Του Κ. Κυριακόπουλου
Στο επίπεδο της γεωπολιτικής ανάλυσης έχουμε ήδη επισημάνει αρκετά και προφανώς στο μέλλον θα πούμε ακόμη περισσότερα, για την γενικευμένη διεργασία δομικού και θεσμικού μετασχηματισμού στην οποία έχει εισέλθει αμετάκλητα το διεθνές σύστημα, μετά την επανεκλογή Τραμπ στο προεδρικό τιμόνι των ΗΠΑ.
Υπάρχουν όμως δυο κρίσιμες επισημάνσεις που είναι απαραίτητο να αναδειχτούν, διότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα τις βρούμε μπροστά μας την επόμενη μέρα και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει οπωδήποτε να μας απασχολήσει ως χώρα διότι η έκβασή τους, θα επηρεάσει καθοριστικά την τελική διαμόρφωση ακόμη και των περιφερειακών ισορροπιών… Για να γίνουμε σαφέστεροι…
Πρώτον: Η παρουσία, η συνολικότερη αντίληψη και η λογική από την οποία εμφορείται ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ, υπήρξε καταλυτική σε ότι αφορά στην ενεργοποίηση της διαδικασίας του συστημικού μετασχηματισμού, ενώ το κομμάτι εκείνο του βαθέως Αμερικανικού κράτους (και όχι μόνο) που είναι αποφασισμένο να την στηρίξει με κάθε τρόπο, θεσμικά, πολιτικά αλλά και στο επίπεδο των μηχανισμών, φαίνεται ότι είναι αρκετά ισχυρό και ελάχιστα διατεθειμένο να συμβιβαστεί με τις όποιες υπαναχωρήσεις.
Υπάρχει όμως ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Ο πρόεδρος Τραμπ, αν και υπήρξε ο καταλύτης των δρομολογούμενων ανατροπών που σχετίζονται με την ολοκληρωτική αναδόμηση της δυτικής Αρχιτεκτονικής αλλά και με την φυσιογνωμία του διεθνούς συστήματος γενικότερα, εν τούτοις είναι παντελώς αδιάφορος, απρόθυμος, ενδεχομένως ΚΑΙ ανίκανος να παρεμβαίνει θεσμικά στην τακτική διαχείριση των «ανοικτών μετώπων» στην δημιουργία των οποίων πρωτοστάτησε και – το σημαντικότερο – φαίνεται ότι είναι απολύτως ακατάλληλος να λειτουργήσει ως θεματοφύλακας της απαραίτητης επιτελικής συνέχειας και κυρίως του αναγκαίου θεσμικού σεβασμού κατά τις δημόσιες τοποθετήσεις του και αυτό είναι μια κρίσιμη παράμετρος που δεν θα είναι τελικά χωρίς κόστος.
Την ίδια στιγμή… Η τακτική του «μια στο καρφί και μια στο πέταλο», στην οποία καταφεύγει καθημερινά, παρά τα όποια προσωρινά ή μονιμότερα επικοινωνιακά κυρίως αλλά και άλλα οφέλη μπορεί να διασφαλίζει μέσα σε ένα κατ’ εξοχήν ανασφαλές διεθνές περιβάλλον, διαμορφώνει μια κουλτούρα διαχειριστικού καιροσκοπισμού και συνακόλουθα συμβάλει στην δημιουργία μιας γενιάς πολιτικών που είναι πρόθυμοι να την ενστερνιστούν και να την αναπαράξουν αυτήν την κουλτούρα.
Πρόκειται για μια εξέλιξη, την οποία αργά ή γρήγορα θα την βρει μπροστά του ως πρόβλημα το διεθνές σύστημα. Ως ένα πρόβλημα το οποίο θα θέσει σε μεγάλη επισφάλεια την δομή της δυτικής Αρχιτεκτονικής, αλλά και τις ίδιες τις ΗΠΑ, οι οποίες παραδομένες στην περιδίνηση αυτού του ιδιότυπου νεομεταρρυθμιστικού έως ΚΑΙ αναθεωρητικού delirium που φαίνεται να κυριαρχεί και να σαρώνει τα πάντα, ροκανίζουν αδιάκριτα και με τρόπο ενίοτε και αυτοκτονικό, μια σειρά από κρίσιμα συστημικά στηρίγματα και διαχειριστικά εργαλεία, με τα οποία θεμελίωσαν την συστημική τους ηγεμονία και την ενίσχυση της περιφερειακής τους θέσης και επιρροής.
Ως εκ τούτου, θα αποδειχτεί εν τοις πράγμασι εξαιρετικά αφελής και επιζήμια η άποψη εκείνων που θέλουν να πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν κατά βάσην ανεπηρέαστες από όλα αυτά, λόγω των συγκεκριμένων ιδιοτυπιών που σχετίζονται με το μέγεθος της ισχύος τους αλλά και με την γεωπολιτική τους υπόσταση σε τελευταία ανάλυση.
Δεύτερον: Στον αντίποδα τώρα, τόσο ο Κινέζος πρόεδρος Σι όσο και ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν, παραμένουν αυστηρά προσηλωμένοι στα θεμελιώδη της στρατηγικής, ακόμη και στις εκδηλώσεις του ήπιου ή και του σκληρού αναθεωρητισμού τους, επενδύοντας σημαντικά στην επιτελικότητα, στην λογική του συστημισμού ως κρίσιμου πολλαπλασιαστή της ισχύος, στην στοχευμένη χρήση και ευέλικτη αξιοποίηση του ισχύοντος θεσμικού οπλοστασίου και στην προβολή μιας ισχυρής και δυναμικά αναδυόμενης συνεργατικής εικόνας.
Ο πρόεδρος Σι για παράδειγμα, κατέδειξε την πρόθεση και την αποφασιστικότητά του, να διεμβολίσει την μέχρι πρότινος ισχύουσα και πολυδιαφημισμένη δυτική συνοχή, αναλαμβάνοντας συγκεκριμένο ρόλο προς ικανοποίηση πολλών – ακόμη και Ευρωπαίων – απέναντι στην «ωμότητα των Αμερικανικών εκβιασμών» όπως έσπευσε να δηλώσει, βρίσκοντας έτσι ευήκοα ώτα μεταξύ παραδοσιακών δυτικών συμμάχων, όχι κραδαίνοντας απειλές και ποινολόγια, αλλά μιλώντας για δυνατότητες, ευκαιρίες και αμοιβαία οφέλη, στα οποία θα πρέπει να επενδύσουν οι πάντες.
Ο πρόεδρος Πούτιν από την άλλη, έσπευσε να αξιοποιήσει την 9η Μαΐου για να πουλήσει εικόνα ισχύος και γεωστρατηγικής σύμπνοιας, στο πλευρό του Σι και με το σύνολο των BRICS να είναι παρόντες, διαμηνύοντας έτσι σε φίλους και εχθρούς, ότι αυτός μπορεί να ενώνει και να επιδιώκει συγκλίσεις, την στιγμή που οι ΗΠΑ διχάζουν και επενδύουν υστερόβουλα και μονομερώς σε συγκρουσιακές και αντιπαραγωγικές αντιπαραθέσεις.
Παράλληλα, με την πρωτοβουλία που αναλαμβάνει αναφορικά με το Ουκρανικό, υπερσκελίζει επικοινωνιακά το Αμερικανο-Ευρωπαϊκό εκβιαστικό τελεσίγραφο, αγοράζει φτηνά πολύτιμο διαχειριστικό χρόνο και φυσικά σπεύδει να εργαλειοποιήσει την μωροφιλοδοξία του Ερντογάν, αναθέτοντας ρόλο στην Τουρκία, γεγονός που εκτός όλων των άλλων, του δίνει την δυνατότητα να επιδείξει κατά βάσην στην Κίνα αλλά και στους λοιπούς συνδαιτημόνες του «αντιφασισμού της 9ης Μαΐου», ότι στην ρευστή ευρασιατική γεωπολιτική σκακιέρα, ο ίδιος τολμά να παρεμβαίνει ενεργητικά, ροκανίζοντας τα περιφερειακά παραδοσιακά Αμερικανικά στηρίγματα και δημιουργώντας δυναμική για διαφορετικού τύπου περιφερειακές ισορροπίες και λοιπές διευθετήσεις στα μεγάλα ζητήματα.
Τι κάνουν την ίδια στιγμή οι Αμερικανοί;;; Σφραγίζουν προξενεία αντιμετωπίζοντας τις διπλωματικές τους αντιπροσωπίες ως περιττό έξοδο στον προϋπολογισμό και όχι ως δυναμική συνιστώσα με ρόλο κρίσιμο για την εδραίωση, ενίσχυση και επικαιροποίηση της περιφερειακής τους παρουσίας… Παράγουν ενδοσυμμαχικές εντάσεις όπως για παράδειγμα με τον Καναδά ή ακόμη χειρότερα με το Ισραήλ, χωρίς να σταθμίζουν το γεγονός ότι οι Συμφωνίες του Αβραάμ όσο και εάν διευρυνθούν αριθμητικά, δεν θα είναι ποτέ οι ίδιες σε δυναμισμό και φυσιογνωμία, εάν τροποποιηθούν δραματικά και προς το αρνητικότερον, τα ταυτοτικά στοιχεία με βάση τα οποία προσδιορίστηκε η αρχική σύλληψη αυτής της ιδέας…
Υπάρχουν “κίνδυνοι” από αυτού του είδους την διαχείριση;;;
Προφανώς και υπάρχουν . Χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι θα μπορούσε να καταστεί αναστρέψιμη η διαδικασία του συστημικού μετασχηματισμού, μιας και είναι τα πολλαπλά και δυσεπίλυτα συστημικά αδιέξοδα εκείνα που κατά βάση κατέστησαν νομοτελειακή την δρομολόγησή της ενώ ο πρόεδρος Τραμπ, δεν είναι παρά ο καταλύτης, η παρουσία του οποίου την επέσπευσε.
Ο “κίνδυνος” πάντως να εκφυλιστεί στρατηγικά η κατεύθυνση των ανατροπών που επιδιώκονται και να εξαντληθεί η δυναμική και το εύρος τους, στην δημιουργία ενός νέου οικονομικού και εμπορικού μοντέλου πολλαπλών ταχυτήτων, που ΔΕΝ θα διαθέτει την απαραίτητη στρατηγική συνοχή και συνακόλουθα θα είναι ευάλωτο και επιρρεπές να ενδώσει σε στοχευμένες ανταγωνιστικές παρεμβάσεις, είναι υπαρκτός και καλό θα είναι να μην υποτιμηθεί στην γεωπολιτική ανάλυση, διότι ενδέχεται να δώσει ανατροπές πέρα από κάθε προσδοκία…
Καλό λοιπόν και “παραγωγικό” το “βουρ στον πατσά” του Αμερικανού προέδρου, όπως και η διαρκής επένδυση στο σκωτσέζικο ντους στο οποίο διαπρέπει. Θα πρέπει όμως να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι αυτές οι τακτικές, δεν ισοπεδώνουν στο διάβα του μονάχα τους ανασφαλείς, βολεμένους και παρασιτικά κινούμενους εταίρους… Αποδομούν, παράλληλα με αυτό, την αυτοπεποίθηση, την εμπιστοσύνη, το αίσθημα της βεβαιότητας και κυρίως το αδιαφιλονίκητο, την προοπτική και την δυναμική της στρατηγικής συμφωνίας κλπ…
Σε αυτό ακριβώς το κενό, επενδύουν οι στρατηγικοί αντίπαλοι και ανταγωνιστές. Γι αυτό και επιμένουμε να λέμε ότι είναι πάρα πολύ πιθανόν η επόμενη μέρα να αιφνιδιάσει τους πάντες.
Καλή και εξαιρετικά κερδοφόρα για κάποιους η συμφωνία – μαμούθ των 600 δις με την Σαουδική Αραβία, αλλά για τους Αμερικανούς επιτελείς θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι οι Σαουδάραβες είναι έμποροι και το εμπόριο είναι ΜΙΑ μόνο διάσταση – σημαντική αλλά ΜΙΑ – στην διεθνή σκακιέρα. Στο τέλος της ημέρας προφανώς θα μετρήσει το ταμείο που διασφάλισε ένας πρόεδρος κατά την διάρκεια της θητείας του, αλλά αυτό που κυρίως θα αποτιμηθεί, θα είναι συμβολή των πεπραγμένων αυτής της θητείας, στην ουσιαστική διεύρυνση της γεωπολιτικής ισχύος. Και όταν το Ισραήλ τοποθετείται απέναντι και την ίδια στιγμή κυριαρχούν κατ’ αποκλειστικότητα οι πανηγυρισμοί για το μεγάλο deal και εγκωμιαστικά λόγια για τον Ερντογάν, είναι φανερό ότι υπάρχει σοβαρό ζήτημα με την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων. Πολύ δε περισσότερο που η συνεπής στάση απέναντι σε μια κορυφαία γεωπολιτική πρόκληση, ΔΕΝ λειτουργεί ανταγωνιστικά και ΔΕΝ αποδυναμώνει τους πανηγυρισμούς για την σημαντική εμπορική συμφωνία…
Είτε το θέλουμε λοιπόν είτε δεν το θέλουμε, στο ανταγωνιστικό και έντονα συγκρουσιακό περιβάλλον το οποίο αναζητά εναγωνίως την λύση στην φυσιογνωμική του εξίσωση, δεν υπάρχει μονάχα μια διαρκής και εξελισσόμενη σύγκρουση συμφερόντων. Υπάρχει αντιπαράθεση στο επίπεδο της τακτικής και κυρίως υπάρχει μια ανατροφοδοτούμενη σύγκρουση στρατηγικών και στρατηγικών επιδιώξεων, που ο Αμερικάνος πρόεδρος υποτιμά σταθερά και αυτό αργά ή γρήγορα θα έχει κόστος, διότι η πρώτη περίοδος των εντυπώσεων παρέρχεται σύντομα και οι πάντες είναι υποχρεωμένοι να κάνουν ταμείο…
Το Ισραήλ για παράδειγμα, δεν έχει την πολυτέλεια να διαχειριστεί αμήχανα ένα περιβάλλον κινδύνων, επειδή οι επιτελείς του Αμερικανού προέδρου διαρρέουν ότι δεν του αρέσει να αισθάνεται δημόσια εκβιαζόμενος από κανέναν.
Σε κανέναν ηγέτη με Εθνική αυτοπεποίθηση δεν αρέσει να αισθάνεται εκβιαζόμενος και αυτό εάν για κάποιον ισχύει με τρόπο αδιαμφισβήτητο, αυτός είναι ο Νετανιάχου και ΟΧΙ ο Τραμπ.
Εάν λοιπόν ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρεί ότι «εκβιάστηκε» δημόσια από τον Νετανιάχου, το πρόβλημα είναι δικό του και όχι του Νετανιάχου. Ας φροντίσουν οι σύμβουλοι του Τραμπ να τον μαζέψουν, ώστε να μην προκαλεί δημόσια, να μην τσαλαβουτά χωρίς τις απαραίτητες στρατηγικές συνεννοήσεις και να μην φέρνει τους πάντες αντιμέτωπους με τετελεσμένα. Ο Νετανιάχου ΔΕΝ είναι Μητσοτάκης για να χορεύει όπως του σφυράς και πολλοί θα ήθελαν να έχουν ουσιαστική στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ. Οι Αμερικανοί μπορεί να στήριξαν και να συνέβαλαν διαχρονικά στην ισχύ του, αλλά το σημερινό Ισραήλ, αποτελεί κρίσιμη παράμετρο – ουσιαστικά και πλήρως ενσωματωμένη – στην δική τους (την Αμερικανική) ισχύ και καλό θα είναι να μην προσπερνώνται αβασάνιστα και με όρους προσωπικού καπρίτσιου αυτά τα ζητήματα.
Εν κατακλείδι…
Ο Αμερικανός πρόεδρος, στο επίπεδο της τακτικής αυτονομείται από τους επιτελείς του και αυτό είναι κάτι που θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στην αντιστροφή του κλίματος και στην δραματική τροποποίηση των όρων του παιγνιδιού. Ας το προσέξουν…
Η χθεσινή κίνηση ΜΑΤ από τον Ζελένσκι, αναφορικά με την συνάντηση της Κωνσταντινούπολης, δεν εξέθεσε απλά τον Αμερικανό πρόεδρο που βιάστηκε να δηλώσει μαϊντανός στο σόου του Ερντογάν. Απέδειξε το μεγάλο ειδικό βάρος που έχει διαχρονικά, η επιτελική διαχείριση και η ουσιαστική στρατηγική σκέψη.
Ας τα προσέξουν λοιπόν αυτά οι Αμερικανοί. Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε, οι παίκτες είναι πολλοί, είναι φιλόδοξοι, έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να σέβονται τους θεμελιώδεις κανόνες της στρατηγικής και οι μακροπρόθεσμες ανατροπές που είναι βέβαιο ότι θα έρθουν, ΔΕΝ πρόκειται να επιβραβεύσουν τα γιούχου.
Το κεφάλαιο Τραμπ από μόνο του ΔΕΝ διαθέτει πολιτικό καύσιμο αρκετό για να του εξασφαλίσει μακροημέρευση. Εάν οι Αμερικανοί επιτελείς δεν φροντίσουν να επανέλθει η στρατηγική διαχείριση στην υπηρεσία της στρατηγικής, τότε τα προβλήματα που θα προκύψουν θα είναι πολύ σοβαρά και το παιγνίδι θα αλλάξει χέρια…
Κρατήστε το…
