Μην ξεγελιέστε, η Ελλάδα δεν βγήκε από την κρίση – Μια “έξοδος” από την κρίση… μόνο στα δελτία Τύπου
Ωστόσο, η καθημερινότητα λέει κάτι διαφορετικό.
Τα θετικά μακροοικονομικά στοιχεία δεν σημαίνουν και βελτίωση της ζωής για τον μέσο πολίτη.Η κρίση μπορεί να τελείωσε για τους αριθμούς – όχι όμως για την κοινωνία.
1. Μισθοί κάτω από το όριο επιβίωσης
Ο κατώτατος μισθός το 2025 διαμορφώνεται στα 880 ευρώ μεικτά (περίπου 750 ευρώ καθαρά). Σε μια χώρα όπου ένα πακέτο καφές έχει φτάσει τα 7€, και μια φρατζόλα ψωμί 1,50€, αυτός ο μισθός είναι κατώτερος των βασικών αναγκών. Πολλοί εργαζόμενοι βρίσκονται παγιδευμένοι σε καθεστώς εργασιακής φτώχειας, δουλεύοντας αλλά μη μπορώντας να ζήσουν αξιοπρεπώς.
Δεν είναι μισθός, είναι επίδομα επιβίωσης.
2. Ενοίκια που «τσακίζουν» την καθημερινότητα
Το 2024, το μέσο ενοίκιο για ένα διαμέρισμα 50-60 τ.μ. στην Αθήνα ξεπέρασε τα 650 ευρώ, ενώ σε τουριστικές περιοχές φτάνει έως και 1.000 ευρώ. Η Airbnb-οποίηση των πόλεων, η επενδυτική φρενίτιδα και η απουσία στεγαστικής πολιτικής έχουν εκτοξεύσει το κόστος ζωής.
Πώς να ζήσεις όταν πληρώνεις το 80% του μισθού σου για ένα δυάρι;
3. Ιδιωτικό χρέος: η νέα «θηλιά»
Το ιδιωτικό χρέος των νοικοκυριών και των μικρομεσαίων φτάνει τα 104 δισ. ευρώ, ενώ 4,5 εκατομμύρια ΑΦΜ έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία. Η υπερχρέωση δεν είναι επιλογή, είναι αποτέλεσμα ανάγκης: ο κόσμος δανείζεται για να πληρώσει ρεύμα, φροντιστήρια, φαγητό.
Η κρίση μεταφέρθηκε από το κράτος στα σπίτια.
4. Δημόσιο χρέος: τελειώσαμε με τα μνημόνια, αλλά…
Το δημόσιο χρέος ξεπερνά τα 370 δισ. ευρώ και αντιστοιχεί σε περίπου 141% του ΑΕΠ. Ναι, είναι «βιώσιμο», λένε οι διεθνείς οργανισμοί, αλλά με την προϋπόθεση μόνιμης λιτότητας και δημοσιονομικής «πειθαρχίας».
Τελειώσαμε με τα μνημόνια, όχι όμως με τη λιτότητα.
5. Υγειονομικό σύστημα σε μόνιμη κρίση
Το ΕΣΥ, μετά την πανδημία, δείχνει καταπονημένο. Ελλείψεις σε προσωπικό, υποδομές, ιατροφαρμακευτικό υλικό. Ο μέσος πολίτης ξέρει ότι αν δεν έχει «κάτι στην άκρη», η πρόσβαση σε αξιοπρεπή περίθαλψη είναι αβέβαιη.
Η υγεία είναι δικαίωμα, όχι πολυτέλεια – αλλά στην Ελλάδα θυμίζει λοταρία.
6. Εκπαίδευση με ταξικά φίλτρα
Η δημόσια εκπαίδευση είναι δωρεάν μόνο στα χαρτιά. Οι οικογένειες ξοδεύουν ετησίως πάνω από 1 δισ. ευρώ για φροντιστήρια, ιδιαίτερα και ξένες γλώσσες. Στα σχολεία λείπουν εκπαιδευτικοί, ενώ οι εγκαταστάσεις είναι συχνά ανεπαρκείς ή επικίνδυνες.
Όταν η μόρφωση εξαρτάται από το πορτοφόλι, η κοινωνική κινητικότητα πεθαίνει.
7. Μετανάστευση – η σιωπηλή αιμορραγία
Περισσότεροι από 500.000 Έλληνες, στην πλειοψηφία τους νέοι και πτυχιούχοι, έχουν φύγει στο εξωτερικό από το 2010 έως σήμερα. Η λεγόμενη «ανάσχεση του brain drain» παραμένει ευχολόγιο. Οι επιστροφές είναι μεμονωμένες.
Γιατί να γυρίσει κάποιος για 900 ευρώ και ένα διαμέρισμα των 30 τ.μ. στο Παγκράτι με 700 ευρώ;
8. Ανισότητα που γίνεται κανονικότητα
Το 26,9% των Ελλήνων ζει σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Το 10% του πληθυσμού κατέχει σχεδόν το 42% του πλούτου, ενώ το κατώτερο 50% έχει λιγότερο από το 10%. Οι «λίγοι» γίνονται πλουσιότεροι, οι «πολλοί» πιο ευάλωτοι.
Όταν η ανισότητα βαφτίζεται “ανάπτυξη”, η κοινωνία σαπίζει εκ των έσω.
9. Πολιτική απάθεια και έλλειψη εμπιστοσύνης
Η συμμετοχή στις εκλογές φθίνει συνεχώς – στις εκλογές του 2023, ψήφισε μόλις το 52,5% των εγγεγραμμένων. Οι πολίτες έχουν κουραστεί από την ανακύκλωση πολιτικών προσώπων, την αναποτελεσματικότητα και την έλλειψη προοπτικής.
Δεν πρόκειται απλώς για αποχή. Πρόκειται για σιωπηρή καταγγελία ενός πολιτικού συστήματος που δεν εμπνέει, δεν πείθει, δεν πονάει.
10. Η κοινωνική συνοχή φθείρεται
Η απουσία πολιτικών πρόνοιας, η πίεση στα μεσαία και χαμηλά στρώματα, η απαξίωση των θεσμών και η οικονομική ανασφάλεια οδηγούν σε κοινωνική πόλωση και κόπωση. Ο κόσμος είναι θυμωμένος, φοβισμένος ή απλώς παραιτημένος.
Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι και ψυχολογική, πολιτισμική, αξιακή.
11. Αναπτυξιακό μοντέλο με ημερομηνία λήξης
Ο τουρισμός αποτελεί το 25% του ΑΕΠ – μια μονοκαλλιέργεια που καθιστά την οικονομία ευάλωτη και ευκαιριακή. Η παραγωγή έχει αποδιαρθρωθεί, η καινοτομία δεν στηρίζεται, οι αγρότες συρρικνώνονται.
Χωρίς παραγωγικό σχέδιο και επένδυση στη γνώση, η Ελλάδα κινδυνεύει να μείνει «ήλιος, θάλασσα και φραπές».
Μια “έξοδος” από την κρίση… μόνο στα δελτία Τύπου
Η Ελλάδα, όπως παρουσιάζεται σήμερα, είναι μια χώρα με σταθεροποιημένα δημοσιονομικά αλλά αποσταθεροποιημένη κοινωνία. Αν βγήκε από την κρίση, τότε γιατί:
- οι νέοι δεν μπορούν να νοικιάσουν ούτε γκαρσονιέρα;
- οι οικογένειες δουλεύουν δύο και τρεις δουλειές για να τα βγάλουν πέρα;
- οι πολίτες δεν έχουν πια εμπιστοσύνη ούτε στον εαυτό τους;
Η «έξοδος από την κρίση» είναι αφήγημα – όχι πραγματικότητα για την πλειοψηφία.
Η πραγματική έξοδος δεν μετριέται με νούμερα, αλλά με αξιοπρέπεια, σταθερότητα και προοπτική.
Και όσο αυτά απουσιάζουν, η κρίση παραμένει εδώ – σαν μια σκιά που δεν λέει να φύγει.
