ελευθερία. Χωρίς φασισμό, χωρίς καταπίεση, χωρίς αποικιοκρατία.
Δεν είναι τυχαίο ότι στο μικρό διάστημα ανάμεσα στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την πλήρη έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, μπόρεσαν να φτιαχτούν οι θεσμοί του ΟΗΕ, το μεγαλύτερο βήμα για μια διεθνή τάξη με κανόνες που είχε γίνει μέχρι τότε. Ούτε ότι μπόρεσαν οι χώρες να αποδεχτούν την ίδια διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που ακόμη και σήμερα δεν εφαρμόζεται σε όλο τον πλανήτη στο σύνολό της.
Ας μην ξεχνάμε ότι αυτό που έκαναν οι Σύμμαχοι τότε ήταν ίσως η πιο εντυπωσιακή περίπτωση διεθνούς συνεργασίας για έναν κοινό στόχο. Μια συνεργασία ανάμεσα σε δυνάμεις που εκπροσωπούσαν διαφορετικά – και ανταγωνιστικά – κοινωνικά συστήματα, και που φαινόταν να ανοίγει ένα δρόμο για την ελπίδα.
Ξέρουμε πολύ καλά ότι η ελπίδα της αντιφασιστικής νίκης δεν εκπληρώθηκε. Ο Ψυχρός Πόλεμος διέψευσε πολλές από τις προσδοκίες. Τόσο η Δύση όσο και το σοσιαλιστικό στρατόπεδο βρέθηκαν σε έναν ανταγωνισμό που τροφοδότησε και μεγάλες περιφερειακές συγκρούσεις. Η αποαποικιοποίηση θα χρειαστεί μεγάλους αγώνες στον Τρίτο Κόσμο. Οι θεσμοί όπως ο ΟΗΕ δεν απέτρεψαν μεγάλες συγκρούσεις.
Όπως διαψεύστηκε και η ελπίδα ότι μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου θα μπορούσε να υπάρξει ξανά μια αναβαθμισμένη συνεργασία για την αντιμετώπιση των πλανητικών προβλημάτων.
Για να φτάσουμε στη σημερινή κατάσταση: με ένα βαθύ χάσμα όχι μόνο ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία αλλά και στο εσωτερικό της Δύσης. Σε συνδυασμό με μια τραγική αδυναμία (και συχνά απροθυμία…) οποιασδήποτε συνεργασία για τα πλανητικά προβλήματα.
Με αποτέλεσμα και το δράμα της Γάζας να συνεχίζεται, και η κλιματική καταστροφή να μη σταματά και ο πλανήτης να παραμένει πιο ασταθής και επισφαλής παρά ποτέ.
Με αποτέλεσμα ακόμη και οι διαιρεμένοι πανηγυρισμοί για τα 80χρονα από τη νίκη να παραπέμπουν περισσότερο σε εκμετάλλευση παρά σε πραγματική μνήμη.
Ακόμη χειρότερα: την ίδια ώρα η παγκόσμια ακροδεξιά, οι επίδοξοι συνεχιστές των ηττημένων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι σήμερα η ανερχόμενη πολιτική δύναμη παγκοσμίως.
Όμως, εάν πραγματικά θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τα μεγάλα προβλήματα που έχουμε μπροστά μας που είναι περισσότερο παρά ποτέ πλανητικά και εάν δεν θέλουμε να κατρακυλήσουμε και άλλο στη βαναυσότητα και στο χάος, χρειάζεται να ξαναπιάσουμε το νήμα της αντιφασιστικής συνεννόησης και πάλης.
Το νήμα που στο τέλος οδήγησε τους ανθρώπους να πανηγυρίζουν σαν σήμερα πριν από 80 χρόνια.
Το νήμα της ελπίδας ότι κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος.
