Της Θωμαής Παριανού
Την Δευτέρα 26 Μαΐου 2025, στην ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ (Γενναδίου 8 & Ακαδημίας, 7ος Όροφος) πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του βιβλίου : «ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ», του συγγραφέως Μάνου Ν.Χατζηδάκη, από τις Εκδόσεις ‘’ Πελασγός’’. με συμπαρουσιαστές τους :
α) Νικόλαο Παπαχρήστου, χειρούργο-οδοντίατρο, ιστορικό συγγραφέα με Εξειδίκευση στην αρχαία και ελληνιστική περίοδο,
Β) Δημήτριο Ρωμανό, ιστορικό Ελληνικού Πολιτισμού, με εξειδίκευση στην βυζαντινή ιστορία.
Την εκδήλωση χαιρέτησε ο εκδότης Ιωάννης Γιαννάκενας. Το συντονισμό έκανε ο Παναγιώτης Γαλιάτσος εκπαιδευτικός, Δ/ντης Λυκείου, διδάσκαλος βυζαντινής ιστορίας. Την παρουσίαση έκλεισε ο συγγραφέας, Μάνος Ν.Χατζηδάκης
Στον χαιρετισμό του, ο κ. Ιωάννης Γιαννάκενας ευχαρίστησε το κοινό για την παρουσία του, και τους συμπαρουσιαστές του έργου για την βοήθειά τους. Ακολούθως, τον λόγο πήρε ο κ. Νικόλαος Παπαχρήστου στην συνέχεια ο κ.Δημήτριος Ρωμανός,, οι οποίοι παρουσίασαν και σχολίασαν το περιεχόμενο του βιβλίου. Τέλος, για το βιβλίο του μίλησε ο ίδιος ο συγγραφέας, κ. Μάνος Χατζηδάκης, ο οποίος είπε τα εξής:
Ο τίτλος του βιβλίου περιλαμβάνει δύο λέξεις, ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΌΣ:
Με την έννοια «ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟΣ» εκφράζουμε την πολιτική μετάβαση της πόλεως – κράτους (κλεινόν άστυ), όπως αυτή τελειοποιήθηκε κατά την κλασσική περίοδο, στο οικουμενικό – πολιτικό ιδεώδες , δηλ. στην αυτοκρατορία.
Με την έννοια πάλι, «ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ», περιγράφουμε την διάδοση, εξάπλωση και πολιτιστική κυριαρχία των Ελλήνων και, ως συνέπεια , το γλωσσικό, εθνογραφικό, πολιτιστικό και πολιτικό, εξελληνισμό του τότε γνωστού κόσμου.
Ως ιστορικό φαινόμενο , αυτό που λέμε «Αυτοκρατορικός Ελληνισμός», έχει μία σχεδόν αδιάσπαστη συνέχεια 1784 ετών, αρχίζει, δηλ. από το έτος 331 π.Χ. (ίδρυση της Αλεξάνδρειας) , συμβολικά, Θα μπορούσε κάποιος να το ξεκινήσει από την άνοδο του Αλεξάνδρου στον θρόνο , ή ακόμη και από την άνοδο του Φιλίππου , αλλά, συμβολικά, με την ίδρυση της Αλεξανδρείας , ξεκινάει το φαινόμενο «Αυτοκρατορικός Ελληνισμός» και καταλήγει πραγματικά στην δεύτερη Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, το 1453. Αποτελεί, δηλ. . μία ευρύτατη εποχή του ιστορικού βίου του Ελληνικού Έθνους , η οποία περιλαμβάνει πολλές επιμέρους ιστορικές περιόδους, όπως τις ξέρουμε : την Αλεξανδρινή Αυτοκρατορία, τον Ελληνιστικό Κόσμο, τα Μετελληνιστικά Βασίλεια, την Ελληνορωμαϊκή Εποχή (Ρωμαιοκρατία) που είναι και ένα διάλειμμα. ότι και ο Βυζαντινός Ελληνισμός προέκυψε ως μέσος και ύστερος, όπως τον ονομάζουν οι επιστήμονες που απλά όλα αποτελούν τις φάσεις και μεταλλάξεις του φαινομένου που αποκαλούμε «Αυτοκρατορικός Ελληνισμός».
Από τα 1974 αυτά χρόνια, τα 1129, ανήκουν σε αυτό που συμβατικά αποκαλούμε «Βυζαντινή Αυτοκρατορία», δεν είναι όμως λάθος, γιατί στην πραγματικότητα οι Βυζαντινοί δεν (αυτό)προσδιορίσθηκαν ποτέ έτσι, όντως ΄. Ο όρος ισχύει και μόνο για τους κατοίκους της Βασιλεύουσας , που ιδρύθηκε στην αρχαία πόλη του Βυζαντίου, και, όπως γράφει και ο Διονύσιος Ζακυνθινός, κατ’ αυτούς, ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ, Βυζαντίς, Βυζαντίων πόλις, ήταν η Κωνσταντινούπολις, Βυζάντιος δε, ο κάτοικος αυτής, περνούσαν δε (ε)αυτούς ως Ρωμαίους και το Κράτος τους ως «Ρωμαίων Βασιλεία» , (έτσι το ονόμαζαν «Ρωμανία»).
Εδώ επρόκειτο για προσδιορισμό ιδεολογικό – πολιτικό και όχι εθνικό. Το Βυζάντιο αποτελούσε μεν μία οργανική συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αλλά, αν το σκεφτούμε με την κοινή λογική, αυτό δεν ισχύει, διότι :
α) Πρωτεύουσα ήταν η Κωνσταντινούπολις, αντί της Ρώμης, β) Άλλη ήταν η εθνοκρατία : Έλληνες και εξελληνισμένοι, αντί Λατίνων, γ) Άλλη θρησκεία, Χριστιανισμός αντί Παγανισμού, δ) άλλη γλώσσα, Ελληνική αντί Λατινικής.
Πως μπορεί να είναι ένα κράτος συνέχεια κάποιου άλλου, όταν όλα τους διαφοροποιούνται; Άλλη πρωτεύουσα, άλλη γλώσσα, άλλη θρησκεία και τα πάντα, και η εθνογραφία και ο πολιτισμός ! Υπήρξε δηλαδή, Ρωμαϊκή κατ’ όνομα και για αυτό και το «ΡΩΜΑΙΟΣ» έγινε Ρωμιός και σημαίνει πλέον Έλληνας και μάλιστα Χριστιανός το θρήσκευμα.
Σταδιακά, λοιπόν από τον 6ο και κυρίως από τον 9ο αιώνα , στην Λατινοφραγκική Δύση επεκράτησε ο όρος «Imperium Graecorum» και για τους κατοίκους της «Graeci». O όρος «Ελληνική Αυτοκρατορία» παρέμεινε σε ισχύ στην Δύση κυρίως στην Γαλλία, με πρώτο τον Μοντενιέ , και μετά την πτώση της . Μέχρι και τον 16ο αι. ακόμα, όλοι την αποκαλούσαν «Ελληνική Αυτοκρατορία». Λόγοι σκοπιμότητας απέρριπταν τον χαρακτηρισμό της ως Αυτοκρατορίας, με την επίσημη ονομασία της , αφού κάθε τι το Ρωμαϊκό έπρεπε να προέρχεται από την Δύση. Με ευρείαν έννοια, ο όρος Byzantinus χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για να περιγράψει τους διαφυγόντες Έλληνες λογίους στην Ιταλία, μετά την άλωση του 1453. Έτσι, ο νεολογισμός , όπως τον αποκαλούμε, ΒΥΖΑΝΤΙΟ , ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ, χρησιμοποιήθηκε από Γάλλους , ως επιστημονικός όρος , το 1562, συνεχίστηκε το 1680 ,οι οποίοι όμως συνέχισαν παράλληλα να χρησιμοποιούν τον όρο :
«Ελληνική Αυτοκρατορία»,(Imperium Graecum) παράλληλα με τον Βυζαντινό όρο. Σταδιακά, ο όρος επεκράτησε στην επιστημονική κοινότητα, ως ‘’ Βυζαντινός’’ ,
Θεωρώ ότι, αν και εισαγόμενος , ο όρος ΄΄Βυζαντινός’’ δεν είναι αδόκιμος να περιγράψει τον μεσαιωνικό Ελληνισμό , διότι παράγεται από την ονομασία της Ελληνικής πόλεως, η οποία υπήρξε το επίκεντρο του πολιτισμού τους. Όπως και στην περίοδο των Βυζαντινών, οι Μυκηναίοι Έλληνες, ουδέποτε αποκλήθηκαν, ούτε Μυκηναίοι ούτε Έλληνες ακόμα. Ονόμαζαν τους εαυτούς τους Αργείους, Δαναούς ή Αχαιούς . Ο πολιτισμός τους, όμως, αφού ήταν Ελληνικός , απεκλήθη Μυκηναϊκός, γιατί επίκεντρο και άτυπη πρωτεύουσα του πολιτισμού αυτού ήταν οι Μυκήνες . Το ίδιο συνέβη και με το Βυζάντιο, την μετέπειτα Κωνσταντινούπολη.
Η περίοδος του Διαφωτισμού (Τελη 17ου – Αρχές 18ου αι.) αποπειράθηκε να κακοποιήσει πολύ την Ιστορία, αυτήν την υπερεκατονταετή της Ελληνικής Αυτοκρατορίας, αλλά από τον 19ο αιώνα και μετά, σημειώνεται μία αναγέννηση βυζαντινών σπουδών και με το πέρασμα πλέον στον 20ο αι, οι έδρες της Βυζαντινολογίας εξαπλώνονται στα Πανεπιστήμια όλου του κόσμου. Τότε επανακάμπτει διεθνώς από τους τέως Βυζαντινολόγους και η ονομασία «Ελληνική Αυτοκρατορία» , και οι πηγές είναι ατελείωτες Υπάρχουν νέοι νεολογισμοί, μια νέα τάση θέλει την ονομασία «Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» , η οποία όμως ΔΕΝ ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, επειδή υπονοεί ότι ήταν η συνέχιση μίας απλής Ρωμαϊκής παραδόσεως, παρόλο που οι Ρωμαίοι είχαν φύγει προ πολλού. Στην πραγματικότητα ήταν η ανανέωση της παραδόσεως του Αλεξάνδρου.
Το κράτος αυτό ήταν Ελληνικό και όχι λατινικό. Οι Ρωμαίοι είχαν έλθει και είχαν παρέλθει. Όπως είπε και ο γνωστός βυζαντινολόγος καθηγητής, Ιωάννης Καραγιαννόπουλος, εκείνο το κράτος απετέλεσε την ωραία εκδίκηση του Ελληνισμού πάνω στον Ρωμαίο Κατακτητή: όχι μόνο απελευθερωθήκαμε, αλλά τους πήραμε και το κράτος, τους πήραμε και το όνομα.
Η αυτοκρατορία αυτή δεν υπήρξε το όνομα κάποιου στρατιωτικού κατορθώματος, υπήρξε αποτέλεσμα μίας μακράς διεργασίας και εξελίξεως. Χρειάστηκαν περίπου 3 αιώνες, από τον 4ο ως τον 6ο, για την διαμόρφωσή της και την ολοκληρωτική μετάβαση από το Ρωμαϊκό imperium στον Βυζαντινό Ελληνισμό. Όντας η μακροβιότερη αυτοκρατορία της Παγκόσμιας Ιστορίας, (1.128 χρ.) , ήταν ένας διαρκώς ανασχηματιζόμενος ανά τους αιώνες οργανισμός και πολιτισμός, ο οποίος υπήρξε ο μοναδικός πολιτισμός στην Ευρώπη, με αδιάλειπτη ιστορική πορεία, από την αρχαιότητα μέχρι την αυγή της σύγχρονης εποχής , όπως λέει και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
