Τέλος το ελεύθερο εμπόριο – Πανικός στις Βρυξέλλες
Τι ανακοίνωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump στην προσωπική του πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης
Η εποχή του ελεύθερου εμπορίου έχει τελειώσει… Και μάλιστα για την Ευρώπη τελειώνει οδυνηρά με την επιβολή δασμών 30% από τον κύριο εμπορικό τους εταίρο, τις ΗΠΑ.
Οι επιστολές του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, που περιλαμβάνουν νέους ανταποδοτικούς δασμούς, αναδεικνύουν πλέον το γεγονός ότι οι δασμοί – τόσο για την προστασία της εγχώριας παραγωγής όσο και για την ενίσχυση των εσόδων ενός υπερχρεωμένου κράτους – είναι πλέον βασικό εργαλείο πολιτικής.
Οι εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Μεξικό θα υπόκεινται σε δασμούς 30% από την 1η Αυγούστου, ανακοίνωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump σε επιστολές που δημοσίευσε το Σάββατο 12 Ιουλίου 2025 στην προσωπική του πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης.
Η ΕΕ ήλπιζε να επιτύχει μια συνολική εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ για το μπλοκ των 27 χωρών.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει κατηγορήσει πολλές φορές την Ευρωπαϊκή Ενωση για «υπερβολικά προνόμια» στις διμερείς εμπορικές σχέσεις καθώς οι δασμοί για αμερικανικά προϊόντα και τα δευτερεύοντα τέλη δημιουργούν προσκόμματα στις αμερικανικές εξαγωγές.
Από την άλλη οι Βρυξέλλες έχουν υψώσει ένα τεράστιo «κανονιστικό τείχος» απέναντι στις αμερικανικές big tech – όπως η Google – γεγονός που μειώνει τη δυνατότητα της κερδοφορίας τους επί αμερικανικού εφάφους.
Οι ΗΠΑ κινούνται προς ένα μοντέλο πιο ελεγχόμενου εμπορίου, με ποσοστώσεις και άλλους περιορισμούς το οποίο έχει γεωπολιτικό αποτύπωμα – αυτό σημαίνει το τέλος τις παγκιοσμιοποίσης και μια νέα εποχή για το εμπόριο
Το Υπουργείο Οικονομικών και το Κογκρέσο πλέον βλέπουν τους δασμούς ως σημαντική πηγή εσόδων από τη στιγμή που δεν υπάρχει πρόθεση να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες.
Το τοπίο έχει αλλάξει, καθώς επενδυτές πρέπει, πλέον, να εστιάσουν σε εταιρείες που έχουν περιφερειακές ή τοπικές εφοδιαστικές αλυσίδες, με ελάχιστη έκθεση σε προμηθευτές με υψηλούς δασμούς και βασιζόμενες κυρίως στην εγχώρια αγορά των ΗΠΑ για τα έσοδά τους.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, ο Αμερικανός πρόεδρος απέστειλε παρόμοιες επιστολές σε άλλες χώρες, τροποποιώντας τις προτάσεις του για δασμούς που είχε παρουσιάσει τον Απρίλιο και καλώντας τις να επανεκκινήσουν τις διαπραγματεύσεις.
Μεταξύ των χωρών βρίσκονται παραδοσιακοί εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, ο Καναδάς και η Βραζιλία. Παράλληλα ανακοίνωσε και δασμό 50% για τον χαλκό.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έλπιζε ότι θα κατέληγε σε μια προκαταρκτική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες ώστε να αποφευχθούν οι δασμοί, αλλά η επιστολή του Trump μείωσε δραστικά τις προσδοκίες για μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιτρέψει πλήρη και ανοιχτή πρόσβαση της αγοράς της στις Ηνωμένες Πολιτείες», δήλωσε ο Trump, προσθέτοντας πως «όποιο ποσοστό επιλέξουν να αυξήσουν τους δικούς τους δασμούς, θα προστεθεί πάνω στο 30% που εμείς χρεώνουμε».
Πάντως, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για περαιτέρω προσαρμογές.
«Αν επιθυμείτε να ανοίξετε την μέχρι σήμερα κλειστή εμπορική σας αγορά στις Ηνωμένες Πολιτείες και να εξαλείψετε τα Δασμολογικά και Μη Δασμολογικά Εμπόδια και τις Εμπορικές Πολιτικές σας, ίσως εξετάσουμε μια προσαρμογή αυτής της επιστολής», έγραψε ο Trump.
Σε ό,τι αφορά την ΕΕ, ο Trump είχε αρχικά ανακοινώσει δασμό 20% στην εκδήλωση «Ημέρα Απελευθέρωσης» στις αρχές Απριλίου, πριν τον μειώσει στο 10% στο πλαίσιο 90ήμερης παύσης διαπραγματεύσεων.
Ωστόσο, γρήγορα απογοητεύτηκε με το μπλοκ των 27 χωρών και απείλησε με ποσοστό 50%, οδηγώντας σε νέες συνομιλίες.
Νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, η ΕΕ δήλωσε ότι πλησίαζε σε ένα πλαίσιο συμφωνίας με τις ΗΠΑ, έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen με τον Trump.
Σε πανικό η Ευρωπαϊκή Ένωση, απειλει με αντίμετρα
Την αποφασιστικότητά της να υπερασπιστεί τα ευρωπαϊκά συμφέροντα διαμήνυσε η Ευρωπαϊκή Ένωση, αμέσως μετά την ανακοίνωση του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump για επιβολή δασμών 30% σε εισαγόμενα αγαθά από την ΕΕ και το Μεξικό από την 1η Αυγούστου.
Αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες χαρακτηρίζουν την κίνηση ως διαπραγματευτικό τέχνασμα, ωστόσο προειδοποιούν για πιθανές αντίμετρα και εκφράζουν ανησυχία για τις συνέπειες μιας εμπορικής σύγκρουσης.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, δήλωσε ότι η επιβολή δασμών αυτού του ύψους θα διαταράξει κρίσιμες διατλαντικές αλυσίδες εφοδιασμού, με επιπτώσεις σε επιχειρήσεις, καταναλωτές και ασθενείς εκατέρωθεν του Ατλαντικού. Υπογράμμισε ότι η ΕΕ επιδιώκει διαρκώς λύσεις μέσω διαλόγου και παραμένει έτοιμη να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις μέχρι την 1η Αυγούστου, αλλά τόνισε πως «θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσει τα συμφέροντά της, συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης αναλογικών αντίμετρων, αν αυτό καταστεί αναγκαίο».
Τρεις Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν στο Reuters πως η απειλή Trump θεωρείται διαπραγματευτικό όπλο και όχι άμεση πολιτική απόφαση, ωστόσο δεν κρύβουν την ενόχληση και τον προβληματισμό τους για την τροπή που παίρνουν οι διατλαντικές σχέσεις.
Το γραφείο της πρωθυπουργού της Ιταλίας, Giorgia Meloni, τόνισε τη σημασία της αποφυγής πόλωσης και κάλεσε όλες τις πλευρές να επιδείξουν καλή θέληση, ώστε να επιτευχθεί μια δίκαιη συμφωνία που θα ενισχύσει συνολικά τη Δύση, «ειδικά στο σημερινό γεωπολιτικό πλαίσιο, όπου δεν έχει κανένα νόημα να πυροδοτείται εμπορική σύγκρουση».
Από την Ολλανδία, ο νέος πρωθυπουργός Dick Schoof χαρακτήρισε την ανακοίνωση των ΗΠΑ σε «ανησυχητική και λανθασμένη κατεύθυνση», προσθέτοντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει τη στήριξη της κυβέρνησής του και ότι η ΕΕ πρέπει να παραμείνει ενωμένη και αποφασιστική στην αναζήτηση μιας αμοιβαία επωφελούς συμφωνίας με τις ΗΠΑ.
Ανάλογη ανησυχία εκφράστηκε και από τη γερμανική βιομηχανία.
Ο Wolfgang Niedermark, ανώτατο στέλεχος του Συνδέσμου Βιομηχανιών BDI, έκανε λόγο για «σήμα κινδύνου» προς τις βιομηχανίες εκατέρωθεν του Ατλαντικού.
Οπως είπε, η σύγκρουση μεταξύ δύο στενά διασυνδεδεμένων οικονομικών περιοχών υπονομεύει την ανάκαμψη, την καινοτομία και τελικά την εμπιστοσύνη στη διεθνή συνεργασία.
«Οι δασμοί ως εργαλείο πολιτικής πίεσης αυξάνουν το κόστος, απειλούν θέσεις εργασίας και μειώνουν την ανταγωνιστικότητα σε Ευρώπη και ΗΠΑ», σημείωσε, καλώντας τις κυβερνήσεις να αποφύγουν την κλιμάκωση και να επανέλθουν σε εποικοδομητικό διάλογο.
Από πλευράς αγορών, ο επικεφαλής στρατηγικής της Corpay στο Τορόντο, Karl Schamotta, εκτίμησε ότι η κίνηση του Trump ξεπέρασε τις προσδοκίες και ενδέχεται να οδηγήσει σε πιέσεις στο ευρώ και το πέσο. Προειδοποίησε μάλιστα ότι δεν έχει αποτιμηθεί επαρκώς στις αγορές το βάθος της προστατευτικής πολιτικής Trump, και προέβλεψε πιθανό «σημείο κάμψης», είτε στις αγορές είτε στον Λευκό Οίκο.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος του Institute of International and European Affairs, Dan O’Brien, χαρακτήρισε την επιβολή δασμών «εξαιρετικά προκλητική», εκτιμώντας ότι μπορεί να έχει ισχυρό αποδιαρθρωτικό αντίκτυπο στο εμπόριο και να αυξήσει τον κίνδυνο ευρύτερης οικονομικής σύγκρουσης ΕΕ-ΗΠΑ.
Το Μεξικό
Στην επιστολή του προς την πρόεδρο του Μεξικού Claudia Sheinbaum, ο Trump ανέφερε ότι η χώρα «με βοηθά να διασφαλίσω τα σύνορα», αλλά πρόσθεσε ότι αυτό δεν αρκεί.
Πρόσθεσε ότι αν το Μεξικό «καταφέρει να αντιμετωπίσει τα καρτέλ και να σταματήσει τη ροή φαιντανύλης», οι ΗΠΑ θα εξετάσουν την αναπροσαρμογή των δασμών.
«Αυτοί οι δασμοί μπορεί να τροποποιηθούν, προς τα πάνω ή προς τα κάτω, ανάλογα με τη σχέση μας με τη χώρα σας», συμπλήρωσε.
Η επιστολή δεν διευκρινίζει αν οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν την εξαίρεση για προϊόντα που εμπορεύονται στο πλαίσιο της συμφωνίας USMCA, τα οποία προς το παρόν εξαιρούνται από τον ισχύοντα δασμό 25%. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι σκοπεύει να διατηρήσει την εξαίρεση για τον Καναδά.
Το Μεξικό είναι η τρίτη χώρα που λαμβάνει επιστολή χωρίς να αντιμετωπίζει άμεσα αύξηση δασμών στην –παραταθείσα πλέον– προθεσμία της 9ης Ιουλίου, μετά τον Καναδά και τη Βραζιλία.
Η κυβέρνηση του Μεξικού θεωρεί τους δασμούς ύψους 30% που επέβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στα προϊόντα της άδικους και διαπραγματεύεται την ακύρωσή τους, αναφέρει το TASS το Σάββατο 12 Ιουλίου, επικαλούμενο το Υπουργείο Εξωτερικών και το Υπουργείο Οικονομίας της χώρας.
«Δηλώσαμε κατά τη συνάντηση ότι θεωρούμε αυτά τα μέτρα άδικα και δεν συμφωνούμε με αυτά», ανέφεραν τα υπουργεία σε ανακοίνωση μετά τις συνομιλίες στην Washington.
Αύξηση εσόδων
Η σειρά εντολών του Trump για δασμούς από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο έχει αρχίσει να αποφέρει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια το μήνα σε νέα έσοδα για την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Τα έσοδα από τελωνειακούς δασμούς των ΗΠΑ ξεπέρασαν τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια στο ομοσπονδιακό οικονομικό έτος που έληξε τον Ιούνιο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ που δημοσιεύθηκαν την Παρασκευή (11/7).
Το τέλος της περιόδου χάριτος – και η περίπτωση της Νότιας Κορέας
Οι επιστολές του Trump προς περισσότερες από 20 χώρες αυτή την εβδομάδα σηματοδοτούν το τέλος της 90ήμερης περιόδου χάριτος για τους δασμούς βάσει της International Emergency Economic Powers Act (IEEPA), των δυνατοτήτων του Λευκού Οίκου να διαμορφώσει την δασμολογική πολιτική – γνωστούς και ως ανταποδοτικούς δασμούς – που επιβλήθηκαν στις 2 Απριλίου.
Ένα ενδεικτικό παράδειγμα είναι το εμπόριο ΗΠΑ – Νότιας Κορέας.
Η επιστολή προς τη Σεούλ ανέφερε ότι οι Κορεάτες εξαγωγείς θα υπόκεινται σε 25% δασμούς για όλα τα προϊόντα, πέραν των ήδη υπαρχόντων δασμών, βάσει του άρθρου 232 για αυτοκίνητα, ανταλλακτικά, χάλυβα και αλουμίνιο.
Αν η Κορέα απαντήσει με αντίμετρα, ο Trump απείλησε με περαιτέρω αύξηση των δασμών.
Η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ-Κορέας (KORUS) προέβλεπε ήδη υπό δασμούς 10%.
Η 90ήμερη αναστολή άφηνε ελπίδες για συμφωνία ή ακόμα και για κατάργηση αυτών.
Πλέον, αυτό δεν ισχύει – και οι κορεατικοί δασμοί φτάνουν τα επίπεδα των δασμών του άρθρου 301 που είχαν επιβληθεί στην Κίνα το 2018 και επεκτάθηκαν το 2024.
Ορισμένοι Κορεάτες επιχειρηματίες το είχαν προβλέψει. Κορυφαίο παράδειγμα: ο Euisun Chung, πρόεδρος και CEO του ομίλου Hyundai Motor.
Τον Μάρτιο του 2024, ο Chung προέβλεψε το τέλος της KORUS και αποφάσισε να επενδύσει περίπου 21 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ, για την κατασκευή αυτοκινήτων, προϊόντων χάλυβα για την αυτοκινητοβιομηχανία και ρομπότ στην Boston Dynamics (που απέκτησε το 2020).
Όλα αυτά θα κατασκευάζονταν παλαιότερα στη Νότια Κορέα ή σε εργοστάσια στη νοτιοανατολική Ασία με σχεδόν μηδενικούς δασμούς.
Αυτό το οικονομικό μοντέλο τελείωσε και ο Chung είχε την απαιτούμενη διορατικότητα.
Η συμφωνία KORUS «πέθανε» στις 8 Ιουλίου.
Βιετνάμ: Η μεγάλη εξαίρεση στην Ασία
Άλλες ασιατικές χώρες έλαβαν παρόμοιες επιστολές με αυξημένους δασμούς, αλλά το Βιετνάμ ξεχώρισε από μακροοικονομική σκοπιά.
Το ETF VanEck Vietnam (VNM) κατέγραψε έντονη άνοδο, καθώς οι επενδυτές θεωρούν τη χώρα ηγέτιδα της περιοχής, με δασμούς μόλις 20% – τους χαμηλότερους στην ασιατική ήπειρο.
Πολλοί θεωρούν ότι το Βιετνάμ έκανε την καλύτερη συμφωνία.
Πρόσφερε χαμηλότερους δασμούς στις ΗΠΑ – όμως παραμένει μια φτωχότερη χώρα σε σύγκριση με τη Νότια Κορέα.
Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με το Βιετνάμ έφτασε το ρεκόρ των 14,7 δισ. δολαρίων τον Μάιο, ξεπερνώντας ακόμα και την Κίνα.
Η κυβέρνηση του Βιετνάμ ήταν η πρώτη που επιδίωξε συμφωνία για μείωση των αμοιβαίων δασμών, που είχαν φτάσει έως και 46%
Οι αμερικανικοί κολοσσοί Intel και Nike έχουν επενδύσει στη χώρα, καθιστώντας το Βιετνάμ τη φθηνότερη εξαγωγική βάση στην περιοχή.
Τέλος στο ελεύθερο εμπόριο – Πληθωρισμός και ανάγκη δημοσίων εσόδων
Η συμφωνία USMCA (ΗΠΑ-Μεξικό-Καναδάς) λήγει για ανανέωση το 2026.
Οι επενδυτές καλό είναι να προετοιμαστούν για το χειρότερο.
Η στάση του Trump απέναντι στη συμφωνία KORUS προμηνύει δυσάρεστα νέα και για την USMCA.
Παρόλο που άλλες χώρες χάνουν την αδασμολόγητη πρόσβαση στις ΗΠΑ, η USMCA παραμένει – προς το παρόν – σε ισχύ.
Ωστόσο, ο Trump απείλησε την Πέμπτη 11 Ιουλίου 2025 με δασμούς 35% στις εισαγωγές από τον Καναδά.
Το μέλλον της εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ μοιάζει αβέβαιο…
Οι πληθωριστικές πιέσεις
Πολλοί αναρωτιούνται για τις επιπτώσεις των δασμών στον πληθωρισμό. Οι νέοι δασμοί αρχίζουν να εφαρμόζονται την 1η Αυγούστου, οπότε τα πραγματικά δεδομένα θα φανούν από Οκτώβριο.
Προς το παρόν, οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ μειώθηκαν στη μηνιαία έρευνα της Fed Νέας Υόρκης.
Οι προβλέψεις βρίσκονται σε επίπεδα προ της «Ημέρας της Απελευθέρωσης» (όπως ονομάζεται η αρχή της δασμολογικής πολιτικής του Τrump στις 2/4).
Το Συμβούλιο Οικονομικών Συμβούλων (CEA) αναφέρει ότι οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων πέφτουν.
Αυτό επιβεβαιώνεται και από μεγάλες αλυσίδες όπως η Target, που κάνουν γενναίες προσφορές.
Η Αμερική προστατεύει την αγορά της – αλλά ποιο το κόστος;
Αν οι ΗΠΑ δεν μπορούν να προστατεύσουν τη δική τους, πιο κερδοφόρα αγορά, και ταυτόχρονα το δημόσιο χρέος τους παραμένει αχρηματοδότητο, τότε η οικονομική κρίση μπορεί να έρθει νωρίτερα απ’ ό,τι αναμένεται.
Το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ ξεπερνά τα 34 τρισ. δολάρια και η κυβέρνηση αποτυγχάνει συστηματικά να μειώσει τις δαπάνες.
Ο πρώην trader και νυν σύμβουλος επιχειρήσεων Albert Marko λέει:
«Η μόνη βιώσιμη λύση είναι να αντλήσουν αξία από τον υπόλοιπο κόσμο χωρίς να προκαλέσουν εσωτερικό πληθωρισμό.
Αυτό επιτυγχάνεται μέσω δασμών και νομισματικών μηχανισμών που διατηρούν την ψευδαίσθηση της σταθερότητας, μεταφέροντας όμως πραγματικό πλούτο στις ΗΠΑ».
Όταν η κυβέρνηση συνηθίσει στα δασμολογικά έσοδα, δεν θα μπορεί να τα εγκαταλείψει.
Αυτό σημαίνει ότι οι παραδοσιακές συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου (αγαπητές στους Ρεπουμπλικάνους του Κογκρέσου) είναι παρελθόν.
Η USMCA είναι η επόμενη.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τους επενδυτές;
Η μετάβαση σε μια μετα το ελεύθερο εμπόριο οικονομική τάξη – με έμφαση στις πολιτικές προστατευτισμού, τις τοπικές εφοδιαστικές αλυσίδες και τους δασμούς ως δημόσια έσοδο – είναι πλέον σαφής και μη αναστρέψιμη.
Αυτό θα διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ:
• Διαχειρίζονται τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα
• Ανταποκρίνονται στην άνοδο των κινεζικών πολυεθνικών
• Και διαφυλάσσουν την εγχώρια οικονομική κυριαρχία
