Επίκαιρα Ανεπίκαιρα
Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ελευθερία της έκφρασης είναι "απόλυτη" και "αδιαπραγμάτευτη". Είναι έτσι; Και τι σημαίνει αυτό;
Κανείς δεν θέλει τη λογοκρισία. Πολλώ μάλλον, στην Τέχνη…
Όμως Τέχνη είναι πρωτίστως Πολιτισμός. Και Πολιτισμός δεν είναι μόνο η "ελεύθερη έκφραση" κάποιων, αλλά και ο σεβασμός όλων. Η ανοχή είναι Πολιτισμός. Η συστηματική και βάναυση πρόκληση είναι βαρβαρότητα…
Προσοχή: Η Τέχνη συχνά προκαλεί. Και καλά κάνει. Προκαλεί με το ύφος της, με την αισθητική της, με το μήνυμά της. Αλλά εδώ μιλάμε για τη βάναυση προκλητικότητα. Που διαλύει τις ψυχές των ανθρώπων, τις θεμελιώδεις συμβάσεις και την αμοιβαία ανοχή μιας κοινωνίας.
* Αν κάποιος επικαλεστεί το "δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση" για να…μουτζουρώσει τον Παρθενώνα, την Καπέλλα Σιξτίνα ή το Τάζ Μαχάλ, αυτά είναι πράξεις βανδαλισμού.
* Αν κάποιος προβάλλει θέματα από το Ολοκαύτωμα με τρόπο "δοξαστικό" για τους Ναζί, είμαστε έτοιμοι να το δεχθούμε ως "καλλιτεχνική έκφραση"; Βάσει πρόσφατης ευρωπαϊκής νομοθεσίας, αυτό αποτελεί ποινικό αδίκημα…
* Θα δεχόμασταν την προσβολή μιας μειονότητας, εν ονόματι τις καλλιτεχνικής δημιουργίας; Θα δεχόμασταν ένα "πολιτιστικό προϊόν" που έθιγε βάναυσα τους συμπολίτες μας μουσουλμάνους; Θα ήταν αυτό "πράξη Πολιτισμού"; Ή μήπως θα ήταν νοσηρό σύμπτωμα μισαλλοδοξίας;
* Μια πράξη δημόσιου αυνανισμού πάνω σε ένα χριστιανικό θρησκευτικό σύμβολο είναι "μορφή Τέχνης"; Μια πράξη δημόσιου αυνανισμού πάνω στο εθνικό σύμβολο είναι "μορφή Τέχνης"; Κι αν αύριο κάποιοι άλλοι "καλλιτέχνες" αυνανιστούν, όχι πάνω σε (χριστιανικά) σύμβολα της πλειονότητας, αλλά σε μειονοτικά (μουσουλμανικά) σύμβολα, πυροδοτώντας κοινωνικές ταραχές, είμαστε έτοιμοι να τα δεχθούμε; Θυμόμαστε τί έγινε πέρσι στην Ευρώπη με τα σκίτσα του Μωάμεθ; Κι αν σεβόμαστε τις ευαισθησίες των μειονοτήτων, πώς θα αδιαφορήσουμε για τις αντίστοιχες ευαισθησίες της πλειονότητας;
Δεν μπορούμε να διατυμπανίζουμε την ανοχή και την ίδια στιγμή να ενθαρρύνουμε την πιο βάναυση κοινωνική προκλητικότητα. Δεν μπορούμε να υπηρετούμε τον Πολιτισμό, όταν πυροδοτούμε τη μισαλλοδοξία….
Πρέπει κάποτε να μάθουμε να διακρίνουμε τους αληθινούς δημιουργούς από τους ατάλαντους προβοκάτορες που επιδιώκουν να σοκάρουν για να εξασφαλίσουν άκοπα εφήμερη δημοσιότητα…
Υπάρχουν όρια στην "έκφραση": Τα όρια που τίθενται ανάμεσα στην δημιουργία και τον βανδαλισμό. Αλλά και τα όρια που τίθενται ανάμεσα στην ελευθερία της δημιουργίας και την βάναυση κοινωνική προκλητικότητα.
Δεν είναι εύκολο να ορίσουμε αυτά τα όρια. Αλλά είναι επικίνδυνο να τα αγνοήσουμε…
Στη δημοκρατία καμία ελευθερία δεν είναι απόλυτη. Γιατί η "απόλυτη" ελευθερία κάποιου είναι απόλυτη τυραννία επί όλων των υπολοίπων.
Τέχνη σημαίνει Πολιτισμός. Και Πολιτισμός είναι όχι μόνο η ελεύθερη έκφραση κάποιων, αλλά ο σεβασμός όλων.
