ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΑ: ΑΤΕΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

 Με ιδιαίτερη χαρά βρίσκομαι μαζί σας σήμερα και θα ήθελα να ευχαριστήσω το Πανεπιστήμιο Bilkent για την πρόσκληση. Η επίσκεψή μου στην Τουρκία είναι η πρώτη επίσημη επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού, εδώ και σχεδόν πενήντα χρόνια. Γι αυτό, καλωσορίζω ιδιαίτερα την ευκαιρία αυτή να βρίσκομαι εδώ, στο πλαίσιο της επίσκεψής μου και να μοιραστώ κάποιες σκέψεις με τους καθηγητές και τους φοιτητές ενός Τουρκικού Πανεπιστημίου, που είναι γνωστό για τον πλούτο των γνωστικών του αντικειμένων σε ποικίλους τομείς και το οποίο έχει προσελκύσει διδακτικό προσωπικό από 43 διαφορετικές χώρες. Είναι, όμως, ακόμα μεγαλύτερη ευχαρίστηση για μένα που απευθύνομαι στην νέα γενιά. Και θα ήθελα να ξεκινήσω υπογραμμίζοντάς σας τις μεγάλες ευκαιρίες που ξεδιπλώνονται για τη γενιά σας. Μην ξεχνάτε, βέβαια, ότι αυτές οι μεγάλες ευκαιρίες συνεπάγονται και μεγάλη ευθύνη: στους δικούς σας ώμους θα πέσει σύντομα το φορτίο της αντιμετώπισης των προκλήσεων του μέλλοντος και της συμβολής στην οικοδόμηση του μέλλοντος της χώρας σας.

Ο κόσμος αλλάζει με πρωτόγνωρο ρυθμό. Αντιμετωπίζουμε πληθώρα νέων ευκαιριών, νέων προκλήσεων και νέων απειλών. Η αλληλεξάρτηση των χωρών μεγαλώνει. Η τεχνολογία μεταμορφώνει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής μας. Οι οικονομίες μας ευημερούν όλο και περισσότερο, συχνά όμως με σοβαρό κοινωνικό και περιβαλλοντικό τίμημα. Ίσως, όμως, το πιο ανησυχητικό απ' όλα είναι οι κραυγαλέες καταχρήσεις πολιτικής ισχύος, που συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμη και σήμερα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα πολύ συχνά παραβιάζονται, ή απλώς αγνοούνται.

Σε αυτόν τον καινούργιο κόσμο, Έλληνες και Τούρκοι βρίσκονται, ως γείτονες, αντιμέτωποι με κοινές προκλήσεις. Με ζητήματα που η γεωγραφία και η σύγχρονη πραγματικότητα επιτάσσουν να αντιμετωπίσουμε από κοινού. Τούτο απαιτεί ειλικρίνεια, εμπιστοσύνη και δέσμευση. Ένα αντίστοιχο παράδειγμα είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένα παράδειγμα επιτυχίας, χωρίς προηγούμενο. Από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το ευρωπαϊκό όραμα έδεσε μαζί, με ισχυρούς δεσμούς κοινών συμφερόντων και ενός κοινού μέλλοντος, χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία, που αποτελούσαν εχθρούς για αιώνες. Είναι αλήθεια ότι το ευρωπαϊκό εγχείρημα αποτελεί πιθανότατα την μεγαλύτερη και πιο αποτελεσματική «άσκηση» πρόληψης συγκρούσεων στην ιστορία του ανθρώπου. Πέρυσι, γιορτάσαμε 50 χρόνια ειρήνης και ευημερίας στην ήπειρό μας. Αυτό είναι ένα μοναδικό επίτευγμα. Το πιο επιτυχημένο παράδειγμα ειρηνικής συνύπαρξης που υπήρξε ποτέ. Στο οικονομικό επίπεδο, η ευρωπαϊκή ενιαία αγορά μισού δισεκατομμυρίου ανθρώπων αποτελεί τον μεγαλύτερο εξαγωγέα αγαθών και υπηρεσιών. Ταυτόχρονα, είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών και ενέργειας.

Υπό το φως των παραπάνω, η Ελλάδα υποστήριξε σθεναρά την ένταξη του συνόλου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Στην καρδιά της πολιτικής, βρίσκεται η εξής θέση: η ειρήνη και η ευημερία στην Ήπειρο μπορούν να διευρυνθούν με την υιοθέτηση και εφαρμογή των ευρωπαϊκών αρχών και αξιών από περισσότερες χώρες στην Ευρώπη μέσω της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Με τον Ευρωπαϊκό τρόπο. Πράγματι, η Ελλάδα έλαβε μία στρατηγική απόφαση. Παρά τα όσα μας χωρίζουν, αποφασίσαμε να υποστηρίξουμε την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Η απόφαση αυτή δεν ελήφθη αβασάνιστα. Ούτε ήταν μια εύκολη απόφαση. Ήταν, όμως, μια απόφαση άμεσα συναρτημένη με συγκεκριμένα κριτήρια και προαπαιτούμενα. Συνεπώς, συνειδητά επιλέξαμε να στοιχηματίσουμε στο μέλλον.

Η Ευρώπη είναι προπάντων μία κοινότητα αξιών. Η ευρωπαϊκή οικογένεια ορίζεται από την συλλογική επιθυμία μας για δημοκρατία και τον σεβασμό μας και την πλήρη υιοθέτηση των θεμελιωδών αρχών και αξιών:

• Ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η ελευθερία του λόγου και η θρησκευτική ελευθερία.
• Μειονοτικά δικαιώματα.
• Ειρηνική επίλυση των διαφορών, αποκήρυξη της χρήσης ή της απειλής χρήσης βίας, σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών και
• Προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς Συνθήκες.

Αυτές οι βασικές ελευθερίες, αρχές και αξίες συναποτελούν την βαθύτερη ουσία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, την αιτία της επιτυχίας του και είναι κρίσιμες για όλους εμάς: τόσο για τα κράτη – μέλη, όσο και για τις χώρες που επιθυμούν να γίνουν μέλη. Αυτή είναι και η κινητήρια δύναμη πίσω από την επιλογή που κάναμε. Να δώσουμε στην Τουρκία την ευκαιρία να αποδείξει τη βούληση και την ετοιμότητά της να υιοθετήσει και εφαρμόσει πλήρως τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, τον ευρωπαϊκό τρόπο. Διότι είμαστε πεπεισμένοι ότι μια ευρωπαϊκή Τουρκία θα αποβεί προς όφελος, πρώτα απ' όλα, του λαού της και, εν συνεχεία, της περιοχής και της Ηπείρου στο σύνολο της.

Γνωρίζω πολύ καλά ότι ο δρόμος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι μακρύς και γεμάτος με προκλήσεις. Αυτό το μάθαμε όλοι από πρώτο χέρι καταβάλλοντας το τίμημα. Δεν υπάρχει, όμως, Ευρώπη κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του καθενός. Κάθε υποψήφια χώρα, μεγάλη ή μικρή σε μέγεθος, ισχυρή ή αδύναμη, οφείλει να υιοθετήσει το θεσμικό, πολιτικό και οικονομικό κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πλήρως. Δεν υπάρχουν εξαιρέσεις, ή εκπτώσεις. Έτσι έγινε με όλους. Με την Ελλάδα το 1981, την Πορτογαλία και την Ισπανία το 1986, τις χώρες που προσχώρησαν το 2004. Αυτό είναι και το μεγαλείο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Ότι το μέγεθος και η δύναμη βρίσκονται στην ενότητα και την δέσμευση, την ειρηνική συνύπαρξη και την εποικοδομητική συνεργασία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο δρόμος της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι δύσκολος, αλλά είναι ένας δρόμος που αξίζει να ταξιδέψει κανείς. Είναι ο δρόμος για ένα καλύτερο αύριο. Είναι ο δρόμος για ένα καλύτερο και πιο λαμπρό κοινό μέλλον.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, οι χώρες μας σημείωσαν ικανοποιητική πρόοδο στο οικονομικό πεδίο. Ο συνολικός όγκος των εμπορικών μας συναλλαγών αυξάνεται σταθερά, φτάνοντας τα 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια εντός των εννέα πρώτων μηνών του 2007 και μόνο. Πράγματι, το διμερές μας εμπόριο τετραπλασιάστηκε τα τελευταία δέκα χρόνια χάρη σε τομείς που δείχνουν το δρόμο, όπως η ενέργεια, οι τράπεζες, η πληροφορική και ο κατασκευαστικός τομέας. Δεκάδες είναι σήμερα οι κοινές ελληνοτουρκικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις δύο χώρες μας, αλλά και στο εξωτερικό. Η ενέργεια είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα. Μόλις τον περασμένο Νοέμβριο, ο Πρωθυπουργός Erdogan και εγώ εγκαινιάσαμε ένα έργο τεράστιας σημασίας: τον ελληνοτουρκικό αγωγό φυσικού αερίου, ο οποίος αποτελεί μέρος του ενεργειακού διαδρόμου TGI. Το γεγονός αυτό τοποθετεί τις δύο χώρες μας στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού ενεργειακού χάρτη, καθώς και οι δύο μαζί διαδραματίζουμε πλέον ουσιώδη ρόλο στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης.

Προβλήματα παραμένουν, ωστόσο, στις σχέσεις μας. Προβλήματα που δεν μπορούμε να υποτιμήσουμε. Και, όμως, προβλήματα, τα οποία εναπόκειται σε μας να λύσουμε. Στην κατεύθυνση αυτή και θέλοντας να πιστεύω ότι και οι δύο χώρες επιδεικνύουν πραγματική βούληση να στραφούν προς το μέλλον, έχουμε έναν ισχυρό σύμμαχο. Το μόνο μέσο, του οποίου μετέρχονται οι σύγχρονες, ειρηνικές κοινωνίες: το Διεθνές Δίκαιο. Το μόνο αποδεκτό μέσο στις σύγχρονες διακρατικές σχέσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση οποιουδήποτε ζητήματος και το οποίο εξασφαλίζει απρόσκοπτη διεθνή συνεργασία. Για δύο χώρες που ανήκουν στην ίδια Συμμαχία, εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια, οι οποίες επιδιώκουν να βαδίσουν η μία δίπλα στην άλλη, μέσα στην ίδια ευρωπαϊκή οικογένεια, υπάρχουν πάντα ειρηνικά μέσα για την επίλυση ενός ζητήματος, χωρίς προσφυγή στη χρήση, ή την απειλή χρήσης, βίας, κάτι το οποίο απλά δεν αποτελεί επιλογή για τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη.

Η ώρα έχει έρθει, επίσης, να γκρεμίσουμε στη Λευκωσία το τελευταία τείχος διαίρεσης στην Ευρώπη. Ελλάδα και Τουρκία οφείλουν να προσπαθήσουν, μαζί με τον λαό της Κύπρου, να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την ενότητά της. Να φτάσουμε σε μια λύση που θα είναι δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική, στη βάση των Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και του κεκτημένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της οποίας η Κύπρος είναι μέλος. Είμαστε έτοιμοι να συνεισφέρουμε σε αυτήν την προσπάθεια, έτσι ώστε όλοι οι πολίτες της Κύπρου να μπορούν να απολαμβάνουν τα οφέλη από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Έχουμε πίσω μας ένα δύσκολο παρελθόν. Ένα παρελθόν γνωστό σε όλους. Ωστόσο, η Ιστορία δεν μπορεί να ξαναγραφτεί. Αυτό που μπορεί να γραφτεί από εδώ και στο εξής είναι η σελίδες του μέλλοντος. Και χρειάζεται εμπνευσμένη ηγεσία για να αντλήσει μαθήματα από το παρελθόν και να χαράξει ένα λαμπρότερο μέλλον. Γνωρίζω πολύ καλά ότι ο δρόμος μπροστά μας θα είναι μακρύς και δύσκολος. Όμως το κόστος του να μην προχωρήσουμε προς τα εμπρός και το διαφυγόν κέρδος του να μην προχωρήσουμε προς τα εμπρός θα είναι τεράστια. Και αυτό ακριβώς είναι και το ισχυρότερο κίνητρο για να διατηρήσουμε το βλέμμα μας προς το μέλλον.

Ελλάδα και Τουρκία βρίσκονται σε ένα στρατηγικό σταυροδρόμι. Οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες που αναδύονται από αυτήν την περιοχή είναι πολύ μεγάλες. Η εποικοδομητική συνεργασία μεταξύ των χωρών μας θα μας παρέχει ένα μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα, ώστε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις και να επωφεληθούμε από τις ευκαιρίες. Αυτό ισχύει για ένα ευρύ πεδίο δυνητικών εγχειρημάτων, όπως η συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, της οικονομίας, του τουρισμού, του περιβάλλοντος, της ασφάλειας και άλλες.

 Ίσως ακόμη πιο σημαντικό είναι το ότι, σε μια εποχή που ο διάλογος των πολιτισμών είναι μια από τις κυριότερες σύγχρονες προκλήσεις, Ελλάδα και Τουρκία μπορεί να αποτελέσουν την ιδανική γέφυρα για την προώθηση της αλληλοκατανόησης και της συνεργασίας μεταξύ πολιτισμών. Συνεπώς, αυτή είναι η κινητήριος δύναμη που θα πρέπει να οδηγεί τις επιλογές μας για το μέλλον. Έχουμε να κερδίσουμε πολλά, προχωρώντας μπροστά μαζί. Έχουμε να χάσουμε ακόμη περισσότερα ακολουθώντας το μονοπάτι των εντάσεων και της εχθρότητας. Όσον αφορά την Ελλάδα, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η δέσμευση να προχωρήσουμε μπροστά υπάρχει.

Οι Έλληνες και οι Τούρκοι γνωρίζονται καλά μεταξύ τους. Ζούμε δίπλα ο ένας στον άλλον, σε αυτήν τη γωνιά του κόσμου, εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Οι συγκυρίες της Ιστορίας δεν ήταν καλές μαζί μας. Παρόλα αυτά, η Ιστορία μας δίδαξε ότι όλα εξαρτώνται τελικά από επιλογές. Τις δικές μας επιλογές. Τώρα είναι η ώρα να κάνουμε τα λόγια πράξη. "Η ειρήνη θέλει δύναμη να την αντέξεις", έγραψε ο Έλληνας νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης στο Άξιον Εστί. Αυτή είναι η ειρήνη για την οποία αξίζει να παλέψει κανείς. Από αυτό εδώ το Πανεπιστήμιο στην Άγκυρα, καλώ όλους σας να εργαστείτε για ειρηνικές και διαρκείς λύσεις.