Ομιλία Δρα Βάσου Λυσσαρίδη για την επέτειο
της 1ης Απριλίου στην Ιερά Αρχιεπισκοπή
1.4.2008
Κύριε πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας,
Μακαριώτατε,
Η διαχρονική δυσχέρεια μου να ανταποκριθώ με επάρκεια στην περιγραφή της σημασίας ηρωικών επετείων όπως η 1η Απριλίου επιτείνεται από το γεγονός ότι τα οράματα δεν πραγματώθηκαν, πολλά παραμένουν φυλακισμένα, οι θυσίες δεν δικαιώθηκαν πλήρως, βασικές εκκρεμότητες παραμένουν.
Κι όσοι εμμένουν στην υλοποίηση στοιχειωδών στόχων και διασφάλιση στοιχειωδών δικαιωμάτων που θεωρούνται αυτονόητα για κάθε λαό χαρακτηρίζονται από τους ρεαλιστές της μοιρολατρίας ως εξωπραγματικοί ή και περιθωριακοί.
Όμως θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία.
Και οι αλαφροϊσκιωτοι Μακρυγιάννηδες εδραιώνουν εθνική ανεξαρτησία ενώ οι ριψάσπιδες συνετοί αντί Ελληνικού έθνους θα παρέδιναν ίσως μια καταπιεσμένη θρησκευτική μειονότητα στα πλαίσια μιας μεταοθωμανικής κρατικής διοίκησης.
Οι Ζάκοι, οι Δράκοι, οι Λιοπετρίτες, οι Παλληκαρίδηδες καταργούν αποικιοκρατικά δεσμά έστω κι αν ο μεταποικισμός αποτέλεσε ανάχωμα για ουσιαστικά ελευθερία.
Η δυσχέρεια μου να ανταποκριθώ επιτείνεται γιατί στην μισοελεύθερη Κύπρο το συρματόπλεγμα της ντροπής σημαδεύει την αξιοπρέπεια μας.
Γιατί στον Πενταδάκτυλο του Μάτση, η κατοχική σημαία μολύνει το δροσερό βορεινό αεράκι πού σκοντάφτει στο διαχωριστικό τείχος.
Γιατί ο Αυξεντίου στον Μαχαιρά μας ρωτά για τη γενέτειρα του, τη Λύση, χωρίς δική μας ανταπόκριση.
Γιατί ο Μακάριος στο Θρονί διαμαρτύρεται για κακοποίηση κληροδοτημάτων. Θα επαναλάβω ότι αν επρόκειτο ένας λαός να διακόπτει τον καταναλωτικό λήθαργο για να αποτίει τελετουργικά φόρο τιμής σε ήρωες και ηρωισμούς, τότε αποτέλεσμα δεν θάταν η αγωνιστική ανάταση, αλλά ο εξευτελισμός και η περιθωριοποίηση των ηρώων που τιμούμε, θα ήτο η εξαθλίωση της ιστορικής μνήμης, θα ήτο απλώς μια προσχηματική κατασίγαση μιας εθνικής συνείδησης που πρέπει να εξεγείρεται.
Και εξεγείρεται γιατί δεν ανέχεται καταρράκωση αξιοπρέπειας και απάρνηση μιας πολυχιλιόχρονης Ελληνικής εθνικής ρίζας.
Σεβόμαστε την εθνική οντότητα όλων και απαιτούμε σεβασμό και στην δική μας. Και δεν τρομοκρατούμαστε από αφορισμούς για δήθεν εθνικιστικές παρεκκλίσεις.
Επαναλαμβάνω για πολλοστή φορά. Αν εθνικισμός είναι να αγωνίζεσαι για τα δίκαια κάθε λαού, στη Νότια Αφρική, στην Αγκόλα, στην Μοζαμβίκη, στην Παλαιστίνη, να συμπάσχεις με τον Τούρκο κρατούμενο στα λευκά κελιά των Τουρκικών φυλακών όμως να απαιτείς σεβασμό στις δικές σου εθνικές ρίζες, τότε δηλώνω αδιόρθωτος εθνικιστής. Και η Ελληνική παράδοση δεν είναι αντιπαραθετική αλλά συνθετική.
Ελλάδα των Ολύμπιων ερώτων
και των Ομηρικών
πολέμων
Ελλάδα της Αφροδίτης και
της Νέμεσης
του κερδώου Ερμή και
του αιθέριου Απόλλωνα
Ελλάδα των Σωκρατικών
δαιμονίων
και των προδρόμων
σοφιστών
(Ελλάδα της αμφισβήτησης
και της δημιουργίας)
Ελλάδα του Λεωνίδα
που άλλοι έγραψαν
γι΄ αυτόν το αθάνατο
επιθανάτιο επιτύμβιο
Ελλάδα των Αρκαδιών
και της Αλαμάνας
του κρυφού σχολειού
και της ανοιχτής
αντίστασης
Ελλάδα της Κορυτσάς
με τους νεκρούς
που προδόθηκαν από
τους νικητές
συμπολεμιστές
Ελλάδα που με
δίδαξες να
γράφω φτωχικά ποιήματα
και ν΄ αραδιάζω τα
χαρούμενα σου χρώματα
στο καναβάτσο
(Ελλάδα που με στράτεψες
σ΄ απάτητους δρόμους και
παρθένες σκέψεις
(Οι ανολύμπιοι άρχοντες
μου διαμηνούν πως
αν σε πω μάνα Ελλάδα
με μαύρο χρώμα θα
με βάψουν αναχρονιστή κι
εθνικιστή.
Ελλάδα που με δίδαξες
αληθινά να αγαπώ και τον Ανδρέα
τον Αράμ και του
γειτονικού χωριού τον
φίλο τον Ομέρη
Εγώ Ελλάδα μου δεν
σε κρατάω μητριά
Και τώρα στο στερνό
το μονοπάτι
μάνα Ελλάδα θα σε πω
Κι όταν ακόμα
κάποιοι νεοέλληνες εδώ κι εκεί
μου γύρισαν τη πλάτη.
Στην ιστορία κάθε λαού υπάρχουν οι καταλυτικές ώρες της ανάτασης ή της εξέγερσης.
Συνήθως νομοτελειακές γιατί οι συνθήκες δεν επιτρέπουν άλλη διέξοδο.
Βρετανική αποικία η Κύπρος. Ο απόηχος του συνθήματος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου για αυτοδιάθεση ζωντανός.
Οι θυσίες του Κυπριακού λαού νωπές.
Όμως η Μεγάλη Βρετανία με την καταρρέουσα αυτοκρατορία αποφάσιζε να συντηρήσει μετα-αποικιοκρατική παρουσία για να συνεχίζει ένα διεθνή ρόλο.
Η Κύπρος προσφερόταν και λόγω μεγέθους και λόγω δημογραφικής σύνθεσης.
Δεν υπήρχε διέξοδος. Η εξέγερση αναπόφευκτη, νομοτελειακή.
Το ουδέποτε του Χόπκινσον χαρακτηριστικό.
Η ειρηνική ανέλιξη δολοφονήθηκε από τις Βρετανικές προθέσεις που είχε ήδη εμπλέξει την Τουρκία για να αξιοποιήσει την Τουρκοκυπριακή κοινότητα.
Ώριμη η επανάσταση της ΕΟΚΑ με πολιτικό ηγέτη τον Μακάριο και στρατιωτικό τον Διγενή. Έλειπε η ολοκληρωμένη στρατηγική λόγω ελπίδας για σύντομη κατάληξη. Ανιστόρητη η αναφορά σε χαμένες ευκαιρίες. Ας μελετήσουμε τις προθέσεις Βρετανίας και Τουρκίας για να αντιληφθούμε την αιτία των αδιεξόδων.
Προθέσεις που δεν έχουν εγκαταλειφθεί και πού σημαδεύουν και τις σημερινές εξελίξεις.
Η αναφορά σε δήθεν χαμένες ευκαιρίες αποτελεί αφέλεια δεδομένων των Βρετανικών και μετέπειτα Τουρκικών σχεδίων.
Η πρώτη τ' Απρίλη του 1955 υπήρξε το έναυσμα για μια παλλαϊκή ανάταση. Το μήνυμα έγινε δεκτό από το σύνολο σχεδόν του λαού, στη βάση του.
Το εθνικο-απελευθερωτικό κίνημα υπήρξε καθολικό.
Σε σπάνιες ιστορικές στιγμές κάθε λαού υπάρχει τέτοια καθολική εμπλοκή
Οι αγωνιστές ανέβαιναν τα σκαλοπάτια της αγχόνης τραγουδώντας θούρια και οι ζωντανοί ζήλευαν τους μελλοθάνατους. Καθένας θεωρεί ύψιστη τιμή την συμμετοχή σ΄αυτό τον αγώνα. Αν νεκροί δικαίως τιμώνται, οι επιζήσαντες επετέλεσαν το ίδιο έργο με εξαίρεση τους παραστρατήσαντες αργότερα. Η Κυπριακή εξέγερση υπήρξε έναυσμα εθνικο-απελευθερωτικών επαναστάσεων στην Αφρική με το εγχειρίδιο της ΕΟΚΑ ν΄ αποτελεί σημείο αναφοράς και τους Αφρικανούς να βαφτίζουν τα παιδιά τους Μακάριους.
Η εποποιία της ΕΟΚΑ αποτελεί μια ανεπανάληπτη σελίδα στην ιστορία του Ελληνισμού.
Οι Αυξεντίου, οι Μάτσηδες, οι Παλληκαρίδηδες στέκουν στο ίδιο βάθρο με τους Διάκους, τους Κολοκοτρώνηδες και τους Παπαφλέσσες.
Αυτό είναι το νόημα των επετείων που συνοδεύουν ανεξίτηλα την εθνική μας ζωή.
Υποτιμήθηκε από τους ξένους και ελάχιστους ημετέρους ο αγώνας των κουρελήδων του 1821 από τους γονατισμένους συνετούς.
Το ίδιο υποτιμήθηκε ο αγώνας της ΕΟΚΑ με τους σχεδόν άοπλους διγενήδες στα σύγχρονα μαρμαρένια αλώνια ενάντια σε μια πανίσχυρη αυτοκρατορία.
Όμως, οι χλευαστές ενταφιάσθηκαν στις ουμπλιέτ της ιστορίας και οι αιθεροβάμονες μετατράπηκαν σε αιθεροδαμαστές καθιερώνοντας νέες ελεύθερες πατρίδες.
Η 1η τ' Απρίλη γεννήθηκε μέσα από τους φυλακισμένους οραματισμούς του Κυπριακού Ελληνισμού.
Και ο αγώνας 55-59 εξευτέλισε τον θάνατο.
Και η θυσία τους συνειδητή με προσήλωση στις αρχές της ΕΟΚΑ πού απευθυνόταν στο σύνολο του λαού.
Το πολιτικό τέρμα ανεπαρκές. Η ανεξαρτησία κολοβή. Όμως η αποικιοκρατία τερματίσθηκε με εξαίρεση τις Βρετανικές βάσεις.
Μια ανεξαρτησία πού δεν προστατεύθηκε επαρκώς. Πού υπονομεύθηκε αργότερα από ξένους και ημετέρους. Την χούντα και την ΕΟΚΑ Β με δυστυχώς συμμετοχή πρώην αγωνιστών με την τρομοκρατία και την προσπάθεια κατάλυσης του Κυπριακού κράτους. Με το σχέδιο Κίσσιντζερ που προνοούσε δολοφονία ή παραμερισμό του Μακάριου, εισβολή, εθνοκάθαρση, πειθήνιο καθεστώς και δημιουργία δύο νέων κρατιδίων και συμμετοχή σ΄ένα πολυκηδεμονευόμενο συνομοσπονδιακό μόρφωμα, με αποικιοκρατικά κατάλοιπα. Έτσι οδηγηθήκαμε στο πραξικόπημα και την εισβολή, με συνέπειες που συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Και τώρα; Υπάρχει διέξοδος; Υιοθετούμε ολοκληρωμένη στρατηγική;
Θα περιορισθούμε σε μαθηματικές αναλύσεις και με βάση το ισοζύγιο δυνάμεων και τους κινδύνους από την διαιώνιση θα νομιμοποιήσουμε τα τετελεσμένα για να μη μονιμοποιηθούν; Θα αυτοκτονήσουμε για να μη δολοφονηθούμε; Ή τιμώντας τους αξιοτίμητους θα αντισταθούμε και θα εμμείνουμε σε διαφύλαξη πατρίδων και δικαιωμάτων προς όφελος Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Η απάντηση είναι απλή. Θα αντισταθούμε όσοι και νάναι όσο δυνατοί και νάναι.
Και απευθύνομαι σε όλους γιατί στα εθνικά θέματα επιβάλλεται ιδεολογική αχρωματοψία.
Οι κίνδυνοι ελλοχεύουν.
Το σχέδιο Ανάν ως ονοματολογία μπορεί να είναι νεκρό. Όμως ξένοι απεργάζονται την αναβίωση του υπό νέα ονοματολογία.
Οι σχεδιασμοί δεν αποκοιμούνται. Εμείς να επαγρυπνούμε.
Και υπάρχουν οι δυνατότητες. Είμαστε πλήρες μέλος της Ε.Ε. με την Τουρκία να επιδιώκει συμμετοχή. Να αξιοποιήσουμε τα δεδομένα.
Για σωστή στρατηγική χρειάζεται σωστή διάγνωση. Το Κυπριακό είναι θέμα εισβολής κατοχής.
Αντίπαλη πλευρά η Τουρκία. Όμως οι δοτές Τουρκοκυπριακές ηγεσίες μετατρέπονται σε χωροφύλακες των συμφερόντων της Τουρκίας. Χαρακτηριστικές οι δηλώσεις Ταλάτ για παρθενογένεση, και συντήρηση της Τουρκικής κηδεμονίας και των Τουρκικών στρατευμάτων. Χαρακτηριστικές οι δηλώσεις Ταλάτ για παρθενογένεση, και συντήρηση της Τουρκικής κηδεμονίας και των Τουρκικών στρατευμάτων. Η στρατηγική μας πρέπει να στοχεύει στην απαγκίστρωση των Τουρκοκυπρίων, στον τερματισμό της κατοχής και σε λύση στη βάση του διεθνούς και Ευρωπαϊκού δικαίου.
Οι Τουρκοκύπριοι είναι θύματα του Τουρκικού επεκτατισμού. Τους θέλουμε σε κοινή συμπόρευση για μια πραγματικά λεύτερη κοινή πατρίδα. Δεν θα δεχθούμε όμως παρέκκλιση για τη μορφή λύσης πού θα πρέπει να επανενώνει τον χώρο, το κράτος, την οικονομία και τους θεσμούς θα διασφαλίζει τα δικαιώματα όλων των πολιτών συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος όλων των προσφύγων για επάνοδο στις πατρογονικές εστίες και τις περιουσίες τους. Αυτές άλλωστε ήσαν οι προεκλογικές δεσμεύσεις όλων.
Ελευθερία για όλους.
Ούτε θα δεχθούμε παρέκκλιση από την ουσία του προβλήματος με πρόσχημα την απομόνωση των Τουρκοκυπρίων από δικής μας πλευράς. Με τα Ευρωπαϊκά διαβατήρια, την δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την εμπορία των προϊόντων των υφαρπαγεισών Ελληνοκυπριακών περιουσιών κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε αντικίνητρα για λύση στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα.
Στόχος Τουρκίας και προστατών της είναι η αξιοποίηση αυτού του μύθου για αναβάθμιση του δορυφορικού κατοχικού μορφώματος.
Το τελικό ερώτημα είναι απλό.
Θα δεχθούμε ένα πολυκηδευομενόμενο συνομοσπονδιακό μόρφωμα με ξένους κηδεμόνες, ξένους στρατούς, ξένους δικαστές να επιλύουν πολιτικά αδιέξοδα ή θα εμμείνουμε σε λύση μέσα στα οικογενειακά μας τώρα Ευρωπαϊκά πλαίσια;
Η καθολική απάντηση είναι απλή.
Θα αγωνισθούμε χωρίς υπολογισμό θυσίας για ενότητα χώρου κράτους και οικονομίας όπως είναι η δέσμευση όλων των πολιτικών πλευρών.
Και το μπορούμε. Η Κύπρος είναι πλήρες μέλος της Ε.Ε. Η Τουρκία ως υποψήφια χώρα βρίσκεται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων. Δεν θα ανεχθούμε Ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας a la carte. Η Τουρκία πρέπει να συμμορφωθεί με τις Ευρωπαϊκές αρχές. Το ζητούμενο δεν είναι μόνο η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και το άνοιγμα λιμανιών και αεροδρομίων. Χωρίς αποαναγνώριση του νομικώς μη υπαρκτού Τουρκοκυπριακού μορφώματος αυτό ισοδυναμεί με διχοτομική αναγνώριση.
Το ουσιαστικό είναι ο τερματισμός της κατοχής Ευρωπαϊκών εδαφών και ξένων κηδεμονιών και πλήρη συμμόρφωση της Τουρκίας στις Ευρωπαϊκές αξίες.
Και υπάρχουν οι προϋποθέσεις. Να αγωνισθούμε. Με μετριοπάθεια αλλά χωρίς ηττοπάθεια.
Με σύνεση, αλλά και αποφασιστικότητα. Ο πληρεξουσιακός ρόλος της Τουρκίας είναι ισχυρός, αλλά και τα συμφέροντα της στην Ευρώπη μεγάλα. Και η διασύνδεση του Κυπριακού πρέπει να γίνει με την πορεία της ένταξης και όχι το τέρμα, γιατί δυνατό να προσφερθεί στην Τουρκία ειδική σχέση και η Τουρκία να επιδιώξει να απεμπλακεί από τις υποχρεώσεις της. Δεν θα προβώ σε περαιτέρω αναλύσεις. Θα παραμείνω στο πνεύμα της μεγάλης επετείου που τιμούμε. Με όπλα τις ιστορικές μας παραδόσεις.
Μα τον Ισαάκ να κατεδαφίζει το συρματόπλεγμα με τον Σολωμό να εξευτελίζει τα κατοχικά σύμβολα, τον Αυξεντίου κι τον Μάτση να καταλύουν τα γεωγραφικά και τα ιστορικά σύνορα και τους Ρίτσους να γράφουν καινούρια ομηρικά έπη για τον Μαχαιρά. Θα πορευθούμε μέσα στις νέες συνθήκες.
Θα τελειώσω συναισθηματικά.
Στην Κύπρο των αγοριών που ξαγρυπνούν στα σταυροδρόμια της ιστορίας
Των κοριτσιών πού μοιρολογούν για τους γονατισμένους. Στην Κύπρο του Παλληκαρίδη που συνεχίζει την αγωνιστική ποιητική διαδρομή από τον τάφο του, στην Κύπρο του ονείρου και της ελπίδας, στην Κύπρο όλων των Κυπρίων, Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών, Αρμενίων και Λατίνων θα συνεχίζουμε τον ανηφορικό δρόμο για τη λευτεριά.
Δεν υποβάλλονται σήμερα Αρκάδια. Τώρα χρειαζόμαστε άλλης μορφής λεβεντιά. Η λεβεντιά της πολιτικής αντίστασης, της σωφροσύνης και της εμμονής σε αρχές.
Κύριε πρόεδρε,
Μακαριώτατε,
Θα συνεχίσουμε. Ενωμένοι στον κοινό στόχο για λεύτερη πατρίδα για όλους.
Όλοι συναγωνιστές και συστρατιώτες.
Όλοι παρόντες. Όπως παρόντες είναι και σήμερα οι νεκροί των αγώνων.
Όσοι πιστοί.
Όλοι πιστοί.
———————
