Καμία παράταση από την Κομισιόν – Η επίσημη ανακοίνωση της απόφασης αναμένεται στις 4 Ιουνίου και αναμένεται να προκαλέσει απογοήτευση στους βασικούς ωφελημένους του προγράμματος, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Πολωνία και η Ελλάδα
Αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διατρέχουν τον κίνδυνο να χάσουν σημαντικά ποσά επιδοτήσεων, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να απορρίψει τα αιτήματα για παράταση του Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 650 δισεκατομμυρίων ευρώ πέραν του 2026.
Η επίσημη ανακοίνωση της απόφασης αναμένεται στις 4 Ιουνίου και αναμένεται να προκαλέσει απογοήτευση στους βασικούς ωφελημένους του προγράμματος, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Πολωνία.
Δύσκολες οι συνθήκες απορρόφησης των κονδυλίων
Ο λεγόμενος Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θεσπίστηκε το 2021 ως απάντηση στην οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία Covid-19. Παρά τις υψηλές χρηματοδοτήσεις, αρκετά κράτη-μέλη εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πλήρη αξιοποίηση των επιχορηγήσεων, καθώς οι στόχοι και οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την εκταμίευση των πόρων αποδεικνύονται δύσκολοι στην εφαρμογή.
Εμπόδια από κρίσεις και πληθωρισμό
Η ενεργειακή κρίση και η απότομη αύξηση του πληθωρισμού μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 ανάγκασαν πολλές κυβερνήσεις να αναθεωρήσουν τα αρχικά τους σχέδια. Οι αλλαγές αυτές είχαν ως αποτέλεσμα πρόσθετες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και στην υποβολή αιτήσεων πληρωμής.
Χωρίς νομική βάση η παράταση
Σύμφωνα με πηγές του Politico, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να δηλώσει πως δεν υπάρχει νομικό υπόβαθρο για παράταση του Ταμείου πέραν του 2026. Η νομική υπηρεσία της ΕΕ έχει ήδη απορρίψει τις σχετικές προσπάθειες, εκτός κι αν υπάρξει επίσημη τροποποίηση των κανόνων που είχαν συμφωνηθεί το 2021. Η τροποποίηση αυτή θα απαιτούσε την ομοφωνία όλων των κρατών-μελών, γεγονός εξαιρετικά δύσκολο, καθώς πολλές χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, παραμένουν αντίθετες σε μια τέτοια εξέλιξη.
Κάλεσμα για επανεξέταση των εθνικών σχεδίων
Αντί της παράτασης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να δώσει έμφαση στη στήριξη των κρατών-μελών ώστε να προσαρμόσουν τα σχέδιά τους και να προλάβουν τη λήξη της προθεσμίας. «Τα κράτη-μέλη πρέπει επειγόντως να επανεξετάσουν τα σχέδιά τους και να αφαιρέσουν όποιες δράσεις δεν είναι πλέον εφικτές», δήλωσε ο επίτροπος Οικονομίας Βάλντις Ντομπρόβσκις. Μαζί με τον επίτροπο Συνοχής Ραφαέλε Φίτο, ο οποίος προέρχεται από την κυβέρνηση Μελόνι, έχουν αναλάβει την εποπτεία του Ταμείου.
Πίεση από Ιταλία – Σκεπτικισμός από Βορρά
Η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της πίεσης προς τις Βρυξέλλες για παράταση του προγράμματος, με τον υπουργό Οικονομικών Τζανκάρλο Τζιορτζέτι να επιμένει δημοσίως στην ανάγκη παράτασης.
Ωστόσο, το πολιτικό και νομικό πλαίσιο καθιστά τέτοια εξέλιξη εξαιρετικά απίθανη, τουλάχιστον χωρίς μια νέα ομόφωνη απόφαση των “27”.
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα κράτη-μέλη υποχρεούνται να υποβάλουν τα αιτήματά τους για πληρωμές έως τις 31 Αυγούστου 2026. Η καταληκτική αυτή ημερομηνία αφήνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή επαρκή χρόνο για την έγκριση των αιτήσεων και την εκταμίευση των αντίστοιχων ποσών έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026, οπότε και λήγει το πρόγραμμα.
Μέχρι σήμερα, η Επιτροπή έχει εγκρίνει και εκταμιεύσει περίπου 315 δισεκατομμύρια ευρώ από το σύνολο των 648 δισεκατομμυρίων που προβλέπονται, σε μορφή επιχορηγήσεων και δανείων. Αυτό σημαίνει ότι παραμένει σχεδόν το μισό των διαθέσιμων κονδυλίων προς αξιοποίηση, γεγονός που αυξάνει την πίεση προς τα κράτη-μέλη να επιταχύνουν τις σχετικές διαδικασίες.
Εναλλακτικές λύσεις για απορρόφηση των πόρων
Απέναντι στον αυξανόμενο κίνδυνο να χαθεί ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, ορισμένες χώρες αναζητούν ευέλικτες λύσεις ώστε να εξασφαλίσουν την πλήρη αξιοποίηση των κονδυλίων πριν από τη λήξη της προθεσμίας. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η Πολωνία, της οποίας το αίτημα για ανακατανομή σχεδόν 6 δισεκατομμυρίων ευρώ εγκρίθηκε πρόσφατα από την Επιτροπή. Η μεταφορά αφορούσε κονδύλια από δάνεια για πράσινα έργα, όπου υπήρχε χαμηλή απορρόφηση, προς πιο δημοφιλείς και ώριμες επενδυτικές πρωτοβουλίες.
