Ο πόλεμος στη Συρία θα μπορούσε επίσης να ταρακουνήσει την πολιτική του Ιράκ- Ο Ερντογάν βλέπει τη Συρία ως άνοιγμα με τον Τραμπ- Το Ισραήλ δεν ποντάρει στο Γκολάνι- Οι τελευταίες, απελπισμένες ώρες του Άσαντ. Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανέλαβε την Κυριακή τη διπλωματική πρωτοβουλία με τη Ρωσία μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία.
Ο Τραμπ ανέφερε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η «αποδυναμωμένη κατάσταση» της Ρωσίας και του Ιράν θα πρέπει να οδηγήσει σε άμεσες διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, προτείνοντας ακόμη και ρόλο για την Κίνα. Η κατάρρευση της κυβέρνησης Άσαντ έχει επίσης απαλλάξει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν από την ευθύνη στη Συρία, ενισχύοντας περαιτέρω τις προοπτικές των διπλωματικών πρωτοβουλιών του Τραμπ στο Ιράν και το Ιράκ, εκτός από την Ουκρανία.
Ρωσία και Ιράν δεν μπορούν να απομονωθούν, δεδομένων των πυρηνικών προγραμμάτων του Ιράν και της στρατιωτικής βοήθειας που παρέχει στη Ρωσία στον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, ο παρατηρητής των Ηνωμένων Εθνών, ανέφερε την περασμένη εβδομάδα ότι το Ιράν έχει τετραπλασιάσει το απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου που απαιτείται για ένα πυρηνικό όπλο.
Η Ρωσία μπορεί να αποτελέσει πλεονέκτημα ή αντίπαλο στις πολιτικές μέγιστης πίεσης των ΗΠΑ για την αποτροπή ενός ιρανικού πυρηνικού όπλου. Η Μόσχα και η Τεχεράνη, που ήρθαν πιο κοντά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, συζητούν τρόπους επέκτασης της πυρηνικής συνεργασίας. Ο Τραμπ ουσιαστικά κλείνει έναν ρωσικό ρόλο στη Συρία μετά τον Άσαντ, εστιάζοντας αντ’ αυτού στη γενικότερη εικόνα στην προσέγγισή του προς τη Ρωσία και το Ιράν.
«Δεν υπήρχε κανένας λόγος για τη Ρωσία να βρίσκεται στη Συρία εξ αρχής», έγραψε ο Τραμπ στην ανάρτησή του στο Truth Social.
Παρόλο που η κυβέρνηση Πούτιν φέρεται να έχει εξασφαλίσει μια συμφωνία με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης για να εγγυηθεί την ασφάλεια των ρωσικών στρατιωτικών βάσεων και θεσμών, ο ρόλος της Μόσχας στη Συρία μετά τον Άσαντ θα είναι στο περιθώριο. Ο Τραμπ έγραψε επίσης σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μείνουν έξω από τη συριακή σύγκρουση, δίνοντας μια ελπιδοφόρα ώθηση στην υποψηφιότητα του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως ο προτιμώμενος εταίρος των ΗΠΑ εκεί, συμπεριλαμβανομένου του διαμεσολαβητή με τις τζιχαντιστικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης που παίρνουν τα σχέδιά τους από την Άγκυρα.
Υπάρχουν ακόμη 900 στρατιώτες των ΗΠΑ στη Συρία, ευθυγραμμισμένοι με τις κουρδικές δυνάμεις της Συρίας, οι οποίες πιθανότατα θα αποτελέσουν τον επόμενο στόχο του Ερντογάν. Ο Ερντογάν θεωρεί τους Κούρδους της Συρίας τρομοκράτες, περισσότερο από το Ισλαμικό Κράτος (ISIS). Η κυβέρνηση Μπάιντεν δήλωσε την Κυριακή ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα παραμείνουν στη Συρία για να εξασφαλίσουν τη «διαρκή ήττα» του ISIS, παρέχοντας κάποια κάλυψη στους Κούρδους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνέχισαν τις τελευταίες ημέρες τις αεροπορικές επιδρομές εναντίον βάσεων και περιουσιακών στοιχείων του ISIS στη Συρία.
Η παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων στη Συρία ενδέχεται να επανεξεταστεί υπό τον Τραμπ, ο οποίος είχε συμφωνήσει σε συμφωνία με τον Ερντογάν το 2019 για την απόσυρση των στρατευμάτων στη Συρία, για να υπονομευθεί από τους συμβούλους του.
Οι ιρακινές PMU, οι Χούθι είναι ό,τι απέμεινε από τον άξονα αντίστασης του Ιράν
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ θα μπορούσε επίσης να ταρακουνήσει την πολιτική του Ιράκ και να περιπλέξει περαιτέρω τις σχέσεις της Βαγδάτης με την επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ. Ο Μοχάμεντ Σία αλ-Σουντανί, ο οποίος εξελέγη πρωθυπουργός του Ιράκ το 2022 με την υποστήριξη ενός πολιτικού συνασπισμού στον οποίο κυριαρχούσαν φιλοϊρανικά κόμματα, βρίσκει τώρα τη χώρα του να συνορεύει με μια Συρία που κυβερνάται από υποστηριζόμενους από την Τουρκία σουνίτες τζιχαντιστές.
Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι, ηγέτης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) και επικεφαλής της συριακής αντίστασης που ανέτρεψε τον Άσαντ, είναι πρώην σουνίτης αντάρτης μαχητής στους βίαιους θρησκευτικούς εμφυλίους πολέμους του Ιράκ μετά το 2003. Η πτώση του Άσαντ κάνει τον Σουντανί και τα φιλοϊρανικά στοιχεία στο Ιράκ να φαίνονται άσχημα. Αρχικά συσπειρώθηκαν ρητορικά για να δείξουν την υποστήριξή τους στον Άσαντ, αλλά -όπως η Μόσχα και η Τεχεράνη- έμειναν έξω από τη μάχη.
Είναι ενδιαφέρον ότι ο λαϊκιστής κληρικός Μουκτάντα αλ Σαντρ, ο οποίος έχει το μεγαλύτερο κοινό και είχε αποσύρει το κόμμα του από το ιρακινό κοινοβούλιο το 2022, ήταν αυτός που ζήτησε να μείνει έξω από τη σύγκρουση στη Συρία. Εάν ο Σουντάνι δεν τα καταφέρει, ο Σαντρ μπορεί να αναδειχθεί και πάλι ως βασικός διαμεσολαβητής στην ιρακινή πολιτική και ως παίκτης με αντίκτυπο στις σχέσεις ΗΠΑ-Ιράκ-Ιράν.
Αναμένεται ότι το Ιράν θα διπλασιάσει τις επενδύσεις του στο Ιράκ. Οι φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές – οι Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης (PMU) – μαζί με τους Χούθι στην Υεμένη είναι ό,τι έχει απομείνει από τον άξονα της ιρανικής αντίστασης, μετά τον ισραηλινό αποδεκατισμό της Χαμάς και της Χεζμπολάχ και την κατάρρευση της Συρίας του Άσαντ.
Η μεταβατική ομάδα του Τραμπ εξετάζει ήδη προσεκτικά την υπέρμετρη ιρανική επιρροή στο Ιράκ, ειδικά στους τομείς της ασφάλειας και της ενέργειας.
Ο Τραμπ δεν θα μοιραστεί την εμπιστοσύνη που έδειξε η κυβέρνηση Μπάιντεν στον Σουντανί. Αναμείνατε έναν νέο γύρο κυρώσεων που θα στοχεύει ιρακινά άτομα και οργανισμούς που συνδέονται με ιρανικά συμφέροντα στους τομείς της ασφάλειας και της ενέργειας.
Η φιλοαμερικανική περιφερειακή κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν (KRG) φαίνεται ότι θα επωφεληθεί περαιτέρω από την επερχόμενη αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ, ιδίως μετά την πτώση του Άσαντ. Η αυτονομία της KRG έχει υπονομευθεί από την κυβέρνηση Σουντανί. Η περιοχή έχει επίσης υποστεί επεισοδιακές επιθέσεις από το Ιράν. Καθώς ο Τραμπ εξετάζει μια πιο επιφυλακτική -και επικεντρωμένη στο Ιράν- προσέγγιση στο Ιράκ, η ήδη ισχυρή σχέση ΗΠΑ-ΚRG είναι πιθανό να επεκταθεί.
Το Ισραήλ έχει ήδη στο στόχαστρό του τις ιρακινές PMUs, όπως αναφέραμε τον περασμένο μήνα . Η κυβέρνηση Τραμπ, σε αντίθεση με τον προκάτοχό της, είναι απίθανο να παρακαλέσει τους Ισραηλινούς να συγκρατηθούν εάν υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση.
Το Ισραήλ είναι επιφυλακτικό απέναντι στη στροφή των τζιχαντιστών στη Συρία
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου εξέφρασε την ελπίδα για σχέσεις καλής γειτονίας με τη νέα Συρία, αλλά δεν ποντάρει στην HTS, η οποία χαρακτηρίστηκε τρομοκρατική ομάδα από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2018. Μια Συρία υπό τζιχαντιστική διακυβέρνηση, κατά την εκτίμηση του Ισραήλ, θα μπορούσε να καταλήξει να είναι χειρότερη από τον Άσαντ.
Το Ισραήλ έχει καταλάβει συριακό έδαφος στα σύνορά του, μεταξύ άλλων κατά μήκος της υψηλότερης κορυφής στα Υψίπεδα του Γκολάν, ενώ στοχοποιεί το πρώην Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν και υποτιθέμενες τοποθεσίες χημικών όπλων σε ολόκληρη τη χώρα.
Η εθνικιστική καλή πίστη του Γκολάνι, που ήδη αμφισβητείται λόγω του τζιχαντιστικού του παρελθόντος, θα υπονομευθεί περαιτέρω καθώς το συριακό έδαφος θα αντιμετωπίζει κατοχή και επίθεση από το Ισραήλ.
Το Ισραήλ, και ίσως οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα υποστηρίξουν έναν αυτόνομο κουρδικό ή άλλο θύλακα ως ανάχωμα στην επιρροή των τζιχαντιστών, και πιθανότατα το Ισραήλ θα υποστηρίξει τη συνέχιση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στη Συρία.
Οι τελευταίες ημέρες του Άσαντ
Το Al-Monitor έμαθε από ρωσικές και τουρκικές πηγές ότι ο Άσαντ εξοργιζόταν όλο και περισσότερο από τη Ρωσία, το Ιράν και τον Αραβικό Σύνδεσμο, οι οποίοι αποστασιοποιήθηκαν από αυτόν τις τελευταίες απελπισμένες ώρες του στην εξουσία. Ο Άσαντ πρότεινε μάλιστα κάποια στιγμή να καταφύγει στη Λατάκια, όπου βρίσκεται η ρωσική στρατιωτική βάση, υπό ρωσική προστασία, για να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο της απόφασης 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, για την καθυστέρηση της οποίας θα κατηγορούσε τα περιφερειακά γεγονότα. Οι προτάσεις του αντιμετωπίστηκαν αντ’ αυτού με σιωπή από τους πρώην συμμάχους του στην Ομάδα της Αστάνα, οδηγώντας τελικά στην απομόνωσή του και στο άσυλο στη Ρωσία.
