Το τελευταίο χαρτί για τον Νετανιάχου και η ήττα Τραμπ.
Της Νατάσας Στασινού
Η επιχείρηση Rising Lion της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας – η μεγαλύτερη επίθεση που έχει εξαπολύσει ποτέ το Ισραήλ σε ιρανικό έδαφος – εκτυλίχθηκε με εκρήξεις στην Τεχεράνη και άλλες ιρανικές πόλεις, με νεκρούς κορυφαίους στρατιωτικούς και πυρηνικούς επιστήμονες και με τον κόσμο να ξαναμπαίνει σε έναν τρομακτικό κύκλο κλιμάκωσης.
Αλλά πέρα από τη στρατιωτική της διάσταση, αυτή η επίθεση έχει τεράστιο πολιτικό βάθος: αποτελεί το προσωπικό υψηλού ρίσκου στοίχημα του Μπενιαμίν Νετανιάχου για την υστεροφημία του – και μια θεαματική ήττα για τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε δεσμευτεί να φέρει ειρήνη στην περιοχή μέσω διαπραγματεύσεων με την Τεχεράνη.
Ο Νετανιάχου τζογάρει
Για τον Νετανιάχου, αυτή η επίθεση είναι η υλοποίηση μιας απειλής που διατύπωνε επί δύο δεκαετίες. Επικαλέστηκε το Ολοκαύτωμα, μίλησε για «πυρηνικό ολοκαύτωμα» και δήλωσε πως «το ποτέ ξανά είναι τώρα».
Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι το Ιράν βρισκόταν κοντά στην κατασκευή 15 πυρηνικών όπλων μέσα σε λίγες ημέρες – και ότι οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ ήταν στάχτη στα μάτια.
Οι Ισραηλινοί χτύπησαν σε έξι διαδοχικά κύματα: κέντρα διοίκησης, αντιαεροπορικές συστοιχίες, υπόγεια πυρηνικά εργοστάσια, κατοικίες ηγετών των Φρουρών της Επανάστασης. Ανάμεσα στους νεκρούς φέρεται να είναι και ο Χοσεΐν Σαλαμί, κορυφαίος στρατιωτικός του ιρανικού καθεστώτος, καθώς και ο πρώην επικεφαλής της ιρανικής Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, Φερεϊντούν Αμπασί.
Ο Νετανιάχου, σε πολιτικά δύσκολη θέση εντός Ισραήλ, μετά το πλήγμα της επίθεσης της Χαμάς το 2023 και υπό την απειλή εκλογών και ποινικών διώξεων, επιδιώκει να χαράξει τη δική του θέση στην Ιστορία με μία «ηρωική», όπως πιστεύει ο ίδιος, κίνηση. Αλλά το κόστος ίσως είναι τεράστιο. Για το Ισραήλ, τη Μέση Ανατολή και τον κόσμο.
Η διπλωματία Τραμπ καταρρέει
Για τον Τραμπ, η «Επιχείρηση Rising Lion» είναι μια ταπεινωτική εξέλιξη. Λίγες ημέρες πριν, είχε δηλώσει πως επιθυμεί συμφωνία με το Ιράν και όχι πόλεμο. Ο ίδιος είχε δώσει δίμηνη διορία στην Τεχεράνη για να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες είχαν δρομολογηθεί μέσω του προσωπικού του απεσταλμένου, Στιβ Γουίτκοφ. Τώρα, όλα έχουν τιναχτεί στον αέρα.
Η ισραηλινή πλευρά υποστηρίζει πως είχε ενημερώσει προκαταβολικά την Ουάσινγκτον. Όμως η απουσία αμερικανικής συμμετοχής είναι εκκωφαντική – και οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο ότι «οι ΗΠΑ δεν εμπλέκονται» το επιβεβαιώνουν. Η διπλωματία τύπου Τραμπ, που βασίστηκε στην προσωπική χημεία, στην πίεση και στις «μεγάλες συμφωνίες», αποτυγχάνει στο πιο κρίσιμο πεδίο: το ιρανικό.
Ο ίδιος ο Γουίτκοφ, που θεωρείται προσωπικός φίλος του Τραμπ αλλά χωρίς εμπειρία στη Μέση Ανατολή, είχε ζητήσει από τον Νετανιάχου υπομονή. Η απάντηση ήρθε από αέρος, με βόμβες στην Τεχεράνη.
Αποστάσεις ΗΠΑ
Παρά την άλλοτε προνομιακή σχέση Τραμπ–Νετανιάχου, η επιχείρηση έγινε χωρίς αμερικανική υποστήριξη στα χτυπήματα. Τα stealth F-35 της Ισραηλινής Αεροπορίας, τα drones και οι επιθέσεις κατά της ιρανικής ηγεσίας πραγματοποιήθηκαν μόνο από ισραηλινές δυνάμεις.
Οι ΗΠΑ, που διατηρούν τεράστια στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, επιδιώκουν μεν την προστασία του Ισραήλ, αλλά δεν θέλουν να παρασυρθούν σε έναν πόλεμο με το Ιράν που δεν σχεδίασαν.
Αν όμως το Ιράν επιλέξει να πλήξει αμερικανικούς στόχους ή βάσεις στον Περσικό Κόλπο, τότε οι ΗΠΑ θα βρεθούν μπροστά σε μια αναπόφευκτη εμπλοκή. Το ίδιο ισχύει αν οι Χούθι στην Υεμένη ή τα υπολείμματα της Χεζμπολάχ εξαπολύσουν επιθέσεις κατά πλοίων ή ενεργειακών υποδομών. Ήδη, η τιμή του πετρελαίου έχει εκτιναχθεί κατά 13% μέσα σε λίγες ώρες.
Κίνδυνος ντόμινο
Το μεγάλο ερώτημα: Ποια θα είναι η απάντηση της Τεχεράνης; Αν επιλέξει μετωπική ρήξη με το Ισραήλ, ο κίνδυνος ευρείας πολεμικής σύγκρουσης είναι ορατός. Αν αντιδράσει χτυπώντας τις ΗΠΑ ή τα συμφέροντά τους, τότε αλλάζει το παιχνίδι.
Αναλυτές προειδοποιούν πως ακόμη κι αν η επίθεση του Ισραήλ καθυστερήσει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ενδέχεται να επιταχύνει τη βούληση της Τεχεράνης να αποκτήσει πυρηνικά όπλα με πολιτική κάλυψη. Σε αυτό το σενάριο, ο Τραμπ θα έχει αποτύχει παταγωδώς – όχι μόνο ως ειρηνοποιός, αλλά και ως εγγυητής της ασφάλειας στην περιοχή.
Η επόμενη μέρα: Ποιος ελέγχει την κρίση;
Ο κόσμος έχει εισέλθει σε αχαρτογράφητα ύδατα. Αν και το Ισραήλ διαθέτει σημαντική πολεμική ισχύ, η έκβαση αυτής της αναμέτρησης θα εξαρτηθεί από την αντοχή του ιρανικού καθεστώτος, από την πραγματική ζημιά στο πυρηνικό του πρόγραμμα και από το αν ο Τραμπ θα εμπλακεί τελικά στρατιωτικά ή θα συνεχίσει να ελπίζει σε συμφωνία.
Η επιχείρηση Rising Lion δεν είναι απλώς στρατιωτική. Είναι πολιτική. Είναι μια μάχη για το πολιτικό μέλλον του Νετανιάχου και την υστεροφημία του Τραμπ. Και είναι, ταυτόχρονα, ένα επικίνδυνο στοίχημα για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.
