Του Κώστα Μαυρίδη*
Για την ανάγκη για αλλαγές στα βιβλία της Ιστορίας, ο Υπουργός της Παιδείας κλήθηκε στα ΜΜΕ (τον άκουσα προσωπικά) να εξηγήσει το εξής απλό και λογικό ερώτημα: «Γιατί προκύπτει σήμερα ανάγκη να αλλάξουν τα βιβλία της Ιστορίας;» Η απάντηση του ξεκίνησε και στηρίχτηκε σε ένα ερώτημα που ο ίδιος έθεσε προς το δημοσιογράφο, «αν η πολεμική επιλογή έχει αποκλειστεί από την πολιτική μας ηγεσία σήμερα;»
Η απάντηση στο ερώτημα του Υπουργού είναι ολοφάνερη, αφού όντως η πολεμική επιλογή έχει αποκλειστεί από την πολιτική μας ηγεσία, όχι σήμερα αλλά εδώ και δεκαετίες. Αλλά πως η διαπίστωση ότι «η πολεμική επιλογή έχει αποκλειστεί από την πολιτική μας ηγεσία» συνιστά απάντηση στο ουσιαστικό ερώτημα «γιατί θα πρέπει να αλλάξουν τα βιβλία της Ιστορίας σήμερα»;
Και εξηγούμαι. Η Ιστορία είναι ΕΠΙΣΤΗΜΗ. Οι επιστήμες ακολουθούν επιστημονικά εργαλεία και καταλήγουν σε επιστημονικές αρχές και νόμους. Συνεπώς, μια επιστήμη δεν προσαρμόζεται με βάση τις εκάστοτε επιδιώξεις ή αντιλήψεις της πολιτικής ηγεσίας, αλλά με βάση την επιστημονική γνώση, που φυσιολογικά αναπτύσσεται ή και αλλάζει στο πέρασμα του χρόνου. Όμως, για κάθε επιστήμη που αναπόφευκτα επιδέχεται προσαρμογές, αυτές προκύπτουν μέσα από την επιστημονική βάσανο και για τούτο οι αλλαγές γίνονται αποδεκτές. Στην περίπτωση της (Επιστήμης) Ιστορίας, θα περίμενα πως οι αλλαγές θα προέκυπταν από νέα γνώση που ήρθε στο φως, νέες ανακαλύψεις, νέα στοιχεία που ανατρέπουν ή αναδιαμορφώνουν εκείνο που πριν ήταν αποδεκτό ή εκεί όπου πριν επικρατούσε το άγνωστο και το σκοτάδι. Άλλωστε, ακόμη κι αυτό δεν διασφαλίζει το αλάνθαστο, αλλά τουλάχιστον περιορίζει τις αυθαιρεσίες από όσους θέλουν να επιβάλουν ως επιστήμη τις δικές τους απόψεις.
Στην περίπτωση μας σήμερα, η αλλαγή των βιβλίων της Ιστορίας δεν έχει αφετηρία την επιστημονική προσέγγιση. Αντιθέτως, «η Ιστορία θα προσαρμοστεί στις επιδιώξεις της πολιτικής ηγεσίας»! Ίσως η επιστημονική προσέγγιση να χρειαστεί μόνο για να επικαλύψει τις «επιδιώξεις της πολιτικής ηγεσίας»;
Όταν η Χούντα ονόμαζε τον εμφύλιο πόλεμο μετά την Γερμανική κατοχή στην Ελλάδα, ως «συμμοριτοπόλεμο», όλοι οι σώφρονες συμφωνούν ότι ήταν λάθος επειδή δεν στηριζόταν στην επιστημονική πραγματικότητα. Υπάρχει κάποιος που θα το δικαιολογήσει στη βάση των πολιτικών επιδιώξεων της τότε ηγεσίας; Κι όταν οι λευκοί επικράτησαν στην Αμερικανική Ήπειρο μετά από πλήρη σχεδόν εξόντωση των ιθαγενών φυλών της Αμερικής κι ακολούθως έγραψαν στα μέτρα τους την Ιστορία με βάση τις πολιτικές επιδιώξεις της ηγεσίας τους, αυτό ήταν ορθό; Και ήταν δίκαιο και αληθές;
Θα το απαντήσω ευθέως: Ήταν ηθικά αισχρό κι επιστημονικά λανθασμένο.
Η πρόσφατη «επιστημονική λογική» που στηρίζεται στις επιδιώξεις της πολιτικής ηγεσίας, φανερώνει κατά την άποψή μου ότι, η όλη επιδίωξη για να αλλάξουν τα βιβλία της Ιστορίας δεν γίνεται με σκοπό την προσέγγιση της αλήθειας, αλλά για κάτι άλλο. Που ό,τι κι αν είναι αυτό, δεν είναι η επιστημονική αλήθεια. Αλλού πρέπει να αναζητηθούν τα κίνητρα πίσω από την «ανάγκη» για αλλαγή των βιβλίων, που βεβαίως κάποιοι το ομολογούν -ηθελημένα ή άθελά τους- ότι δεν είναι η αποκατάσταση ή προσέγγιση της αλήθειας στη βάση της επιστημονικής πραγματικότητας, αλλά κάτι άλλο που το δηλώνουν και δημόσια.
Και μια πρόβλεψη: Το «επιχείρημα για στήριξη των αλλαγών» από τούδε και στο εξής θα προσαρμοστεί με αναφορές σε επιστημονική βάση και εργαλεία, γιατί έτσι πουλάει προς τον απλό κόσμο. Παρόμοιο λεκτικό χρησιμοποιήθηκε κι από την κ. Ρεπούση στην Ελλάδα, η οποία ενώ επιδίωκε την καταγραφή της αλήθειας, τελικά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι λόγω του «συνωστιμού» τους στην προκυμαία της Σμύρνης, έπαθαν περίπου οι Έλληνες της Σμύρνης ό,τι έπαθαν το 1922.
*Ο Κώστας Μαυρίδης είναι ακαδημαϊκός.
