Η ΕΕ «εκδικείται» τους… ανυπάκουους – Στο στόχαστρο μπαίνει η Ουγγαρία του Orban
Σε… εκδικητικές αποφάσεις για τους… ανυπάκουους, για τις χώρες δηλαδή που αρνούνται να «παραδώσουν» την κυριαρχία τους και αντ’ αυτού ασκούν τη δική τους πολιτική, προχωρά η ΕΕ. Το νέο δόγμα φαίνεται πως είναι: όποιος ασκεί δική του πολιτική γραμμή, κινδυνεύει να μείνει χωρίς κονδύλια…
Ειδικότερα, η Κομισιόν προωθεί ένα νέο καθεστώς «έξυπνης αιρεσιμότητας», με βάση το οποίο η πρόσβαση στα κοινοτικά κονδύλια θα εξαρτάται όχι μόνο από τεχνικά ή οικονομικά κριτήρια, αλλά κυρίως από το κατά πόσο μια κυβέρνηση συμμορφώνεται με τις θεσμικές και πολιτικές «νόρμες» της Ένωσης. Ουσιαστικά, ανοίγει ο δρόμος για την ποινικοποίηση της πολιτικής ανυπακοής, με την Ουγγαρία του Victor Orban να βρίσκεται ήδη στο στόχαστρο…
Οιωνός νέων εντάσεων
Σύμφωνα με έγγραφο που είδε το Politico, το σχέδιο δαπανών της ΕΕ για την περίοδο 2028-2034, το οποίο αναμένεται να δημοσιευθεί την ερχόμενη Τετάρτη (16/7/2025) και σηματοδοτεί την έναρξη τουλάχιστον δύο ετών επίπονων διαπραγματεύσεων, θα επεκτείνει τη σύνδεση μεταξύ των πληρωμών και της δημοκρατικής οπισθοδρόμησης. Προηγουμένως, μόνο τμήματα του προϋπολογισμού των 1,2 τρισ. ευρώ είχαν συνδεθεί.
Η κίνηση αυτή είναι πιθανό να οξύνει τις εντάσεις μεταξύ της Επιτροπής και του Ούγγρου πρωθυπουργού, Victor Orban, ο οποίος αντιμετωπίζει την πολύ πραγματική προοπτική να χάσει την εξουσία μετά από 15 χρόνια σε εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το 2026. «Έχει μια ταραχώδη σχέση με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ και τις κυβερνήσεις των άλλων χωρών, οι οποίες έχουν επικρίνει αυτό που θεωρούν ως φιλορωσικές και αυταρχικές πολιτικές του» επισημαίνεται στο δημοσίευμα του Politico.
Ενώ η ΕΕ έχει λάβει μέτρα κατά της Ουγγαρίας και έχει ήδη αναστείλει κάποια χρηματοδότηση -και o Orban έχει αντιδράσει απειλώντας να μπλοκάρει τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την επιβολή κυρώσεων στη Μόσχα– ο επόμενος προϋπολογισμός «θα προβλέπει ένα απλουστευμένο και εναρμονισμένο σύστημα αιρεσιμότητας για όλα τα κονδύλια της ΕΕ που κατανέμονται στα κράτη μέλη», σύμφωνα με το έγγραφο.
Η Επιτροπή θέλει να απομακρυνθεί από το σημερινό σύστημα όπου «τα κράτη μέλη με συγκεκριμένα ζητήματα θα μπορούσαν να δελεαστούν να μετατοπίσουν ορισμένες επενδύσεις μεταξύ προγραμμάτων για να αποφύγουν να υπόκεινται σε μια συγκεκριμένη προϋπόθεση», αναφέρει.
Ακόμα… μια χρονοβόρα διαδικασία
Αρκετές χώρες της ΕΕ υποστήριξαν την ενίσχυση της σύνδεσης μεταξύ του κράτους δικαίου και της χρηματοδότησης στις υποβολές τους στην Επιτροπή πριν από την πρόταση προϋπολογισμού. Μετά τη δημοσίευσή του, οι κυβερνήσεις θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις μεταξύ τους για ένα τελικό κείμενο, αλλά αυτή είναι μια χρονοβόρα διαδικασία που δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν από το 2027.
«Ο Κανονισμός Αιρεσιμότητας πρέπει να εφαρμόζεται σε όλες τις χρηματοδοτήσεις της ΕΕ», έγραψε η Φινλανδία στο έγγραφο θέσης της για τον νέο προϋπολογισμό, το οποίο είδε το Politico.
Ωστόσο, η Ουγγαρία απάντησε στο δικό της έγγραφο ότι αυτοί οι κανόνες «επέτρεψαν την άσκηση αυθαίρετης πολιτικής πίεσης σε τομείς πολιτικής άσχετους με την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης». Η Σλοβακία, η οποία έχει επίσης επικριθεί για ζητήματα κράτους δικαίου, επανέλαβε αυτά τα επιχειρήματα στη δική της υποβολή.
Εκτός εξουσίας
Η Ουγγαρία χάνει ήδη 18 δισ. ευρώ σε χρηματοδότηση που είχε ανασταλεί λόγω των παραβιάσεων του ευρωπαϊκού δικαίου τα τελευταία χρόνια. Ο Orban, ο οποίος εκστρατεύει σε μια πλατφόρμα κατά της ΕΕ, είναι απίθανο να κάνει κινήσεις για να διεκδικήσει πίσω τις πληρωμές πριν αντιμετωπίσει τις εκλογές.
Σύμφωνα με έναν διπλωμάτη της ΕΕ, η Επιτροπή εκμεταλλεύεται τις εγχώριες αδυναμίες του Orban -υστερεί έναντι του συντηρητικού φιλοευρωπαίου αντιπάλου του Péter Magyar στις δημοσκοπήσεις- για να προτείνει αυστηρότερους κανόνες. «Καθώς οι εθνικές πρωτεύουσες δεν αναμένεται να ψηφίσουν τους νέους κανόνες μέχρι το 2027, υπάρχει πιθανότητα ο Orban να μην βρίσκεται πλέον στην εξουσία πριν εγκριθεί ο προϋπολογισμός» σημειώνεται στο ίδιο δημοσίευμα,
Οι αξιωματούχοι της Κομισιόν είναι βέβαιοι ότι μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Magyar θα αποκαταστήσει τις σχέσεις με τις Βρυξέλλες και θα εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που απαιτεί η ΕΕ για να έχει πρόσβαση στα δεσμευμένα κονδύλια.
Οικονομικός στραγγαλισμός
Σύμφωνα με το σχέδιο, ο προϋπολογισμός θα περιέχει μια άμεση σύνδεση μεταξύ της παραβίασης του κράτους δικαίου από μια κυβέρνηση και της σχετικής πληρωμής που τίθεται σε αναστολή, δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι ενώ οι επιδοτήσεις των αγροτών θα παραμείνουν ανεπηρέαστες από την αυταρχική ολίσθηση μιας κυβέρνησης, ένα πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών ενδέχεται να υποφέρει εάν υπάρξουν παραβιάσεις της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Η Επιτροπή θέλει να διατηρήσει τη ροή των χρημάτων στους αποδέκτες της χρηματοδότησης της ΕΕ -όπως ΜΚΟ ή πανεπιστήμια- ανεξάρτητα από το αν μια κυβέρνηση συμμορφώνεται με το κράτος δικαίου.
Η γενική ιδέα είναι ότι η κοινωνία των πολιτών δεν πρέπει να φέρει το βάρος των παραπτωμάτων ενός ηγέτη.
Το Renew, η φιλελεύθερη ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θέλει να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα. Υποστηρίζει την απευθείας παράδοση των δεσμευμένων κονδυλίων της ΕΕ στην κοινωνία των πολιτών, παρακάμπτοντας ουσιαστικά την κεντρική κυβέρνηση. Αυτό το νέο σύστημα, γνωστό ως «έξυπνη αιρεσιμότητα», θα σηματοδοτήσει μια αλλαγή από τους σημερινούς κανόνες, όπου τα δεσμευμένα κονδύλια επιστρέφονται συλλογικά στις 27 χώρες της ΕΕ μετά από μια ημερομηνία λήξης.
«Θέτουμε σαφείς προϋποθέσεις: Όχι χρήματα της ΕΕ για αυταρχικούς ηγέτες, αλλά συνεχιζόμενη υποστήριξη για την κοινωνία των πολιτών», δήλωσε την Πέμπτη η Valérie Hayer, πρόεδρος του Renew. «Αυτή [η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula von der Leyen] έκανε μια δέσμευση. Τώρα εναπόκειται σε αυτήν να κρατήσει το λόγο της».
Ωστόσο, η «έξυπνη αιρεσιμότητα» έχει επικριθεί με το επιχείρημα ότι μειώνει τα κίνητρα για τις εθνικές κυβερνήσεις να πραγματοποιήσουν τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις.
Οι Επίτροποι αναμένεται να επιλύσουν αυτό το ζήτημα κατά τη διάρκεια έκτακτων συνομιλιών για τον προϋπολογισμό που έχουν προγραμματιστεί για το Σαββατοκύριακο.
