Επίκαιρα – Ανεπίκαιρα
Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Στο προηγούμενο άρθρο μας {βλ. σχετ.} εξετάσαμε από τη στήλη αυτή τι ακριβώς θα σήμαινε, αν οι Αμερικανοί αναγκάζονταν να αποχωρήσουν από το Ιράκ ηττημένοι, όπως έκαναν πρίν τριάντα και πλέον χρόνια από το Βιεντάμ… Οπως, λοιπόν, σημειώναμε, αν τα αμερικανικά στρατεύματα αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν το Ιρακινό έδαφος, στο Ιράκ θα ξέσπαγε ανοικτός εμφύλιος, πολύ πιο αιματηρός από τη σημερινή σύγκρουση. Η Τουρκία θα εισάβαλε στον Κουρδικό βορειο Ιράκ, η Τεχεράνη θα απειλούσε με εισβολή για την προστασία των Σιιτών του Ιρακινού νοτου, η Ιορδανία θα ένιωθε την ανάγκη να υποστηρίξει τους Σουνίτες του κεντρικού Ιράκ, τα Σουνιτικά καθεστώτα της Σαουδικής Αραβίας και του Κουβέϊτ, θα ανησυχούσαν από την εξάπλωση της Ιρανικής-Σιιτικής επιρροής και θα έκαναν ό,τι μπορούσαν για να την ανακόψουν.
Η μεγάλη πιθανότητα πολλαπλής εμπλοκής όλων των όμορων κρατών υπέρ ή κατά όλων των τοπικών πληθυσμιακών ομάδων, θα περιέπλεκε ακόμα περισσοτερο την κατάσταση στο ίδιο του Ιράκ, θα εμπόδιζε τη σταθεροποιησή του στη συνέχεια και θα αποσταθεροποιούσε όλα τα γειτονικά καθεστώτα. Αληθινό κουτί της Πανδώρας…
Η γεωπολιτική αστάθεια θα αγκάλιαζε το σύνολο της Μέσης Ανατολής και το πετρέλαιο θα εκτινασσόταν πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι (ίσως και ως τα 120 δολάρια), προκαλώντας διεθνή ύφεση διαρκείας στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στην Ιαπωνία, στην Κίνα, παντού. Η ίδια η ενότητα της Ευρώπης ίσως δεν θα άντεχε ένα τόσο ισχυρό πετρελαϊκό σόκ (τιμές διπλασιες από τις τωρινές και σε διάρκεια χρόνου), ενώ στη Ρωσία, την Κίνα και την Ιαπωνία θα επικρατούσε έξαρση εθνικισμού, και στις ΗΠΑ ένα μίγμα απομονωτισμού και εθνικιστικής αναδίπλωσης, με ολέθρια αποτελέσματα στην παγκόσμια σταθερότητα και την Ειρήνη.
Μια τέτοια εξέλιξη δεν την εύχεται και δεν θα την ήθελε κανείς – με μοναδικές εξαιρέσεις δύο κράτη: το σημερινό καθεστώς της Τεχεράνης (για το οποίο είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου, να αποχωρήσουν οι Αμερικανοί ηττημένοι από το Ιράκ) και την Τουρκία (που προσδοκά μια αμερικανική ήττα στο Ιράκ, για να ειβάλει στο Ιρακινό Κουρδιστάν και να εξουδετερώσει οριστικά τον Κουρδικό κίνδυνο)…
Για να αποτραπούν τα χειρότερα…
Να λοιπόν και μια ακόμα κρίσιμη διαφορά:
Κατά τη διάρκεια του Πολέμου στο Βιετνάμ, την ήττα των Αμερικανών εκεί την επιθυμούσαν πολλοί: Οι Σοβιετικοί, οι Κινέζοι, πολλά καθεστώτα του Τρίτου κόσμου, ακόμα και κάποιοι σύμμαχοι των ΗΠΑ αδιαφορούσαν (ή εύχονταν ενδόμυχα) να ηττηθούν οι ΗΠΑ στην Ινδοκίνα. Στην περίπτωση του Ιράκ, ακόμα και πολλοί αντίπαλοι των ΗΠΑ, καθώς και οι περισσότεροι Άραβες, απεύχονται να φύγουν οι Αμερικανοί ηττημένοι και να τιχαχθεί ολόκληρη η περιοχή στον αέρα.
Με εξαίρεση το καθεστώς της Τεχεράνης και την Τουρκία ουδείς εύχεται, ουδείς επιθυμεί κι ουδείς έχει συμφέρον από μια ενδεχόμενη ήττα των Αμερικανών στο Ιράκ. Το γεγονός αυτό δίνει ακόμα σημαντικά περιθώρια ελιγμών στην Ουάσιγκτων. Η οποία, ωστόσο, οφείλει να κατανοήσει τα σφάλματά της και να τροποποιήσει την ως σήμερα πολιτική της.
Για να αποτραπούν, λοιπόν, τα χειρότερα, πρέπει το Ιράκ να σταθεροποιηθεί. Για να σταθεροποιηθεί το Ιράκ πρέπει να ανοίξει ο δρόμος για τον ειρηνικό διαμελισμό του. Μόνο αυτή η προοπτική θα γίνει αποδεκτή από τη Σιιτική πλειονότητα στο νότο και από τους Κούρδους στο βορρά. Πράγμα που θα τους αφαιρέσει κάθε κίνητρο να μάχονται και θα τους δώσει όλα τα κίνητρα να συνεργαστούν. Φτάνει να δοθούν κάποιες εγγυήσεις ασφαλείας στο «Σουνιτικό τρίγωνο», πράγμα που μπορεί να γίνει υπό την «σκέπη» της γειτονικής Ιορδανίας…
Αλλά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί χωρίς αλλαγή καθεστώτος στο γειτονικό Ιράν (και εξουδετέρωση πιθανών αντιδράσεων της Συρίας). Ούτε τα Σουνιτικά καθεστώτα του Κόλπου θα δεχόταν ποτέ επέκταση της Σιιτικής επιρροής στο Νότιο Ιράκ, ούτε η Συρία θα δεχόταν ποτέ επέκταση της Ιορδανικής επιρροής στο Κεντρικό Ιράκ. Αλλά η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν και η εξουδετέρωση των αντιδράσεων της Συρίας, προϋποθέτει τη στενή συνεργασία της Ρωσίας – και της Ευρώπης, ασφαλώς, αν και αυτή η τελευταία, πλέον, δεν θα είχε μεγάλες αντιρρήσεις, για μια συνολική αναδιάταξη της περιοχής.
Η Ρωσία, από την πλευρά της, έχει κάθε κίνητρο να συνεργαστεί, διότι έτσι της αναγνωρίζεται, για πρώτη φορά μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, «στάτους» μεγάλης δύναμης, και διότι αποτρέπεται η κατάρρευση ολόκληρης της Μέσης Ανατολής, η εκτίναξη του πετρελαίου και η βύθιση όλου του κόσμου σε ύφεση. Η Ρωσία είναι πετρελαιοπαραγωγός χώρα. Κι όλοι οι πετρελαιοπαραγωγοί θέλουν την τιμή του πετρελαίου σχετικά υψηλά, αλλά όχι τόσο ψηλά, ώστε να προκαλεί διεθνή ύφεση και να μειώνσι την παγκόσμια ζήτηση στο βασικό εξαγωγικό προϊόν τους.
Συνεργαζόμενη με τις ΗΠΑ για την αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, τον ειρηνικό διαμελισμό του Ιράκ και τη σταθεροποίηση στη Μέση Ανατολή, η Ρωσία επιτυγχάνει όλες τις επιδιώξεις της με το ελάχιστον ρίσκο. Οι τιμές του πετρελαίου θα υποχωρήσουν γύρω στα 35 δολάρια το βαρέλι (όταν το ρωσικό πετρέλαιο έχει κόστος εξόρυξης 18-20 δολάρια το βαρέλι), η ζήτηση πετρελαίου θα εκτιναχθεί, η Ρωσία θα εξακολουθήσει να κερδίζει απο τις αυξημένες εξαγωγές σε καλές τιμές και θα έχει ισορροπήσει σε μια θέση όπου οι ΗΠΑ θα έχουν ανάγκη τη Ρωσία περισσότερο απ' όσο η Ρωσία έχει ανάγκη τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, θα έχει ανοίξει ο δρόμος για τη στρατηγική συνεργασία ΗΠΑ – Ρωσίας – Ινδίας προκειμένου να ηττηθεί οριστικά το Πολεμικό Ισλάμ στην κεντρική Ασία στο προσεχές μέλλον, αλλά και για να ελεχθεί ο ηγεμονισμός της ανερχόμενης Κίνας στο απώτερο μέλλον.
Συνεπώς, η συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας είναι η αναγκαια και ικανή προϋπόθεση, για να υπάρξει αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, ώστε να υπάρξει ειρηνικός διαμελισμός στο Ιράκ και να αρχίσει η σταθεροποίηση στη Μέση Ανατολή με συνολική αναδιάταξη και αλλαγές συνόρων, αλλά και με εσωτερικές καθεστωτικές αλλαγές εκδημοκρατισμού στον μουσουλμανικό κόσμο. .
Τα δύο μείζονα σφάλματα των ΗΠΑ στο Ιράκ
Η Ουάσιγκτων έκανε δύο μείζονα σφάλματα:
* Πρώτον, πήγε στο Ιράκ χωρίς να έχει τη διάθεση να το διαμελίσει, αρχικά τουλάχιστον. Πίστευε ότι θα ο λαός του Ιράκ θα υποδεχόταν τα Αμερικανικά στρατεύματα ως «ελευθερωτές». Κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Πίστευε ότι θα μπορούσε να επιβάλει μια δημοκρατία σε ένα λαό, βαθιά διχασμένο, όπου η πλειοψηφία των Σιιτών και η μειοψηφία των Κούρδων θέλουν την ανεξαρτησία τους και η μειοψηφία των Σουνιτών φοβάται την εκδικητικότητα όλων των υπολοίπων που καταπίεσε στυγνά επί δεκαετίες. Το Ιράκ είναι μια τεχνητή χώρα που φτιάχθηκε από τους αποικιοκράτες. Για να λειτουργήσει ως δημοκρατία πρέπει να τριχοτομηθεί. Για να υπάρξει ως ενιαία πρέπει να εγκαθιδρυθεί ξανά κάποιος δικτάτορας. Η Ουάσιγκτων πήγε στο Ιράκ, χωρίς να θέλει να αφήσει πίσω της δικτατορία και χωρίς να επιθυμεί της τριχοτόμηση της χώρας. Άρα βρέθηκε σε αδιέξοδο…
* Το δεύτερο σφάλμα που έκανε η Ουάσιγκτων ήταν ότι ξεκίνησε τον Πόλεμο κατά του Πολεμικού Ισλάμ, χωρίς να κλείσει τα μέτωπα κατά του βασικού της συμμάχου στον Πόλεμο αυτό: της Ρωσίας. Αλλά η Ουάσιγκτων δεν αντέχει δύο μέτωπα. Για να κερδίσει στο ένα, πρέπει να κλείσει το άλλο. Για να κερδίσει τον πόλεμο κατά του Πολεμικού Ισλάμ, πρέπει να συμμαχήσει στρατηγικά με τη Ρωσία (τη βοήθεια της οποίας θα χρειαστεί αύριο και σε άλλα μέτωπα). Για να επιτύχει αλλαγή καθεστώτος στο Ιραν, και ομαλή διάλυση του Ιράκ, χρειάζεται οπωσδήποτε τη συναίνεση και τη βοήθεια της Ρωσίας.
Τα δύο αυτά σφάλματα έχουν αρχίσει να διορθώνονται ήδη: Το Ιρακινό κοινοβούλιο ήδη προχωρά με την ανοχή των ΗΠΑ, στη δημιουργία ενισχυμένης αυτονομίας τριών περιοχών μέσα στο Ιράκ. Αυτό θεωρείται το «πρελούδιο» της τριχοτόμησης. Ενώ ο αμερικανικός Τύπος ήδη άρχισε να αποκαλεί τον Πόλεμο στο Ιράκ «εμφύλιο», πράγμα που ανοίγει το δρόμο για να συζητηθεί σοβαρά η λύση του διαμελισμού του. Από την άλλη πλευρά, μετά την πυρηνική δοκιμή της Βορείου Κορέας ήδη παραρηρείται μια σοβαρή στρατηγική προσέγγυση ΗΠΑ-Ρωσίας σε μια σειρά άλλα ζητήματα. Με πιο εντυπωσιακό, μέχρι στιγμής, το γεγονός ότι στο Συμβούλιο Ασφαλεία πέρασε, πολύ πρόσφατα, ψήφισμα ρωσικής εμπνεύσεως, που προειδοποιεί την Γεωργία να «μην προκαλεί» τη Ρωσία στα ζητήματα της Αμπχαζίας και την Άνω Οσετίας. Μέχρι πρίν λίγες εβδομάδες, οι Αμερικανοί ενεθάρρυναν ανοικτά τους Γεωργιανούς και καταδίκαζαν τους Ρώσους. Τώρα ανέκρουσαν πρύμνα και ψήφισαν ανάποδα.
Φαίνεται ότι η Ουάσιγκτων διορθώνει τα σφάλματά της ελπίζοντας να μην είναι αργά. Με άλλο λόγια, προσπαθεί να συμβιβάσει αυτό που έκανε (επέμβαση-κατοχή στο Ιράκ) με αυτό που μπορεί να γίνει απο δώ και μπρός (τριχοτόμηση του Ιράκ και στρατηγική σύγκλιση ΗΠΑ-Ρωσίας) για να αποφύγει τα χειρότερα για όλους και για να αναδιαρθρώσει τη Μέση Ανατολή, χωρίς να εγκαταλήψει τον στόχο καταπολέμησης του Πολεμικού Ισλαμ.
Οι αναπροσαρμογές αυτές είναι λογικές, είναι ρεαλιστικές και πραγματοποιήσιμες. Είναι «βέλτιστες» για τις ίδιες τις ΗΠΑ, ενώ συμφέρουν κι όλους τους άλλους (Ευρωπαίους, Ρώσους, μετριοπαθείς Άραβες κλπ.) Ότι είναι λογικό, ρεαλιστικό και «βελτιστο» για πολλούς ταυτόχρονα, είναι και εξαιρετικά πιθανό. (Χωρίς να είναι και βέβαιο, ασφαλώς)…
Το ενδιαφέρον για μας, στην Ελλάδα, είναι ότι τριχοτόμηση του Ιράκ και αλλαγή καθεστώτος σε Ιράν, με συναίνεση ΗΠΑ-Ρωσίας-Ευρώπης, δημιουργεί ισχυρό Κουρδιστάν στα νότια της Τουρκίας και προκαλεί μείζονες περισπασμούς για την Άγκυρα.
Παρ' όλα αυτά δεν φαίνεται να μας απασχολεί. Θάλεγε κανείς ότι μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης «επιθυμεί» ή «εύχεται» να..αναδιπλωθούν άρον-άρον οι Αμερικανοί από το Ιράκ, να αποχωρήσουν άνευ όρων και να τιναχθεί στον αέρα η περιοχή. Δεν αντιλαμβάνονται κάν τι θα σημαίνει αυτό για την ασφάλεια της Μέσης Ανατολής, για τις τιμές του πετρελαίου και τη διεθνή ύφεση, για την ίδια την αντοχή της Ευρώπης και για την επιθετικότητα της Τουρκίας…
Μπροστά στην προοπτική ταπείνωσης των Αμερικανών, όλα τα άλλα υποχωρούν. Κι αν δεν συμβούν τα χειρότερα, κι αν πρυτανεύσει η λογική στο τέλος, υπάρχει σοβαρή περίπτωση να βρεθούμε σε μια κατάσταση που όλοι ανακουφίζονται, συμπεριλαμβανομένων και των λαών του Ιράκ, των υπολοίπων Αράβων, των Ευρωπαίων, των Αμερικανών και των Ρώσων, με μόνους ηττημένους του φονταμενταλιστές εξτρεμιστές και την Τουρκία.
Και με την Ελλάδα να…δυσφορεί!
Τέτοια τύφλωση…
