Του Αλέξανδρου Σταφανόπουλου
Η πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Άγιον Όρος, στις 4–5 Ιουλίου 2025, υπήρξε μια στιγμή υψηλού πολιτικού και πνευματικού συμβολισμού. Δεν ήταν απλώς μία ακόμη τυπική επίσκεψη στην Αθωνική Πολιτεία, αλλά ένα προσκύνημα με βαθύτερους κραδασμούς — θεσμικούς, εκκλησιολογικούς και γεωπολιτικούς. Ο πολιτικός κατήλθε στον Άθωνα∙ ο κοσμικός ηγέτης εισήλθε στην καρδιά της ακτημοσύνης. Και εκεί, μέσα στην αποκαλυπτική σιωπή των μοναχών, αντήχησαν όλα όσα ο δημόσιος λόγος συχνά αδυνατεί να διατυπώσει.
Ο κ. Μητσοτάκης επισκέφθηκε τις Μονές Ιβήρων, Βατοπεδίου και Σίμωνος Πέτρας, ενώ διανυκτέρευσε εντός μονής και τέλεσε μνημόσυνο για τους γονείς του. Πέραν της προσωπικής διάστασης —ιδιαίτερα συγκινητικής, αφού ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, είχε βαθιά σχέση με τον Άθωνα—, η επίσκεψη ενσωμάτωσε ισχυρές πολιτικές πρωτοβουλίες. Ο Πρωθυπουργός εξήγγειλε οικονομική ενίσχυση ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ για την Αθωνική Πολιτεία έως το 2030, εστιάζοντας σε έργα συντήρησης, προσβασιμότητας και ψηφιακού μετασχηματισμού.
Όμως, αυτό που δεν ειπώθηκε επίσημα ίσως ήταν και το πιο ηχηρό. Επτά μονές δεν συμμετείχαν στην υποδοχή του Πρωθυπουργού στις Καρυές. Μια μορφή σιωπηρής αποχής∙ ή μάλλον, της παραδοσιακής αγιορείτικης διαφωνίας: χωρίς καταγγελία, χωρίς κατακραυγή, αλλά με ασκητικό τρόπο. Οι διαφωνίες αυτές εστιάζονται σε ηθικοκοινωνικά ζητήματα, όπως η ψήφιση νόμου για τον πολιτικό γάμο ομόφυλων ζευγαριών. Η σιωπή αυτή δεν είναι άρνηση, αλλά μήνυμα. Στον Άθωνα, η αλήθεια δεν κραυγάζει — ανασαίνει.
Η Πολιτεία, από τη μεριά της, δεν αγνοεί ούτε την πνευματική δύναμη του τόπου ούτε τη γεωστρατηγική του σημασία. Ο Άθως είναι άτυπο διπλωματικό χαρτί της Ελλάδας, κέντρο Ορθοδοξίας με διεθνείς απολήξεις. Η σχέση του με τη Ρωσία, τη Σερβία και τον Ορθόδοξο κόσμο τον καθιστά εστία γεωπολιτικής ευγένειας, και ταυτόχρονα, κόμβο πνευματικής επιρροής.
Ο συνταγματικά κατοχυρωμένος αυτοδιοίκητος χαρακτήρας της Αθωνικής Πολιτείας ορίζει ένα λεπτό όριο μεταξύ κοσμικής εξουσίας και πνευματικής αυθεντίας. Κάθε φορά που πολιτικός ηγέτης εισέρχεται στον Άθωνα, διασχίζει εκείνο το αόρατο σύνορο όπου η δύναμη δεν μετριέται σε νόμους ή σε σταυρούς προτίμησης, αλλά σε καρδιακή μετάνοια και πνευματική πείρα.
Η επίσκεψη του Πρωθυπουργού ήταν προσεκτικά σχεδιασμένη. Δεν επιδίωξε άμεση πολιτική εκμετάλλευση, ούτε προκάλεσε προεκλογική φόρτιση. Ήταν ευλαβική, λιτή και κατά τόπους συγκινητική. Όμως, ο Άθως δεν είναι χώρος εξευγενισμένης ουδετερότητας. Είναι ριζωμένος στην ελευθερία του Πνεύματος και στην ανυπαρξία κάθε πολιτικής σκοπιμότητας. Η σιωπή των μοναχών είναι, τελικά, η αντίδραση μιας Εκκλησίας που δεν θέλει να γίνει μέρος μιας δημόσιας ρητορικής, αλλά να παραμείνει τόπος μεταμόρφωσης.
Ο Πρωθυπουργός έφυγε από τον Άθωνα με ευχές και αποδοχή, αλλά όχι χωρίς ερωτήματα. Και ίσως αυτό είναι το αντίδωρο της Αθωνικής Σιωπής: δεν χαρίζεται εύκολα, ούτε δανείζει νομιμοποιήσεις. Απλώς καθρεφτίζει την αλήθεια εκείνων που έχουν μάθει να μιλούν μόνο όταν έχουν κάτι αιώνιο να πουν.
