Του Αντιναύαρχου Δρ. Στυλιανού Χαρ. Πολίτη

Περίπου δυο μίλια προς Ευραπηλιώτη από την ανατολική άκρα της νήσου Καλολίμνου, ευρίσκονται δυο μικρά νησιά. Τα νησιά αυτά εντάσσονται στο νησιωτικό σύμπλεγμα των «Δωδεκανήσων» που έχει ονομασθεί έτσι επειδή τόσα είναι τα περισσότερο γνωστά νησιά του. Τα δύο αυτά νησιά είναι Ελληνικά και ονομάζονται Ίμια ή Λιμνιά. Οι Τούρκοι τα ονομάζουν "Kardak". Η έκταση τους είναι εικοσιπέντε και δεκατέσσερα στρέμματα και η μεταξύ τους απόσταση ενάμισι δέκατο του ναυτικού μιλίου. Οι νήσοι αυτοί ήταν και παραμένουν ακατοίκητοι και ο μόνος που τις επισκέπτεται είναι ένας Έλληνας αιγοβοσκός, ονόματι Αντώνης Βεζυρόπουλος από την νήσο Κάλυμνο που εκτρέφει εκεί μικρό αριθμό ζώων ελευθέρας βοσκής.

Ένα ναυτικό ατύχημα ( προσάραξη πλοίου) έδωσε αφορμή στην Τουρκία για να προκαλέσει σοβαρό επεισόδιο. Με αυτό προσπάθησε να δημιουργήσει άλλο ένα πεδίο διαφορών στο Αιγαίο αμφισβητώντας την Ελληνική κυριαρχία όχι μόνο στις δύο αυτές νήσους αλλά και σε πολλά άλλα νησιά θέτοντας παράλληλα και ένα νέο ζήτημα σχετικό με την οριοθέτηση της χωρικής θάλασσας στο Αιγαίο.[1]

Προσδιορισμός των Ιμίων

Στη νέα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας ( United Nations Convention on the Law of the Sea), στο άρθρο 121 που έχει τίτλο "Καθεστώς των νήσων" υπάρχει στην πρώτη παράγραφο ο ορισμός του νησιού που είναι πιστή αντιγραφή του ορισμού που είχε δώσει και η Σύμβαση της Γενεύης του 1958 για την Χωρική Θάλασσα και τη Συνορεύουσα Ζώνη (Convention on the Territorial Sea and the Contiguous Zone). Σύμφωνα μ' αυτή "Νήσος είναι μια φυσικά διαμορφωμένη περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από ύδατα και βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια των υδάτων κατά τη μεγίστη πλημμυρίδα». Σε καμία Σύμβαση δεν υπάρχει ορισμός άλλων συχνά αναφερόμενων όρων όπως π.χ. νησίδα, βραχονησίδα, βράχος, μεγαλόνησος ή μικρόνησος. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο υπάρχουν μόνο νησιά και τίποτε άλλο. Ακόμα και οι «βράχοι», που αναφέρονται στην τρίτη παράγραφο του άρθρου 121 της νέας Σύμβασης, είναι νησιά αφού η σχετική μ' αυτούς διάταξη βρίσκεται στο άρθρο που έχει τίτλο «Καθεστώς των νήσων» χωρίς να υπάρχει ξεχωριστός ορισμός γι΄ αυτούς. Γι' αυτό τον λόγο χρησιμοποιώντας την φράση «βράχος» δεν σημαίνει ότι δεχόμεθα ότι αυτός ο γεωλογικός σχηματισμός δεν είναι νησί εφόσον πληρεί τις προϋποθέσεις της πρώτης παραγράφου του άρθρου 121 της νέας Σύμβασης[2]. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος «νησίδα» υπάρχει στην Συνθήκη της Λωζάνης (e.g. άρθρο 6) καθώς και σε άλλα παλαιά κείμενα, μαζί με τον όρο «βραχονησίδα» ή «βράχος». Σε όλα όμως αυτά τα κείμενα οι όροι αυτοί εμφανίζονται απόλυτα ισοδύναμοι με τον όρο «νήσος» αφού παράγουν ακριβώς τα ίδια αποτελέσματα.[3] Αυτή είναι και η άποψη του Καθηγητή Δρ. Hussein Pazarci, του Τούρκου Διευθυντή του Τμήματος Διεθνούς Δικαίου του Πανεπιστημίου της Αγκύρας, που είναι ταυτόχρονα και ο Προϊστάμενος της Νομικής Υπηρεσίας του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών.[4] Η άποψη αυτή που εκφράσθηκε για το καθεστώς αποστρατιωτικοποιήσεων δεν μας προκαλεί εντύπωση παρά το γεγονός ότι απέχει πολύ από τις θέσεις της Τουρκίας που εκφράσθηκαν στην τρίτη Διάσκεψη για το δίκαιο της θάλασσας όπου μια διαφοροποίηση του καθεστώτος των νησιωτικών σχηματισμών ανάλογα με την έκταση τους θα εξυπηρετούσε καλύτερα τα Τουρκικά συμφέροντα. Σύμφωνα λοιπόν με Τουρκική άποψη που υποστηρίχθηκε στην τρίτη Διάσκεψη για το δίκαιο της θάλασσας, τα νησιά πρέπει να έχουν δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές ανάλογα με το μέγεθος τους και τον πληθυσμό τους.[5] Μέσα από αυτή την πρόταση φαίνεται καθαρά ότι η Τουρκία ισχυρίζεται ότι όλα τα νησιά δεν έχουν χωρική θάλασσα ούτε και "marine spaces" και δηλώνει: "islands without economic life and situated outside of the territorial sea of a State shall have no marine space of their own.". Το ίδιο και για τους βράχους που τους εξομοιώνει με τους σκοπέλους (low-tide elevations). Μια πρόταση της Ρουμανίας της Τουρκίας και μερικών Αφρικανικών Κρατών[6] ήθελε να χωρίσει τα νησιά σε κατηγορίες κατά μεγέθη. Τα Αφρικανικά σύμμαχα της Τουρκίας Κράτη μάλιστα προσπάθησαν να ορίσουν τον «βράχο» σαν "a naturally formed rocky elevation of ground, surrounded by water, which is above water at high tide".[7] Οι προτάσεις αυτές δεν βρήκαν καμία απήχηση στην τρίτη Διάσκεψη για το δίκαιο της θάλασσας. Τα Μέλη της Διάσκεψης παρέμειναν αφοσιωμένα στον ορισμό του νησιού όπως αυτός διατυπώθηκε αρχικά στην Γενεύη το 1958 και ενσωματώθηκε στην Σύμβαση για την Χωρική Θάλασσα και τη Συνορεύουσα Ζώνη. Το ίδιο ίσχυσε και για τα δικαιώματα των νησιών στις θαλάσσιες ζώνες, έστω και αν υπήρξαν διαφοροποιήσεις στον ορισμό των ζωνών αυτών, έστω και αν προστέθηκε, όπως θα δούμε παρακάτω, μια μικρή εξαίρεση για τα νησιά που είναι βράχοι και «δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή». Η αφοσίωση των Μελών της Διάσκεψης στο υφιστάμενο καθεστώς δημιουργεί ένα ισχυρό a contrario επιχείρημα που μας πείθει ότι οι απόψεις της Τουρκίας της Ρουμανίας και μερικών Αφρικανικών Κρατών, δεν εκφράζουν την opinio juris του συνόλου των κρατών.

Γενικά μπορούμε να πούμε ότι όλες οι απόπειρες για διάκριση των νησιών σε "Rocks", "Islets", Isles", και "Islands" δεν βρήκανε ποτέ καμία ανταπόκριση και γι' αυτό κάθε είδους διαχωρισμός δεν μπορεί να έχει εφαρμογή στο διεθνές δίκαιο.[8] Κατά συνέπεια κανένας δεν μπορεί να ισχυρισθεί εθιμική υπόσταση τέτοιων κανόνων. Αναγκαστικά λοιπόν θα πρέπει να υιοθετήσουμε την άποψη ότι το νομικό καθεστώς των νησιών και από πλευράς εθιμικού δικαίου ταυτίζεται με εκείνο της νέας Σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας. Αυτό έχει μεγάλη σημασία αφού οι Τουρκία δεν είναι μέρος σε καμία από τις σχετικές συμβάσεις και κατά συνέπεια ισχύουν γι' αυτή μόνο οι κανόνες με εθιμική υπόσταση.

Μετά από τα παραπάνω καταλήγουμε ότι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο τα Ίμια είναι νησιά. Κατά συνέπεια κάθε άλλος ασαφής και αδόκιμος όρος, όπως «νησίδες Ίμια» ή «βράχοι Ίμια» ή «βραχονησίδες Ίμια» αν και δεν έχει επιπτώσεις από πλευράς διεθνούς δικαίου, πρέπει να μην χρησιμοποιείται γιατί είναι λανθασμένος.

Η Ελληνική κυριαρχία στις νήσους Ίμια

Τα Δωδεκάνησα, στην γεωγραφική περιοχή των οποίων υπάγονται και τα Ίμια, ήταν Ελληνικά από αρχαιοτάτων χρόνων. Σε αυτά άνθισε ένας μεγάλος πολιτισμός. Εκεί στο κεντρικότερο νησί του συμπλέγματος συντάχθηκε για πρώτη φορά το Δίκαιο για τους ναυτικούς και γενικά για τις θαλάσσιες μεταφορές, ο γνωστός σε όλους «Ναυτικός Κώδιξ των Ροδίων» ή «Νόμος Ροδίων» ή «Ναυτικός Νόμος».[9] Η ακμή των Δωδεκανήσων συνεχίσθηκε μέχρι την υποδούλωση του μεσαιωνικού ελληνισμού στους Τούρκους. Τα Δωδεκάνησα υποτάχθηκαν στην Οθωμανική (Τουρκική) Αυτοκρατορία το 1522 μέχρι το τέλος του Ιταλοτουρκικού πολέμου το 1912 οπόταν πέρασαν στην κυριαρχία των Ιταλών. Η Τουρκία το 1923 με το άρθρο 15 της Συνθήκης Ειρήνης της Λοζάννης, αναγνώρισε την Ιταλική κυριαρχία στα νησιά Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Λειψό, Σύμη, Κω, Καστελόριζο και στα μικρότερα νησιά που εξαρτώνται απ' αυτά. Το άρθρο 12 της ίδιας Συνθήκης προέβλεπε ότι στην Τουρκική κυριαρχία, εκτός της Ίμβρου, της Τενέδου και των Λαγουσών περιέρχονται και όλα τα νησιά που βρίσκονται τρία μίλια από τις Μικρασιατικές ακτές. Με αυτό τον τρόπο επιβεβαιώθηκε η Ιταλική κυριαρχία στα νησιά Ίμια που απέχουν 3, 65 ναυτικά μίλια από τα υπο Τουρκική κυριαρχία παράλια. Στην συνέχεια στις 28 Δεκεμβρίου 1932 υπογράφηκε μια συμφωνία στην Άγκυρα μεταξύ Τουρκίας και της Ιταλίας που κατείχε τότε τα Δωδεκάνησα. Εκεί καθορίσθηκαν τα θαλάσσια «σύνορα» (la ligne frontiere) της Δωδεκανήσου. Για τον καθορισμό αυτό χρησιμοποιήθηκαν διάφορα σημεία. Η ένωση αυτών των σημείων αναπαριστά στον χάρτη μια γραμμή που χονδρικά ισαπέχει από Δωδεκανησιακές και Μικρασιατικές ακτές. Πολλά απ' αυτά τα σημεία είναι το μέσον ευθειών γραμμών που σύρονται μεταξύ χαρακτηριστικών σημείων από την μία και από την άλλη πλευρά. Ένα απ' αυτά τα σημεία είναι και το μέσο της γραμμής που ενώνει την νήσο Kardak της Δωδεκανήσου με την νήσο Kato (σήμερα Cavus) που βρίσκεται κοντά στις Μικρασιατικές ακτές. Kardak όμως είναι το Τούρκικο όνομα των Ιμίων. Στο σημείο αυτό φαίνεται καθαρά ότι οι νήσοι Ίμια βρίσκονται αριστερά της γραμμής των «συνόρων» δηλαδή στο μέρος της Ιταλίας.

Στις 10 Φεβρουαρίου 1947, με την Συνθήκη των Παρισίων τα Δωδεκάνησα ξαναγύρισαν στην Ελλάδα. Μαζί με τα κύρια νησιά ξαναγύρισαν και τα μικρότερα που βρίσκονται δυτικά της γραμμής των «συνόρων». Των συνόρων που από τουρκοϊταλικά μετεβλήθησαν σε ελληνοτουρκικά. Ανάμεσα σ' αυτά και οι νήσοι Ίμια.[10] Από την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα μέχρι σήμερα το Ελληνικό Κράτος άσκησε κανονικά την κυριαρχία του σ' αυτά τα νησιά χωρίς κανένα πρόβλημα. Έλληνες πολίτες ψάρευαν στα χωρικά τους ύδατα χωρίς κανένα πρόβλημα και φρόντιζαν τα ζώα ελεύθερης βοσκής που είχαν εγκαταστήσει εκεί. Πλήθος χάρτες Ελληνικοί και ξένοι ακόμα και Τούρκικοι εμφανίζουν από πολύ παλιά τις νήσους Ίμια στην Ιταλική πλευρά μέχρι το 1947 και στην Ελληνική πλευρά στη συνέχεια[11]. Πέρα απ' αυτά από το 1984 η Ελλάδα έχει αναλάβει πλήθος επιστημονικές μελέτες στην περιοχή των Ιμίων χωρίς να δεχθεί καμία αντίδραση από την Τουρκία. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα χαρακτήρισε την ευρύτερη περιοχή των νήσων αυτών σαν βιότοπο και την ένταξε στα πλαίσια του κοινοτικού προγράμματος προστασίας περιβάλλοντος CORINE. Η κυριαρχία της Ελλάδος στις νήσους Ίμια αμφισβητήθηκε για πρώτη φορά από την Τουρκία με το επεισόδιο των Ιμίων το οποίο λίγο έλειψε να οδηγήσει σε πόλεμο τις δύο χώρες

Οι νήσοι Ίμια και η χωρική τους θάλασσα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο

Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο τα Ίμια είναι νησιά. Κατά συνέπεια το καθεστώς τους μπορεί να εξετασθεί μόνο κάτω από αυτή την προϋπόθεση. Οι παλαιότερες Συμβάσεις όπως και η νέα Σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας, εξομοίωσαν πλήρως τα νησιά με την ηπειρωτική ξηρά σε σχέση με την μέτρηση των θαλάσσίων ζωνών και της υφαλοκρηπίδας. Σύμφωνα με το άρθρο 1 της Σύμβασης για την Υφαλοκρηπίδα (Convention on the Continental Shelf): "…. ο όρος ‘υφαλοκρηπίς' χρησιμοποιείται ίνα δηλώσει: α. …. β. Τον βυθόν της θαλάσσης και το υπέδαφος των αντιστοίχων υποθαλασσίων περιοχών, αίτινες συνέχονται προς τας ακτάς των νήσων". Σύμφωνα πάλι με τη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 10 της Σύμβασης για την Χωρική Θάλασσα και την Συνορεύουσα Ζώνη (Convention on the Territorial Sea and the Contiguous Zone): «Η χωρική θάλασσα νήσου τινός (άρα και η συνορεύουσα ζώνη που αρχίζει μετά)[12], μετράται συμφώνως προς τας διατάξεις των παρόντων άρθρων». Δηλαδή σύμφωνα με τις διατάξεις που αφορούν τις ηπειρωτικές ακτές.

Η νέα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας στην δεύτερη παράγραφο του άρθρου 121 εξομοιώνει και εκείνη τα νησιά με τις ηπειρωτικές περιοχές, αναφερόμενη και στην αποκλειστική οικονομική ζώνη. Σύμφωνα μ' αυτό «… η χωρική θάλασσα, η συνορεύουσα ζώνη, η αποκλειστική οικονομική ζώνη και η υφαλοκρηπίδα μιας νήσου καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης που εφαρμόζονται στις άλλες ηπειρωτικές περιοχές». Εισάγει όμως έναν περιορισμό, μία εξαίρεση με την οποία «Οι βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή, δεν θα έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα».

Η χωρική θάλασσα στο Αιγαίο είναι εύρους έξι ναυτικών μιλίων και για την Ελλάδα και για την Τουρκία. Θα μπορούσε όμως και για τις δύο χώρες να ήταν πολύ περισσότερο μέχρι και το διπλάσιο, αφού το διεθνές δίκαιο επιτρέπει εύρος χωρικής θάλασσας μέχρι και τα δώδεκα ναυτικά μίλια. Συνορεύουσα ζώνη και αποκλειστική οικονομική ζώνη δεν έχει καθιερωθεί στο Αιγαίο, ούτε από το ένα ούτε από το άλλο κράτος. Στην περιοχή των ‘Ιμίων υπάρχει μόνο χωρική θάλασσα, αφού οι αποστάσεις μεταξύ νησιών και Μικρασιατικών ακτών συναντούν τη μέση γραμμή, χωρίς να εξαντλείται το εύρος της χωρικής θάλασσας,[13] για να μπορεί έτσι να υπάρχει υφαλοκρηπίδα ή άλλου είδους θαλάσσιες ζώνες ενδιάμεσα.[14]. Κατά συνέπεια κάθε αναφορά σε θέματα υφαλοκρηπίδας ή άλλων θαλασσίων ζωνών δεν έχει θέση στο υπό εξέταση θέμα. Αφού η Ελληνική χωρική θάλασσα των Ιμίων έρχεται σε επαφή με την Τουρκική χωρική θάλασσα θα πρέπει να εξετάσουμε το θέμα τις οριοθέτησης της. Σε αυτές τις περιπτώσεις σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τα όρια της χωρικής θάλασσας καθορίζονται με συμφωνίες μεταξύ των ενδιαφερόμενων κρατών και σε περίπτωση που δεν υπάρχει ή δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία κανένα από τα κράτη δεν μπορεί να επεκτείνει την χωρική του θάλασσα πέρα από την «μέση γραμμή». Ο κανόνας αυτός ισχύει και σαν εθιμικός και κατά συνέπεια δεσμεύει όλα τα κράτη ανεξάρτητα από το αν είναι μέρη στις συμβάσεις όπου ευρίσκεται κωδικοποιημένος[15]. Η Τουρκία με το άρθρο 2 του Νόμου της με αριθμό 2674, που τέθηκε σε ισχύ στις 20 Μαΐου 1982, θεωρεί ότι μόνο με συμφωνίες μπορεί να γίνει οριοθέτηση της χωρικής θάλασσας[16]. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε ότι και στην περίπτωση που η Τουρκία θα δεχόταν να οριοθετήσει την χωρική θάλασσα με τη μέση γραμμή πάλι πρόβλημα θα είχαμε αφού αυτή θέλει να χρησιμοποιεί την φυσική γραμμή για την Ελλάδα ενώ για τον εαυτό της θέλει να χρησιμοποιεί τις ευθείες γραμμές βάσης που έχει σύρει αυθαίρετα κατά μήκος των νησιωτικών και ηπειρωτικών ακτών της. Το αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών θα ήταν η δημιουργία στο Αιγαίο κάποιων περιοχών της θάλασσας που θα τις παρουσίαζε η Τουρκία σαν δική της χωρική θάλασσα ενώ στην πραγματικότητα είναι χωρική θάλασσα της Ελλάδος ή ακόμα και ανοικτή θάλασσα στο Βόρειο Αιγαίο. Οι περιοχές αυτές είναι σχετικά μικρές σε έκταση. Αρκούν όμως για να δώσουν άλλη μια διάσταση στο πρόβλημα με την γειτονική μας χώρα.[17]

Στην περιοχή της Δωδεκανήσου, όπου ευρίσκονται και τα Ίμια, νομικά δεν υπάρχει απολύτως κανένα πρόβλημα οριοθέτησης. Ισχύει το Πρωτόκολλο του 1932 για τον καθορισμό θαλασσίων συνόρων "frontiere" μεταξύ της τότε Ιταλικής κυριαρχίας και της Τουρκικής. ¨Όπως έχουμε αναφέρει ήδη, στην συμφωνία αυτή αναφέρονται στίγματα που ορίζουν μια τεθλασμένη γραμμή μεταξύ Δωδεκάνησου και της Μικράς Ασίας. Στο Τουρκοϊταλικό Πρωτόκολλο αναφέρεται και η νήσος ‘Kardak', η μία από τις Ίμια, μαζί με την νήσο "Kato" της Μικράς Ασίας για να προσδιορίσουν το μέσο της γραμμής που τις ενώνει το τριακοστό σημείο της οριακής γραμμής μεταξύ Τουρκικής και της τότε Ιταλικής επικράτειας. Η νήσοι Ίμια ήταν από την δυτική πλευρά της οριογραμμής άρα στην επικράτεια της Ιταλίας τότε και στης Ελλάδας σήμερα. Με την εκχώρηση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, σύμφωνα με το άρθρο 14 της Συνθήκης των Παρισίων του 1947, η Χώρα μας παρέλαβε την περιοχή όπως αυτή ήταν οριοθετημένη απ' αυτές τις συμφωνίες. Κατά συνέπεια τα Ιταλοτουρκικά όρια μεταβλήθηκαν σε Ελληνοτουρκικά. Το ίδιο και οι αντίστοιχες χωρικές θάλασσες που οριοθετήθηκαν από αυτή την γραμμή. Αυτή είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση διαδοχής κράτους. Δηλαδή μια πραγματική κατάσταση που δημιουργήθηκε με την υποκατάσταση της Ιταλίας από την Ελλάδα στην δεδομένη περιοχή[18]. Τα σύνορα αυτά δεν θα μπορούσαν να τεθούν κάτω από οποιαδήποτε αμφισβήτηση ακόμα και στην περίπτωση που θα προέκυπτε θεμελιώδης αλλαγή των περιστάσεων. Η Σύμβαση της Βιέννης της 23^ης Μαΐου 1969 που κωδικοποίησε τους εθιμικούς κανόνες για το δίκαιο των συνθηκών και αναφέρεται σε τέτοιες περιπτώσεις, ρητά αποκλείει την περίπτωση λήξης συνθήκης η την δυνατότητα αποχώρησης μέρους της «οσάκις η συνθήκη καθορίζει μεθοριακήν γραμμήν»[19].

Οι θέσεις της Τουρκίας

Οι Τούρκοι αποκαλούν τα Ίμια βράχους. Γι' αυτό, κατ' αυτούς, δεν έχουν δική τους χωρική θάλασσα. Το ίδιο ισχυρίζονται και για κάθε άλλο νησί που αυτοί θεωρούν «βράχο». Αυτός είναι και ο λόγος που συχνά παραβιάζεται από την Τουρκική Αεροπορία ο εθνικός εναέριος χώρος της Ελλάδας στην περιοχή της νήσου Καλόγεροι.[20] Το γεγονός ότι οι Τούρκοι θεωρούν ότι τα ‘Ιμια δεν είναι νησιά τους οδηγεί στο «συμπέρασμα» ότι το καθεστώς που ρυθμίζεται από τα διεθνή κείμενα[21] αφορούν μόνο στις νήσους που κατονομάζουν. Γι' αυτό το λόγο η εθνική κυριαρχία σε «βράχους» σαν τα Ίμια είναι αδιευκρίνιστη. Οι περιοχές αυτών των νήσων αποτελούν για τους Τούρκους τις «γκρίζες ζώνες» του Αιγαίου. Οι παραπάνω απόψεις είναι τουλάχιστον αφελείς. Παρ' όλα αυτά, ακόμα και αν μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι έχουν μια μικρή δόση σοβαρότητας, πάλι δεν θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα Ίμια τα οποία ευρίσκονται δυτικά της οριογραμμής της Ιταλοτουρκικής συμφωνίας του 1932 που προαναφέραμε. Δυστυχώς όμως οι Τούρκοι ενώ παλαιότερα όχι μόνο δεν είχαν δείξει να αμφισβητούν την ισχύ αυτής της συμφωνίας αλλά την είχαν επιβεβαιώσει[22], πρόσφατα την αρνήθηκαν επικαλούμενοι σαθρά επιχειρήματα. Οι γείτονες μας το 1996 σε διακοίνωση τους υποστήριξαν ότι η συμφωνία της 28^ης Δεκεμβρίου 1932 δεν ισχύει διότι δεν ολοκληρώθηκε η διαδικασία έγκρισης της επειδή δεν πρωτοκολλήθηκε στην Γραμματεία της Κοινωνίας των Εθνών. Η Συμφωνία όμως αυτή δεν περιέχει καμία διάταξη που να θέτει προϋποθέσεις για τη θέση της σε ισχύ. Αυτό οφείλεται στον τεχνικό χαρακτήρα της. Είναι ένα κείμενο με το οποίο καθοριζόντουσαν απλά και μόνο τα θαλάσσια «σύνορα» στην περιοχή της Δωδεκανήσου. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει και κάτι άλλο σημαντικό. Η συμφωνία αυτή είναι συμπληρωματική μιας άλλης. Της συμφωνίας της 4ης Ιανουαρίου 1932 για την περιοχή της νήσου Μεγίστης (Καστελόριζου). Αξίζει να σημειωθεί ότι η ισχύ αυτών των συμφωνιών υπογραμμίσθηκε και επιβεβαιώθηκε με ιδιαίτερη έμφαση σε επίσημες επιστολές που αντάλλαξαν ο τότε Τούρκος Υπουργός των Εξωτερικών και ο τότε Πρέσβης της Ιταλίας στην Άγκυρα[23].

Όσο αφορά το δεύτερο μέρος της αμφισβήτησης, δηλαδή για το ότι για να ισχύσει θα έπρεπε να πρωτοκολληθεί στη γραμματεία της Κοινωνίας των Εθνών, οι Τούρκοι πάλι άδικο έχουν. Η Συμφωνία αυτή λόγω της τεχνικής φύσης της και του σκοπού της δεν ήταν απαραίτητο να πρωτοκολληθεί. Αυτό προέβλεπε για τέτοιου είδους συμφωνίες μια Απόφαση της 1^ης Επιτροπής της συνέλευσης της Κοινωνίας των Εθνών με ημερομηνία 5 Σεπτεμβρίου 1921[24].

Μετά το επεισόδιο των Ίμίων στο οποίο θα αναφερθούμε, η Τουρκία δίνοντας και σ' αυτό το θέμα τις δικές της αντιεπιστημονικές ερμηνείες, συνέχισε να αμφισβητεί ακόμα πιο έντονα τους γενικής αποδοχής κανόνες του διεθνούς δικαίου ή να δηλώνει προκλητικά ότι θα τους εφαρμόζει, όπου και όπως την συμφέρει. Αμέσως μετά τα Ιμια μάλιστα, στο Κυβερνητικό Πρόγραμμα Ερμπακάν – Τσιλλέρ, συναντάμε την φράση: "Turkey will abide by all international agreements it has signed. However the implementation of these against the national security and interest will not be allowed" δηλαδή: «Η Τουρκία θα τηρήσει όλες τις διεθνείς συμφωνίες που έχει υπογράψει. Εντούτοις δεν θα επιτρέψει η εφαρμογή τους να είναι αντίθετη στην εθνική της ασφάλεια και τα συμφέροντα της». Επισημαίνουμε την χαρακτηριστική λέξη «συμφέροντα της» που μας δείχνει ακριβώς ποια είναι η Τουρκία. Η Χώρα που οι επίσημοί της πολλές φορές έφθασαν σε ακρότατες θέσεις δηλώνοντας ότι οι νήσοι Ίμια είναι «αναμφισβήτητα Τουρκικές»! Μια τέτοια δήλωση έκανε και η Τούρκος Πρωθυπουργός Tansu Ciller,[25] η οποία στη συνέχεια δεν δίστασε να δηλώσει ότι χίλια νησιά του Αιγαίου είναι Τούρκικα. Μετά ανέβασε τον αριθμό αυτών των νησιών σε τρεις χιλιάδες και απείλησε με πόλεμο την Ελλάδα θεωρώντας casus belli κάθε αμφισβήτηση των λόγων της. Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας βασίζεται σε απειλές πολέμου.[26] Με τον ίδιο τρόπο αντιδρά και για την εφαρμογή στο Αιγαίο του εθιμικού κανόνα για αύξηση της χωρικής θάλασσας μέχρι τα δώδεκα μίλια.

Το επεισόδιο των Ιμίων

Μια μέρα μετά τα Χριστούγεννα του 1995 προσάραξε σε μια από τις δύο Ίμια ένα Τουρκικό φορτηγό πλοίο το "Figen Akat". Ο πλοίαρχος του πλοίου δεν δέχθηκε να βοηθηθεί στη διαδικασία αποκόλλησης του από Ελληνικό ρυμουλκό γιατί νόμιζε ότι βρίσκεται στην Τουρκική χωρική θάλασσα. Τελικά το Ελληνικό Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας συνεννοήθηκε με την πλοιοκτήτρια εταιρία και απέστειλε Ελληνικό ρυμουλκό της εταιρίας "MATSAS STAR" το οποίο δυο μέρες μετά, στις 28 Δεκεμβρίου, αποκόλλησε το πλοίο και στην συνέχεια το ρυμούλκησε μέχρι τον λιμένα Gulluk της Τουρκίας. Το επεισόδιο θεωρήθηκε λήξαν. Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν ήταν έτσι. Στις 29 Δεκεμβρίου του 1995 η Άγκυρα απέστειλε ρηματική διακοίνωση προς τον πρέσβη μας στην Τουρκία ισχυριζόμενη ότι οι νήσοι Ίμια ανήκουν στην Τουρκία και μάλιστα ότι είναι καταγεγραμμένοι στο κτηματολόγιο της στην επαρχία Mugla. Η Ελληνική Κυβέρνηση, όπως ήταν φυσικό απέρριψε τον Τουρκικό ισχυρισμό κάνοντας χρήση τις διατάξεις από τις σχετικές διεθνείς συμφωνίες. Η απόρριψη αυτή από μέρους της Κυβέρνησης έγινε στις 10 Ιανουαρίου 1996 με την Ρηματική Διακοίνωση όπου υπογραμμιζόταν η ελληνική κυριαρχία στις νήσους Ίμια βάσει των συνθηκών και συμφωνιών του 1947, του 1932 και 1923. Για δεύτερη φορά το επεισόδιο θεωρήθηκε λήξαν. Δυστυχώς όμως είχαμε συνέχεια. Ο Δήμαρχος Καλύμνου με δική του πρωτοβουλία στις 25 Ιανουαρίου του ίδιου έτους ύψωσε την Ελληνική σημαία σε μια από τα δύο αυτά νησιά, για έρθουν δύο μέρες αργότερα Τούρκοι δημοσιογράφοι της εφημερίδας Hurriyet με ελικόπτερο για να την καταρρίψουν και να την αντικαταστήσουν με Τουρκική. Την κίνηση αυτή έδειξε θριαμβευτικά η Τουρκική τηλεόραση και την αναμετέδωσε και η Ελληνική. Μια μέρα μετά ένα Ελληνικό πολεμικό πλοίο, αφαίρεσε την Τουρκική σημαία και ξαναέβαλε την Ελληνική.

Το γεγονός αυτό διογκώθηκε επικίνδυνα με την βοήθεια των τηλεοπτικών καναλιών και από τις δύο μεριές. Στις 29 Ιανουαρίου νέα ρηματική διακοίνωση της Τουρκίας με διευρυμένες απαιτήσεις για συνολική διαπραγμάτευση, σχετικά με την κυριαρχία σε νήσους του Αιγαίου, που το καθεστώς τους κατά τους Τούρκους είναι αδιευκρίνιστο καθώς και για την χωρική θάλασσα των δύο χωρών. Με αυτή την διακοίνωση η Τουρκία δεν αμφισβητεί μόνο την Ελληνική κυριαρχία στις νήσους Ίμια αλλά και σε πολλά άλλα νησιά του Αιγαίου που δεν κατονομάζει[27]. Στις 30 Ιανουαρίου του 1996 μονάδες του Ελληνικού και του Τουρκικού Ναυτικού κατέπλευσαν στην περιοχή των Ιμίων ενώ ομάδα βατραχανθρώπων αποβιβάσθηκε σε μία μόνο από τις νήσους για φύλαξη της. Η άλλη νήσος παρέμεινε αφύλακτη για λόγους ανεξήγητους. Στο Αιγαίο διακόπτεται άσκηση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και αρχίζουν να εφαρμόζονται σχέδια για αντιμετώπιση κρίσης. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 31^ης Ιανουαρίου η Τουρκική Φρεγάτα Yavuz πλησίασε πολύ κοντά την αφύλακτη Ίμια και παρέμεινε εκεί για λίγη ώρα κρατημένη. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα η Τουρκική τηλεόραση ανακοίνωσε ότι στη νήσο αυτή είχαν αποβιβασθεί Τούρκοι καταδρομείς[28]. Αυτό διαπιστώθηκε αμέσως μετά από Ελληνικό ελικόπτερο το οποίο απονηώθηκε από πολεμικό πλοίο και διήλθε πολλές φορές πάνω από την νήσο. Το ελικόπτερο αυτό στη διάρκεια της αποστολής του απωλέσθη. Μαζί του απωλέσθηκαν οι δύο Αξιωματικοί και ο ένας Υπαξιωματικός του Πολεμικού μας Ναυτικού που επέβαιναν σ' αυτό. Τα ξημερώματα της 31^ης Ιανουαρίου 1996 το επεισόδιο είχε λήξει με μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, μετά από τηλεφωνικές επικοινωνίες μεταξύ του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Σημίτη με τον Πρόεδρο Clinton και των αντιστοίχων Υπουργών Εξωτερικών Πάγκαλου και Holbrooke καθώς και Υπουργών Άμυνας Αρσένη και Perry. Η Ελληνική Κυβέρνηση αναγκάσθηκε να αποδεχθεί την πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών για αμοιβαία απόσυρση από την περιοχή των Ίμια όλων των στρατιωτικών όλων των πλοίων και όλων των σημαιών (no men, no ships, no flags) για να επανέλθει η πρότερη κατάσταση δηλαδή το status quo ante. Ειδικά όμως για την υποστολή της σημαίας, η Ελλάδα υποστηρίζει ότι δεν δέχθηκε σχετικό συμβατικό όρο αλλά απέσυρε την σημαία της με δική της πρωτοβουλία.

Με αυτό τον τρόπο έληξε το επεισόδιο αφού απεχώρησαν από το Ελληνικό έδαφος των δύο αυτών νήσων και οι Έλληνες και οι Τούρκοι στρατιωτικοί. Οι Έλληνες πήραν μαζί τους και την σημαία. Οι Υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας δήλωσαν ότι μετά το επεισόδιο οι νήσοι Ίμια παραμένουν κανονικά υπό την Ελληνική κυριαρχία και ότι δεν έχει αναληφθεί καμία υποχρέωση για διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους.

Το γεγονός ότι απεχώρησαν Τουρκικές αλλά και Ελληνικές δυνάμεις από το αναμφισβήτητα Ελληνικό έδαφος των νήσων Ίμια δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι είναι μια ευμενής εξέλιξη. Το ίδιο και η συμφωνία που πραγματοποιήθηκε με την πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών. Μια συμφωνία που δέχθηκε η Ελλάδα μετά ένα τετελεσμένο γεγονός. Μια αναγκαστική συμφωνία αφού δεν υπήρχε άλλος τρόπος για αποκλιμάκωση μιας έντασης που οπωσδήποτε θα κατέληγε σε πόλεμο.

Οι Τούρκοι δέχθηκαν με μεγάλη ευχαρίστηση τα αποτελέσματα του επεισοδίου. Ο Τούρκος Πρόεδρος Suleyman Demirel δήλωσε: «Ενώ η ένταση μπορούσε να μετατραπεί σε αναταραχή, υπερίσχυσε ο κοινός νους. Για άλλη μια φορά φάνηκε ο τρόπος με τον οποίο χειριζόμαστε τα εθνικά θέματα. Η Τουρκία δίνει μεγάλη σημασία στη διαφύλαξη της ειρήνης και έχει δηλώσει την αποφασιστικότητα της να επιλύσει τα προβλήματα με τους γείτονες της με ειρηνικά μέσα». Ο αρχηγός του κόμματος DSP της Τουρκίας Bulent Ecevit έδειξε την ικανοποίηση του. Δεν παρέλειψε όμως να εντάξει το θέμα αυτό στο γενικότερο ζήτημα του Αιγαίου συνιστώντας διάλογο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εφ' όλης της ύλης καλύπτοντας ολόκληρο το «πρόβλημα του Αιγαίου». Ο Πρέσβης της Τουρκίας Umit Pamir στην Ελλάδα δήλωσε στο Πρακτορείο ANADOLU ότι είναι ικανοποιημένοι για την ειρηνική επίλυση της κρίσης και ότι τώρα πρέπει να αρχίσουν συνομιλίες για την επίλυση του «προβλήματος».[29]

Για πολλές ημέρες μετά από το επεισόδιο των Ιμίων, η κατάσταση παρέμεινε κρίσιμη. Οι τουρκικές προκλητικές δηλώσεις συνεχίζονταν και η γενική ατμόσφαιρα ήταν βαριά και επικίνδυνη. Ο φόβος των παρόμοιων ή χειρότερων γεγονότων, ή ακόμα και της έναρξης ενός Ελληνοτουρκικού πολέμου ήταν ισχυρός. Στο διάστημα αυτό σημαντικό ρόλο έπαιξε η Ομάδα Εκτίμησης Κρίσης, ένα διυπουργικό όργανο που συγκροτήθηκε αμέσως. Η Ομάδα αυτή εισηγήθηκε όλα τα μέτρα που απαιτούσαν οι περιστάσεις και χειρίστηκε την κατάσταση με συνέπεια και με ευθύνη. Βασικό στέλεχος της Ομάδας αυτής υπήρξε και συγγραφέας του παρόντος άρθρου.

Η μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών απέτρεψε έναν πόλεμο αλλά δεν έδωσε όμως λύση στο πρόβλημα. Ένα πρόβλημα γενικότερο που έχει σχέση με τις τάσεις της Τουρκίας που βρίσκει ζητήματα εκεί όπου δεν υπάρχουν. Σκοπός της είναι η καλλιέργεια έντασης στην περιοχή για να μας οδηγήσει σταδιακά σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων κάτω από δυσμενείς συνθήκες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αισθάνθηκαν ικανοποίηση για την απεμπλοκή των δύο Χωρών Μελών του ΝΑΤΟ. Παράλληλα όμως παραίνεσαν και τα δύο κράτη για υποβολή του ζητήματος της κυριαρχίας των Ίμίων στο Διεθνές Δικαστήριο για διευθέτηση. Η Ελλάδα υιοθέτησε αμέσως την αμερικανική παραίνεση. Δεν είχε κανένα λόγο να μην το δεχθεί αφού το θέμα αυτό είναι ξεκάθαρο. Η Ελλάδα επίσης δεν είναι κατά του διαλόγου. Οι διαπραγματεύσεις είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για την ειρηνική επίλυση των διεθνών διαφορών. Εδώ όμως δεν υπάρχει διαφορά. Δεν θα ήταν σωστό να δεχθεί η Ελλάδα διαπραγματεύσεις για να συζητηθεί το μοίρασμα των νομίμων δικαιωμάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο υπό τις πιέσεις του casus belli της Τουρκίας.

Συμπεράσματα

Τα Ίμια είναι νησιά σύμφωνα με το γενικό διεθνές δίκαιο. Κατά συνέπεια έχουν εφαρμογή όλοι οι αντίστοιχοι διεθνείς κανόνες που αφορούν τα νησιά και εφαρμόζονται για τον προσδιορισμό των θαλασσίων ζωνών τους, του εύρους αυτών και την οριοθέτηση τους.

Η Ελληνική κυριαρχία στις νήσους Ίμια είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Αποδεικνύεται από τα διεθνή κείμενα και από το γεγονός ότι η Ελλάδα άσκησε εκεί τα δικαιώματα της ανενόχλητα. Μέχρι προσφάτως δεν το αμφισβητούσαν ούτε και οι Τούρκοι. Πλήθος χάρτες ακόμα και Τουρκικοί δείχνουν τις νήσους αυτές στην Ιταλική πλευρά, μέχρι το 1947, και στην Ελληνική στην συνέχεια.

Τα όρια της Ελληνικής χωρικής θάλασσας με την αντίστοιχη Τουρκική στην περιοχή των Ιμίων ορίζονται από την «συνοριακή γραμμή» (la ligne frontiere) που περιγράφεται στην Ιταλοτουρκική συμφωνία της 28^ης Δεκεμβρίου 1932, αφού η συμφωνία αυτή βρίσκεται σε ισχύ και η Ελλάδα είναι το διάδοχο της Ιταλίας κράτος στην περιοχή αυτή.

Το επεισόδιο των Ιμίων συνοδεύτηκε με μια γενικότερη αμφισβήτηση της Ελληνικής κυριαρχίας σε πλήθος νησιά του Αιγαίου. Έληξε ευτυχώς ειρηνικά αφού όμως έγινε μια συμφωνία, υπό απειλή πολέμου, για αποχώρηση Τούρκων αλλά και Ελλήνων στρατιωτικών από Ελληνικό έδαφος.

Οι Τούρκοι μεταβάλουν τις θέσεις τους κατά περίπτωση. Το διεθνές δίκαιο το λαμβάνουν υπόψη τους μόνο όπου τους συμφέρει. Όπου δεν τους συμφέρει δίνουν τις δικές τους αντιεπιστημονικές ερμηνείες που τις συνοδεύουν με απειλές πολέμου. Η Τουρκία προσπαθεί να επιτύχει αποτελέσματα με «διαπραγματεύσεις» με μοχλό πίεσης τα casus belli.

Η Ελλάδα σαν πολιτισμένο Κράτος είναι πιστό στις Αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στη Συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού. Γι' αυτό τον λόγο στις διεθνείς σχέσεις της, επιμένει στην αποχή από πράξεις που θα συνιστούσαν απειλή ή και χρησιμοποίηση βίας. Θα πρέπει όμως να είναι έτοιμη για κάθε ενδεχόμενο. Έχει υποχρέωση να είναι έτοιμη να ασκήσει το φυσικό δικαίωμα της νόμιμης άμυνας σε κάθε περίπτωση και όπου αυτό θα απαιτηθεί.

[1] Το επεισόδιο των Ιμίων έχει σοβαρές διαστάσεις που δεν είναι εύκολα κατανοητές με την πρώτη ματιά. Πολλοί χωρίς να γνωρίζουν τι ακριβώς σημαίνουν οι ενέργειες της Τουρκίας μίλησαν για «πόλεμο σημαιών» και για διαμάχες χωρίς λόγο e.g. Βρετανική Εφημερίδα "THE INDEPENDENT", φύλλο 30ης Ιανουαρίου 1996.

[2] Ξεχωριστό ορισμό του βράχου δίνει ο Διεθνής Υδρογραφικός Οργανισμός. Ο ορισμός αυτός, που δεν είναι νομικός. Χρησιμοποιεί μόνο ένα ποιοτικό κριτήριο που έχει σχέση με το γεωλογικό υλικό με το οποίο αποτελείται αυτό το γεωλογικό είδος. Όσο αφορά δε τους όρους "isle" και "islet" ο ίδιος Οργανισμός τους αναφέρει σαν «νησιά» δίνοντας στην συνέχεια ορισμούς που δεν διακρίνονται για την σαφήνεια τους. Βλ. INTERNATIONAL HYDROGRAPHIC ORGANIZATION, Hydrographic Dictionary, σελ. 203 και 118.

[3] ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., Οι Νησίδες Ίμια στο Αιγαίο Πέλαγος: μια διαφορά που δημιουργήθηκε με τη βία, σελ. 22-8.

[4]Βλ. ΠΑΖΑΡΖΙ Χ. Το Καθεστώς Αποστρατικοποίησης των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, Ελληνική μετάφραση: Αλεξανδρή Α., – ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., Το Νομικό Καθεστώς των Ελληνικών Νησιών του Αιγαίου – Απάντηση σε Τουρκική Μελέτη, σελ. 48-9.

[5] A/CONF. 62/C.2/L.55. See MARSH J.E. ‘Turkey and UNCLOS III; Reflection on the Aegean', FOREIGN POLICY INSTITUTE, The Aegean Issues: Problems and Prospects, Ankara, Dec. 1989, p. 230.

[6] U.N. Doc. A/CONF.62/C.2/L.53, 1974.

[7] U.N. Doc. A/CONF.62/WP.8/Revised Parts I, II and III, 1975. See DYKE J.V., "The Role of the Islands in Delimiting Maritime Zones the Boundary Between Turkey and Greece" FOREIGN POLICY INSTITUTE, The Aegean Issues: Problems and Prospects, Ankara, Dec. 1989, p. 249-8.

[8] Cf. BOWETT D.W., The Legal Regime of Islands in International Law, σελ. 43-4.

[9] ΣΙΜΨΑ Μ., Το Ναυτικό στην Ιστορία των Ελλήνων, τόμος 2, έκδοση Γ.Ε.Ν., Αθήνα, 1982, σελ. 167-195.

[10] Παράλληλα τα Δωδεκάνησα αποστρατιωτικοποιήθηκαν. Το θέμα όμως αυτό της αποστρατικο-ποίησης είναι γενικότερο, αφορά όλα τα νησιά του συμπλέγματος για αυτό και δεν εξετάζεται στην παρούσα μελέτη. Βλ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, op. cit., supra, υπος. 4, σελ. 134 et seq.

[11] Τέτοιοι είναι: α. Royal British Admiralty map no 1056, London, March 1995, β, United States map no. 54418 (prepared and published by Defense Mapping Agency, Washington D.C. Nov 1990, γ. Turkish Geographic Service map no. 18 Seri K613 (Baski 1 – Tuhum – 1969), δ. Official map attached to the 1953 Edition of the Turkish Ministry of Foreign Affairs on Navigation through the Straits, ε. Official ICAO air-navigation map published in Ankara at 1953, στ. Russian map no. 32208, first edition 24 8- 1974, new edition 12-2-1994, ζ. Italian Islands in the Aegean Sea, reproduced from map prepared by Instutio Geografico Militare 1928, Annual Report by the Chief Administratior on the British Military Administration of the Dodecanese Islands 1946, η. Deutsche Heereskarte Auuusgabe Nr. 2, Stand 29. 2. 44, Nur fur Diennstgebrauch. Sources: Edition of Hellenic Parliament, Athens 1996, Εφημερίδα ¨ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ¨, φύλλο 18 Φεβρουαρίου 2001 και 15 Ιουλίου 2001.

[12] Βλ. άρθρο 24 της Σύμβασης της Γενεύης του 1958 για την Χωρική Θάλασσα και την Συνορεύουσα Ζώνη.

[13] Η απόσταση των νήσων από την Ελληνική νήσο Καλόλιμνο είναι 1,9 ναυτικά μίλια, από τη νήσο Κάλυμνο 5,3 ναυτικά μίλια, από τις Μικρασιατικές ακτές 3, 65 ναυτικά μίλια και από το υπό Τουρκική κυριαρχία νησί Cavus (παλαιότερα Kato) 2,3 ναυτικά μίλια.

[14] Είναι γνωστό ότι η υφαλοκρηπίδα αρχίζει μετά τα χωρικά ύδατα. Βλ. άρθρο 76 παρ. 1 της νέας Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Παρόμοια διάταξη υπάρχει και στη Σύμβαση της Γενεύης του 1958 για την Υφαλοκρηπίδα στο άρθρο 1.

[15] ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Γ., Η Αιγιαλίτιδα Ζώνη της Ελλάδος, Αθήνα 1988, σελ. 97 έως 135.

[16] Σύμφωνα με αυτό το άρθρο: Τα χωρικά ύδατα μεταξύ της Τουρκίας και κρατών που έχουν ακτές συνεχόμενες με αυτή ή κείμενες απέναντι αλλήλων οριοθετούνται με συμφωνίες. Οι συμφωνίες αυτές συνάπτονται αφού ληφθούν υπόψη οι ιδιομορφίες και οι καταστάσεις της περιοχής κατά τρόπο σύμφωνο με την αρχή της επιείκειας.

[17] Cf. ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, οp. cit., supra, υπος. 15, σελ. 118-9.

[18] Για τη διαδοχή κρατών βλ. Χ. ΡΟΖΑΚΗ, στο ΙΩΑΝΝΟΥ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ – ΡΟΖΑΚΗ – ΦΑΤΟΥΡΟΥ, Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο: (Θεωρία των Πηγών), σελ. 311 έως 317.

[19] Βλ. άρθρο 62 – 2(α) της Σύμβασης της Βιέννης περί του Δικαίου των συνθηκών, Ν.Δ. 402 της 30 – 4 / 23 -5 – 74, Φ.Ε.Κ. 141 Α/74

[20] Η βραχώδης αυτή νήσος είναι πολύ μικρής έκτασης και ευρίσκεται περίπου στη μέση του Αιγαίου.

[21] Άρθρα 12, 15 και 16 της συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης και άρθρο 14 συνθήκης Παρισίων 1947.

[22] Αυτό φαίνεται και σε επίσημους Τουρκικούς χάρτες, βλ. supra, υπος. 11. Το ίδιο αποδεικνύεται και από τα Βρετανικά Αρχεία καθώς και από επιστολές που αντάλλαξαν οι τότε επίσημοι Ιταλίας και Τουρκίας. Βλ. infra, υπος. 23.

[23] Οι επιστολές αυτές είχαν ημερομηνίες 3 Ιανουαρίου 1933 και 27 Ιουνίου 1933 αντίστοιχα. Βλ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, op. cit., supra, υπος. 3, σελ. 31 και32. Επίσης σύμφωνα με τα βρετανικά αρχεία διαψεύδεται άλλη μια φορά η Τουρκία αφού υπάρχουν έγγραφα στα οποία φαίνεται ότι το 1953 είχε γίνει αποδεκτή απ' αυτή η διαχωριστική γραμμή μεταξύ Δωδεκανήσου και Μικράς Ασίας. Βλ. ΣΒΟΛΟΠΟΥΛΟΥ Κ., ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Ε., «Τα Βρετανικά Αρχεία Διαψεύδουν την Άγκυρα», εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 2001. Σύμφωνα με τον Τουρκικό Τύπο βρέθηκε από τους Ιταλούς μετά από το επεισόδιο των Ιμίων μια επιστολή από αυτές που αποδεικνύουν το γεγονός ότι η Τουρκία είχε αναγνωρίσει την ισχύ του Πρωτοκόλλου. Η επιστολή αυτή είναι του τότε Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Τεβίκ Ρουστού Αράς. Οι Ιταλοί παρέδωσαν την επιστολή αυτή στον τούρκο Πρέσβη στην Ρώμη Ουνάλ Ουνσάλ ο οποίος το διαβίβασε στην Άγκυρα προκαλώντας αναστάτωση κατά τα αναφερόμενα του Τούρκου δημοσιογράφου Γκιουνέρι Τζιβάογλου στην Τουρκική εφημερίδα «Μιλλιέτ» στα τέλη του Μαρτίου 1996.

[24] Η Απόφαση αυτή προέβλεπε ότι «Οι πράξεις καθαρά τεχνικού ή διοικητικού χαρακτήρα οι οποίες δεν αφορούν σχέσεις διεθνούς πολιτικής καθώς και όσες δεν είναι παρά κανονισμοί τεχνικής φύσης που χωρίς να επιφέρουν καμία τροποποίηση εξειδικεύουν μια πράξη η οποία έχει ήδη πρωτοκολληθεί ή έχουν σαν σκοπό να εξασφαλίσουν την εκτέλεση μιας τέτοιας πράξης δεν είναι απαραίτητο να πρωτοκολλούνται». Ibid., σελ. 34 έως 36.

[25] Εφημερίδα ¨ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ¨, φύλλο 31^ης Ιανουαρίου 1996.

[26] Προκλητικές δηλώσεις έκαναν και άλλοι Τούρκοι επίσημοι. Ο Υπουργός Εξωτερικών και Αντιπρόεδρος της Τουρκικής Κυβέρνησης Deniz Baykal δήλωσε ότι «τερματίσθηκε η ελληνική κατοχή στις βραχονησίδες», Εφημερίδα» ¨ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ¨, Φύλλο 1ης Φεβρουαρίου 1996. Ο ίδιος επίσης δήλωσε ότι στο θέμα βραχονησίδων του Αιγαίου υπάρχει μια νομική αοριστία. Επιβάλλεται η επίλυση του ζητήματος με συνομιλίες. Η Τουρκία δεν μπορεί να δεχθεί την άποψη ότι όλα τα βραχονήσια του Αιγαίου ανήκουν στην Ελλάδα. Εφημερίδα ¨ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ¨ Φύλλο 1ης Φεβρουαρίου 1996.

[27] Τα νησιά αυτά πιθανότατα είναι αυτά που αναφέρει ο προϊστάμενος της Νομικής Υπηρεσίας του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών και Καθηγητής της Σχολής Πολιτικών Επιστημών της Άγκυρας, Δρ. Huseyin Pazarci σε μελέτη του για το καθεστώς αποστρατικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Ανάμεσα σ' αυτά είναι και τα Ίμια. Βλ. ΠΑΖΑΡΖΙ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, op. cit., supra, υπος. 4, σελ. 22, υποσημ. 17.

[28] Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή οι καταδρομείς αποβιβάσθηκαν από την Φρεγάτα. Η Τουρκική τηλεόραση την επομένη μέρα έδειξε Τούρκους καταδρομείς να ξεκινούν από τα Μικρασιατικά παράλια με πλαστικές βάρκες και να φθάνουν σε ένα νησί, υποτίθεται την Ίμια, από όπου επιστρέφουν θριαμβευτικά μετά το «ηρωικό τους κατόρθωμα». Η videoσκόπιση αυτή αποκλείεται να ανταποκρίνεται στο συγκεκριμένο γεγονός. Ούτε οι καιρικές συνθήκες του σκηνοθετημένου video ούτε και οι συνθήκες φωτισμού ήταν αυτές που επικρατούσαν στη διάρκεια του επεισοδίου. Ακόμα και οι ακτές του νησιού δεν έμοιαζαν καθόλου με αυτές της Ίμια.

[29] Πρακτορείο ANADOLU, 31 Ιανουαρίου 1996.

Διαβάστε επίσης

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΣΤΑ ΙΜΙΑ ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

Ακολουθεί η αγγλική μετάφραση του κειμένου

The Legal Regime of Imia Islands

in International Law

Introduction

Off the east coast of the Greek island of Kalolimnos, two miles east-south-east, there are two small Greek islands. They belong to the Dodecanese, an insular complex that in Greek means twelve islands, the number of the most well-known islands of the group. These two small islands are together called Imia or Limnia, in Greek, in Turkish "Kardak". Their total area is 25,000 and 14,000 m² and they are 1.5 miles apart. They have always been uninhabited and the only person visiting them is a shepherd named Antonis Vezyropoulos, who lives in Kalymnos and who has a small number of goats on the islands. A maritime accident (the grounding of a boat) gave Turkey the chance to cause a serious incident, and dispute Greek sovereignty not only over these two islands, but also over many others in the Aegean. A new issue also arose regarding the marking of territorial sea limits in the Aegean[1].

Imia: Definition

The first paragraph of Article 121 of the new United Nations Convention on the Law of the Sea, entitled "Islands regime" gives definition of an island. This is copied from the 1958 Geneva Convention on the Territorial Sea and the Contiguous Zone. According to it: " An island is a naturally formed area of land, surrounded by water, which is above water at high tide[2]."

None of the Conventions contains any other term such as isle, islet, rock-island, rock, small or big island. International law recognizes only islands and nothing else. Even the word "rocks" mentioned in the 3^rd paragraph of Article 121 of the new Convention, refers to islands as the relevant provision is included in the chapter "Islands regime" and does not contain any further definition of them. The use of the word "rock" does not mean that is is accepted that this geological formation is not an island, once it fulfills the conditions of the first paragraph of Article 121. The International Hydrographic Organisation gives a separate definition of "rock" which however has no meaning in law. It uses the quality criterion alone associated with the geological material that forms it. Regarding terms "isle and islet", the same Organization describes them as "islands" and gives some obscure definitions[3].

In the Turkish view, supported at the 3^rd Conference on the Law of the Sea, the rights of islands to maritime zones depend on their size and population[4]. Turkey obviously claims through this proposal that all uninhabited and small islands have no territorial sea, "maritime spaces", and states: "islands without economic life and situated outside of the territorial sea of a State shall have no marine space of their own". It also refers to rocks which are considered as low-tide elevations. Romania, Turkey and some other African states[5] proposed to divide islands in groups depending on their size. The African states, lined up with Turkey, tried to define "rocks" as "a naturally formed rocky elevation of ground, surrounded by water, which is above water at high tide"[6]. These proposals, however, were not adopted by the Convention as its members remained in support of the above-cited definition drafted in 1958 in Geneva and finally adopted by them. No changes were made to the existing rights of islands on maritime zones, although there were some amendments to the determination of these zones, and a small exception was made regarding certain rocks. This fact constitutes a strong a contrario argument, which convinces us that the views of Romania, Turkey and these few African States do not express the opinio juris of the overall number of states. In general, all efforts to make distinctions between islands, rocks, islets, and isles found no support and for this reason these distinctions are not recognized in international law[7]. No claim can be made on the customary law of relevant rules. We are therefore obliged to accept that the legal regime of islands in customary law coincides with that of the new Convention on the Law of the Sea. This point is very important as Turkey is not a party to any of these relevant conventions and consequently only customary rules are valid in its case.

Greek law 2344/40 "on beaches and coasts"[8], which is no longer in force, refers in Article 11 to "islets, low tide elevation or reef" without defining these geological forms. The term "islet" also exists in the Lausanne Treaty (e.g. Article 6), while the term "rock" exists in other old texts. However, these terms are equivalent to the term "island" in all these texts[9]. Hussein Pazarci, Director of the International Law Division of Ankara University and Head of the Legal Division of the Ministry for Foreign Affairs, also has the same view[10] on demilitarization regime[11]. This causes great surprise, as it is completely different from the Turkish positions expressed at the 3^rd Convention of the Law of the Sea, which classified islands depending on their size, in order to serve Turkish interests better.

The recent Greek law 2971/01[12] entitled "Beaches, coasts and other provisions", replaced the old one. However, it still contains the same terms, once more without giving any definition. It is easy to understand that the revision of the non-existant term "islet" in the new law does not mean that Greece accepts any distinction or change in legal regime. Even if this intention existed, Greece as a party to the new Convention is obliged to follow its provisions faithfully. The most likely is that the person responsible of drafting it copied the term from the previous law without harmonizing it, as he should have with Article 121 of the new Convention.

The conclusion of all the above is that both Imia must be called islands. Consequently, any ambiguous and non-existant term, such as islet or rock, or rock-island should not be used.

Greek sovereignty over Imia

The Dodecanese, to which the two islands called Imia belong, were Greek since ancient times. An important civilization was developed there. Maritime law was drafted for the first time, the famous "Naval Code of Rhodes"[13] , on the main island of the Dodecanese group. The prosperity of the Dodecanese continued until their enslavement by the Turks. They became part of the Ottoman Empire in 1522 and remained under Turkish sovereignty until when they were occupied by Italy. In 1923, under Article 15 of the Lausanne Peace Treaty Turkey recognized Italian sovereignty over the islands of Astipalea, Rhodes, Chalki, Karpathos, Kassos, Tilos, Nisyros, Kalymnos, Leros, Patmos, Lipsos, Symi, Kos, Kastelorizo, and the smaller islands that depended on them. Article 12 of the same Treaty recognized Turkish domination on Imvros, Tenedos, Lagouses and all islands up to 3 nautical miles from the coast of Asia Minor. So, the two islands called Imia with a distance of 3.61 miles from Asia Minor, were under the Italian control. Moreover, on 28 December 1932 in Ankara Turkey and Italy signed an agreement defining the maritime line (la ligne frontière) of the Dodecanese. Various geographical points were used to define it. The joining of all these spots on the map, forms a line which is nearly equidistant to Asia Minor and the Dodecanese. Many of these points are on the median line and one of these unites the Kardak islands with Kato island (at present called Cavus) which is close to Asia Minor. At this point, it is clear that the Imia complex is on the left of this limit line, i.e. towards the Italian part.

On 10 February 1947, the Paris Treaty returned the Dodecanese to Greece. Apart from the main islands, all other smaller ones on the left side of the "border line" were also given to Greece. The Turkish-Italian borders became Greek-Turkish. The Imia islands also became Greek.. From the incorporation of the Dodecanese into Greece until today, the Greek state has had the sovereignty over the islands without any problem. Greek citizens were fishing in their territorial sea and were also taking care of livestock living on them. Many Greek and foreign, even Turkish, maps showed Imia on the Italian side and then on the Greek one[14]. This is also the reason why these islands were not included in the Turkish side and were not used as defining points for drawing the straight base line that Turkey arbitrarily and illegally imposed along its continental and insular coasts. Moreover, since 1984 Greece has undertaken intensive scientific research in the area of Imia without any reaction from Turkey. The European Union described the wider area of these islands as a "source of life" and included it in the CORINNE environmental protection programme. Greek sovereignty was disputed for the first time by Turkey only recently, during the Imia incident which brought two countries at the brink of war.

The Imia Islands and their territorial sea in international Law

Under international law, the two places called Imia are islands and therefore their regime must be examined only under this heading. Previous Conventions, as well as the recent one on the Law of the Sea, give the same status to islands as to mainland, regarding the size of their sea zones and continental shelf. Article 1 of the Convention on the Continental Shelf says: " For the purpose of these articles, the term "continental shelf" is used as referring (a) to the seabed and subsoil of submarine areas adjacent to the coast but outside the area of territorial sea, to a depth of 200 metres or, beyond that limit where the depth of the superjacent waters admits of the exploitation of natural resources of the said areas; (b) to the seabed and subsoil of similar submarine areas adjacent to the coasts of islands." According to the 2^nd paragraph of Article 10 of the Convention on the Territorial Sea and the Contiguous Zone: "the territorial sea of an island is measured in accordance with the provisions of these articles." This is also valid in the case of the contiguous zone, which starts outside. [15] The maritime zones of islands are measured in exactly the same way as those of continental areas.

The new Convention on the Law of the Sea, in the second paragraph of Article 121, classes the islands as mainland, and also refers to their exclusive economic zone. So, according to it "except as provided for in paragraph 3, the territorial sea, the contiguous zone, the exclusive economic zone and the continental shelf of an island are determined in accordance with the provisions of this Convention applicable to other land territory." However, this Convention introduces a restriction according to which "rocks which cannot sustain human habitation or economic life of their own shall have no exclusive economic zone or continental shelf".

The breadth of territorial sea in the Aegean is 6 nautical miles for both Greece and Turkey. Of course, it could have been doubled, up to 12 miles, as international law allows. Their contiguous or exclusive economic zones have not been established yet. In the case of Imia, there is only territorial sea as their distance from the other Greek islands and the coasts of Asia Minor does not exceed their territorial breadth and in fact deprives them of their continental shelf[16]. It is well known that continental shelf begins after territorial sea[17]. Consequently, any reference to the issue of the continental shelf has no place in this study. The issue that must be examined is the delimitation of the territorial sea of Imia which coincides with the Turkish one. International law provides that "where the coasts of two states are opposite or adjacent to each other, neither of the two States is entitled, failing agreement between them to the contrary, to extend its territorial sea beyond the median line every point of which is equidistant from the nearest points on the baselines from which the breadth of the territorial seas of each state is measured[18]". This rule is also customary law and binds all states independently, whether they are parties to the conventions where this provision is codified or not[19]. Turkey, under Article 2 of its law 2674 which came into force on 20 May 1982, says that the delimitation of territorial sea can be achieved only following an agreement[20]. At this point, it is worth mentioning that even if Turkey accepted the median line for its delimitation, straight base lines should be used and not the normal base line that Greece uses. However, this line has been drawn arbitrarily along Turkey's insular and mainland coasts. As a result some areas in the Aegean would belong to Turkey, although they are actually Greek territorial sea or even high sea. These areas are rather restricted, but they can give another dimension to Greece's problem with its neighbouring country[21].

In the Dodecanese, to which the Imia group belongs, there is no legal problem. The 1932 Protocol between Italy and Turkey on sea lines (ligne frontière) is still in force. As already mentioned, this agreement refers to positions which form a crooked line between the Dodecanese and Asia Minor. The Turkish-Italian Agreement also mentions the island of Kardak, one of the Imia islands, and Kato in order to determine the middle point of the line at the thirtieth position of the existing Turkish-Italian borders. The Imia group was on the west side of the line, and in the then Italian territories. At present, it is part of the Greek territories under Article 14 of the 1947 Paris Treaty. Greece was given that area as it was already delimited and registered. The Italian-Turkish borders became Greek-Turkish, as happened with territorial sea, determined by the limit line. This is a clear case of succession. Greece succeeded Italy in this precise area[22]. These borders are not subject to any discussion even if major changes took place. The Vienna Convention on 23 May 1969 codified all customary law rules on treaties, referred to similar cases and excluded termination of agreements or withdrawal by one party "if the treaty establishes a boundary"[23].

The Turkish Position

Turks consider Imia to be rocks with no territorial sea. They claim the same for any other island that they describe as "rock". This is also the reason why the Turkish Air Force violate the national airspace of Greece in the area of the island of Kalogeri [24]. For them the regime regulated by international treaties[25] refers only to the islands listed, and not to the Imia group which is formed by rocks. This is also the reason why the regime of "rocks" like Imia is undefined. For the Turks the area of these islands constitutes the "grey zone" of the Aegean[26]. Of course, these views are at best naive. But, even if we take them seriously, they do not apply to the case, because the group is situated on the west side of the limit line as was agreed by the 1932 Italian-Turkish Agreement. Unfortunately, although Turkey had never before called this agreement into quest – on the contrary it had reconfirmed it[27] – it is now refuting it by using false arguments. In 1996, Turkey maintained that the 1932 Agreement was not valid because its ratification procedure was not complete. It was not registered with the Secretariat of the League of Nations. The Agreement itself though does not include any provision that sets conditions about its enforcement, as its nature is purely technical. It is simply a text that determines the maritime line of the Dodecanese. It is also a supplementary agreement to that of 4 January 1932 on the area of Kastelorizo (Megisti). Its enforcement was also pointed out and reconfirmed by official correspondence between the then Turkish Foreign Minister and the Italian Ambassador in Ankara[28].

Turks are also incorrect with their second argument. This agreement is clearly a technical text and in accordance with the decision of the 1^st Committee of the Assembly of the League of Nations of 5 September 1921 it does not need to be registered[29].

After the Imia incident, Greek-Turkish relations became worse. Turkey became more provocative. They claimed many times that the Imia islands are definitely theirs. The Turkish Prime Minister, Tansu ˛Ciller made a similar statement[30]. She also added that 1,000 islands in the Aegean belonged to Turkey. Later, she increased their number to 3,000 and threatened Greece with war. Any contest was casus belli. Turkish foreign policy is unfortunately based on threats of war[31]. Turkey's reaction is also the same even to a possible enforcement of the customary right to 12 miles territorial sea .

The Imia Incident

On the 26 December 1995, a Turkish cargo-boat called "Figen Akat" ran aground on one of the two Imia islands. The captain did not accept the assistance offered by a Greek tug during the detachment procedure as he believed he was in Turkish territorial sea. Finally, the Greek Ministry of Merchant Marine, in consultation with the shipping company, sent a Greek tug which detached the ship two days later, on 28 December, and towed it to the Turkish port of Gulluk. The case was considered closed. However, on 29 December Ankara sent a third-party note to our Ambassador in Turkey, maintaining that the Imia islands belonged to Turkey and were recorded in the land registry of Mugla region. The Greek government, as is normal, rejected the Turkish claims by using the relevant provisions of the international treaties, with a third-party note dated 10 January 1996. The Greek sovereignty over the Imia group according to the convention and agreements of 1947, 1932 and 1923, was pointed out. The incident was considered over for a second time. However, the mayor of Kalymnos, on his own initiative, raised the Greek flag on one of the islands on 25 January 1996. Two days later, some Turkish journalists from Hurriyet newspaper arrived by helicopter, took it down and replaced it with a Turkish one. This action was shown on Turkish TV and then retransmitted by Greek TV. A day later, on 28 January, a Greek battleship replaced the Turkish flag with a Greek one[32].

This event was dangerously over-emphasized by the mass media, especially TV channels from both sides. On 29 January a new Turkish third-party note was handed to the Greeks. The question of Turkish demands on other islands in the Aegean, was raised. However, the islands were not named[33]. On 30 January 1996, Greek and Turkish battleships sailed to Imia, while a team of Greek divers got off on one of them in order to guard it. The other island remained unguarded for inexplicable reasons. An exercise of the Greek Armed Forces in the Aegean was stopped and an emergency plan was put in force. Early on 31 January, the Turkish frigate Yavuz sailed close to the unguarded one of the group and stayed there. Turkish TV soon after that announced that their commandos had disembarked on the island[34] . A Greek helicopter took off from a Greek battleship and flew many times over the island. This helicopter after accomplishing its mission, was lost. Two officers and one petty-officer of the Greek Navy were killed. At dawn of 31 January 1996 the incident ended through American mediation, and after telephone communications between Prime Minister Simitis, President Clinton, Foreign Ministers Pangalos, Holbrooke, and Defense Ministers Arseni and Perry. The Greek government was obliged to accept the American proposal for mutual withdrawal from the Imia region of all armed forces and battleships, as well as flags (no men, no ships, no flags). However, Greece claims that the condition about the flag was not accepted. The Greeks took the flag with them. The Ministers of Foreign Affairs and Defense stated that after the incident, the Imia islands remained under Greek sovereignty and no that obligation for negotiation with Turkey had been agreed.

The fact that both Turkish and Greek forces left from the Greek territories of Imia was not a positive development for the Greek side. The agreement, also based on the American proposal, was a fact which Greece had to accept. An obligatory agreement as there was no other way to reduce tension which could end to a war.

Turkey accepted the results of the incident with pleasure. The Turkish President Suleyman Demirel stated: "While tension could turn into an unrest situation, common sense prevailed. Once more we showed how we can handle national issues. Turkey pays great importance to peacekeeping and states its determination to solve problems with neighbours in peaceful ways." The leader of DSP party, Bulent Ecevit, showed his satisfaction. He included the incident in the general Aegean issue and suggested dialogue between Greece and Turkey on all subjects. The Turkish Ambassador, Umit Pamir in Greece told the Anadolu Agency that they were satisfied with the peaceful settlement of the crisis and that discussions should start immediately in order to find a final solution to the "problem"[35] .

For many days after the Imia incident, the situation remained crucial. The Turkish provocative statements were continuing and the general atmosphere was heavy and dangerous. The fear of similar or worse incidents, or even of starting a Greek-Turkish war was strong. A Crisis Estimation Team (Oμάδα Εκτίμησης Κρίσης), a bi-ministerial group, was formed immediately after the event and handled the situation consistently and with responsibility.

It is true that mediation by the United States prevented a war, but it did not solve the problem – a general problem which is related to Turkey's tendency to create baseless issues. Its aim is to cause tension in the area and so drag Greece into negotiations. The United States of America were happy to have disengaged the two NATO member-states. At the same time they suggested to both countries to submit their case on the sovereignty of Imia to the International Court. Greece adopted the American advice immediately, as it had no reason not to accept it, since the matter is obvious. On the other hand, Turkey knowing that it is going to lose the case, has not yet accepted this proposal. However, it insists, as in the continental shelf issue, on starting negotiations. Greece is not against dialogue. Negotiations are one of the best ways to solve international disputes peacefully. In this case though there is no dispute. It is not correct for Greece to accept negotiations in order to discuss how to divide its legal rights on the Aegean, especially under the Turkish threat of casus belli.

Conclusions

The Imia group are islands according to general international law. Consequently, all relevant international rules on islands that exist and are used to determine the breadth of their maritime zones and their delimitation, apply to them.

The limits of the Greek territorial sea and the Turkish ones in the Imia region are defined by the limit-line (la ligne frontière) described in the Italian-Turkish agreement of 28^th December 1932, as this is still in force and Greece simply succeeded the Italian state in the area.

Greek sovereignty over the Imia islands is an indubitable fact. It has been proved by international texts and by the fact that Greece was exercising its rights undisturbed by Turkey until recently (29 December 1995).

The Imia incident was accompanied by general doubts about Greek sovereignty over many islands in the Aegean. It ended peacefully, after an agreement under threat of war. It was not only the Turks who withdrew, but also Greek soldiers from Greek territory.

Turkey changes its positions depending on the circumstances. It takes into account international law only when this is in its interest. When this is not possible, Turkey gives its own unscientific interpretation accompanied by threats. Turkey is afraid of referring its cases to the International Court and tries to obtain positive results through "negotiations" under pressure of casus belli.

Greece is a civilized State, faithful to the Principles of the UN Charter and to the NATO. For this reason, it tries to keep its international relations far from actions that could constitute a threat or include the use of violence. However Greece should be ready to face any possible situation. The Greek state is obliged to be ready to enforce its natural right to legitimate defense, should the need arise.

Bibliography

CAFFIO F., Gli Spazi Aeromarittimi nel Mar Egeo, Rivista Marittima, Roma, Ottobre 1996.

DYKE J.V., "The Role of the Islands in Delimiting Maritime Zones and Boundary Between Turkey and Greece", FOREIGN POLICY INSTITUTE, The Aegean Issues: Problems and Prospects, Korogu Caddesi 94/1, Gazi Osman Pasa, Ankara, Dec. 1989.

GEORGAKOPOYLOS G., The Greek Territorial Sea, Athens, 1988. (ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Δ., Η Αιγιαλίτιδα Ζώνη της Ελλάδος, Αθήνα, 1988).

EKONOMIDES K., "Basic Regulations of the New Law of the Sea", from International Law and International Politics, issue 9, "Paratiritis" Publishing House, Thessaloniki, 1985. (ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., «Βασικές Ρυθμίσεις του Νέου Δικαίου της Θάλασσας», από το Διεθνές Δίκαιο και Διεθνής Πολιτική, τεύχος 9, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, 1985).

ECONOMIDES K., The Imia Islets of the Aegean Sea: a Dispute Create by Force, Ant. Sakkoulas Publishers, Athens – Komotini, 1999. (ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., Οι Νησίδες Ίμια στο Αιγαίο Πέλαγος: μια διαφορά που δημιουργήθηκε με τη βία, μετάφραση από τα γαλλικά: Κόμη – Καλλινίκου Χ., εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή, 1999).

IOANNOU K., ECONOMIDES K., ROZAKIS CH., FATOUROS A., Public International Law (Theory of Sources), Ant. Sakkoulas Publishers, Athens – Komotini, 1988. (ΙΩΑΝΝΟΥ Κ., ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., ΡΟΖΑΚΗ Χ., ΦΑΤΟΥΡΟΥ Α., Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο – Θεωρία των Πηγών, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή, 1988).

INTERNATIONAL HYDROGRAPHIC ORGANIZATION, A Manual on Technical Aspects of the United Nations Convention on the law of the Sea – 1982, Special Publication No. 51, 2^nd Edition, International Hydrographic Bureau, Monaco, 1993.

INTERNATIONAL HYDROGRAPHIC ORGANIZATION, Hydrographic Dictionary, Vol. I, Special Publication No. 32, Fifth edition, International Hydrographic Bureau, Monaco 1994.

IOANNOU K., STRATI A., Law of the Sea, Ant. Sakkoulas Publishers, Athens 1998. (ΙΩΑΝΝΟΥ Κ., ΣΤΡΑΤΗ Α., Δίκαιο της Θάλασσας, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή, 1998).

HELLENIC MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, The Imia Rocks, Athens, February 1996.

KLADI-EFSTATHOPOULOU M., "The Greek Territorial Sea – Existing Regime and Right to Extend to 12 Nautical Miles According to the 1982 Convention", from the Records of the Symposium on "The Aegean Sea and the New Law of the Sea", Rhodes 4-6 November 1994, Ant. Sakkoulas Publishers, Athens 1996 (ΚΛΑΔΗ – ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ Μ., «Ελληνική Αιγιαλίτιδα Ζώνη – Ισχύον καθεστώς και δικαίωμα επέκτασης στα 12 ν.μ. σύμφωνα με τη Σύμβαση του 1982», από τα Πρακτικά Συμποσίου «Το Αιγαίο Πέλαγος και το Νέο Δίκαιο της Θάλασσας», Ρόδος 4 -6 Νοεμβρίου 1994, επιμ. Σ. Περράκη, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα, 1996).

KURUMAHMUT A., The Basic Problem of the Aegean: Litigation of Sovereignty over Islands, Publisher Foundation of Language & History Culture "ATATURK", serie VII, no.: 182, Ankara 1998.

MARSH J.E., "Turkey and UNCLOS III; Reflection on the Aegean", FOREIGN POLICY INSTITUTE, The Aegean Issues: Problems and Prospects, Korogu Caddesi 94/1, Gazi Osman Pasa, Ankara, Dec. 1989.

PAZARCI H., The Demilitarization of the Islands in the East Aegean (Turkey title: Dogu Ege Adalarmin Askerden Arindirilmis Statusu Ankara Universitesi Siyasal Biligiler Fakultesi Yayinlari: 550, Ankara 1986). ECONOMIDES K., The Legal Regime of the Greek Islands in the Aegean – Reply to a Turkish Study, "Gnosi" Publishing House, Athens 1989. (ΠΑΖΑΡΤΖΙ Χ., Το Καθεστώς Αποστρατικοποίησης των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, Μετάφραση Αλεξανδρή Α., ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., Το Νομικό Καθεστώς των Ελληνικών Νησιών του Αιγαίου – απάντηση σε τουρκική μελέτη, εκδ. ΓΝΩΣΗ, Αθήνα 1989).

POULANTZAS N., The Law of the Sea, A. Stamoulis Publishing, Athens, 1998. (ΠΟΥΛΑΝΤΖΑ Ν., Το Δίκαιο της Θάλασσας, εκδ. Α. Σταμούλη, Αθήνα, 1998).

ROZAKIS CH., The Law of the Sea as Developed Through the Claims of the Coastal States, Papazisis publishing Co, Athens 1976. (ΡΟΖΑΚΗ Χ., Το Δίκαιο της Θάλασσας και η Διαμόρφωση του από τις Διεκδικήσεις των Παρακτίων Κρατών, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα, 1976).

ROUKOUNAS E., International Law, volumes I, II, III, Ant. Sakkoulas Publishers, Athens 1980-82. (ΡΟΥΚΟΥΝΑ Ε., Διεθνές Δίκαιο, τόμοι Ι. ΙΙ, ΙΙΙ, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα, 1980-82).

SCHMITT N., "Aegean Angst The Greek – Turkish Dispute", Naval War College Review, summer 1996, Vol. XLIX, No 3.

SIMPSA M., The Navy in the History of Greece, vol. 2, Hellenic Navy Publishing, Athens, 1982. (ΣΙΜΨΑ Μ., Το Ναυτικό στην Ιστορία των Ελλήνων, τόμος 2, έκδοση Πολεμικού Ναυτικού, Αθήνα, 1982).

[1] The Imia incident had very important consequences which were not realized at first sight. Many people did not realize the exact meaning of the Turkish acts and referred to a war of flags and to disputes without reason e.g. the British newspaper "The Independent" of 30 January 1996.

[2] See also Article 10 of the Geneva Convention on the Territorial Sea and the Contiguous Zone.

[3] INTERNATIONAL HYDROGRAPHIC ORGANIZATION, Hydrographic Dictionary, pp 203 and 118.

[4] A/CONF, 62/c.2/l.55. Cf MARSH J.E. ‘Turkey and UNCLOS III; Reflection on the Aegean', FOREIGN POLICY INSTITUTE, The Aegean Issues: Problems and Prospects, Ankara, Dec. 1989, p. 230.

[5] U.N. Doc. A/CONF.62/C.2/L.53, 1974

[6] U.N. Doc. A/CONF.62/W.8/Reveiseed Parts I, II & III, 1975, Cf. DYKE J.V., "The Role of the Islands in Delimiting Maritime Zones and Boundary Between Turkey and Greece" FOREIGN POLICY INSTITUTE, The Aegean Issues; Problems and Prospects, Ankara, Dec. 1989 pp249-8.

[7] Cf. BOWETT D.W., The Legal Regime of Islands in International Law, pp. 43-4.

[8] Government Gazette 154 A/40.

[9] EKONOMIDES K., "The Imia Islets of the Aegean Sea: a dispute created by force" (in Greek), pp 22-8.

[10] See: PAZARCI H, The Demilitarization Regime of the Islands in the East Aegean (in Greek ) – EKONOMIDES K., The Legal Regime of the Greek islands in the Aegean – Reply to a Turkish Study, pp. 48-9.

[11] This issue is more general and not related to this study and therefore not examined in it. Ibid. pp. 134 et seq.

[12] Government Gazette, 285 A/01.

[13] SIMPSA M., The Navy in the History of Greece, vol. 2, (in Greek) pp. 167-195.

[14] Such as : (a) British Royal Admiralty map no 1056, London, March 1995, (b) United States map no. 54418 (prepared and published by Defense Mapping Agency, Washington D.C. Nov 1990, (c) Turkish Geographic Service map no. 18 Seri K613 (Baski 1 – Tuhum – 1969), (d) Official map attached to the 1953 Edition of the Turkish Ministry of Foreign Affairs on Navigation through the Straits, (e) Official ICAO air-navigation map published in Ankara at 1953, (f) Russian map no. 32208, first edition 24 8- 1974, new edition 12-2-1994, (g) Italian Islands in the Aegean Sea, reproduced from map prepared by Instituto Geografico Militare 1928, (h) Annual Report by the Chief Administrator on the British Military Administration of the Dodecanese Islands 1946, (i) Deutsche Heereskarte Ausgabe Nr. 2, Stand 29.-2.-44, Nur fur Dienstgebrauch. Sources: Publishing House of Hellenic Parliament, Athens 1996, "KATHIMERINI" Newspaper of 18 February 2001 and 15 July 2001.

[15] See Article 24 of the 1958 Geneva Convention on Territorial Sea and Contiguous Zone.

[16] Their distance from the Greek islands of Kalolimnos is 1.9 and 2.1 nautical miles, Kalymnos 5.3 miles, from Asia Minor 3.61 miles and from the Turkish island of Cavus (formerly Kato) 2.3 miles.

[17] See Article 76, paragraph 1 of the new Convention on the Law of the Sea. The 1958 Geneva Convention on the Continental Shelf contains a similar provisions at Article 1 .

[18] See Article 15 of the new Convention on the Law of the Sea.

[19] GEORGAKOPOULOS G., The Greek Territorial Sea, pp. 97-135.

[20] According to this Article: The territorial sea between Turkey and states that their coasts are in continuation with the Turkish opposite or adjacent one , is delimination upon agreements. These agreements are signed after taking into consideration the special circumstances and the existing situation of the area and based on the principle of equity.

[21] Cf. GEORGAKOPOULOS, op. cit supra, no. 19 pp. 118-9.

[22] For state succession see ROZAKIS CH, in IOANNOU – EKONOMIDES – ROZAKIS – FATOUROU, Public International Law (Theory of Sources), pp. 311 to 317.

[23] See Article 62-2(a) of the Vienna Convention on the Law of Treaties, Decree 402 of 30-4/23-5-74, Government Gazette 141 A/74.

[24] This rocky island is very small and is situated in the middle of the Aegean.

[25] Articles 12, 15 and 16 of the Lausanne Peace Treaty and Article 14 of the 1947 Paris Treaty.

[26] Cf. KURUMAHMUT A., The Basic Problem of the Aegean: Litigation of Sovereignty over Islands. See also newspaper Eleftherotypia of 13 January 1998.

[27] This is proved by official Turkish maps. See: supra, no. 14. It is also proved by the British Archives and by correspondence between Turkish and Italian officials. See: infra, no. 28.

[28] These letters were dated 3 January 1933 and 27 June 1933 respectively.Cf EKONOMIDES op. cit. supra, no. 9, pp 31-32. According also to the British Archives Turkey is wrong once more as there are documents which show that in 1953 the limit line between the Dodecanese and Asia Minor was accepted. See SVOLOPOULOS K, HATZIVASILIOU E, "The British Archives Contradict Ankara", Kathimerini newspaper of 18 February 2001. The Turkish press also claims that Italy after the incident discovered a letter proving that Turkey had recognised the power of the Protocol (the Italian-Turkish agreement). This letter was drafted by the then Turkish Foreign Minister Roustou Aras. The Italians handed the letter to the Turkish Ambassador in Rome, Unal Unsal, who forwarded it to Ankara and caused quite a stir in March 1996 according to journalist Yiouneri Givaoglou of Milliyet newspaper .

[29] See EKONOMIDES, op cit supra, no. 9 pp.34-6.

[30] Eleftherotypia nwspaper, of 31 January 1996

[31] Provocative statements were made by various Turkish officials. The Minister of Foreign Affairs and Deputy President of the Turkish Government , Deniz Baykal , stated : "Greek occupation of the rock-islands is over" (Eleftherotypia newspaper of 1 February 1996). He also added that there is a legal obscurity re. the rock-islands of the Aegean, and that the issue should be resolved by negotiations. Turkey cannot accept that all rock-islands belong to Greece (Rizospastis newspaper, 1 February 1996).

[32] See: EKONOMIDES, op. cit., supra, no. 9 , pp.12-5.

[33] They are possibly the islands described by Hussein Pazarci, Director of the International Law Division of Ankara University and Head of the Legal Division of the Ministry for Foreign Affairs in a study on the demilitarization regime of the islands in the East Aegean. The Imia islands are also included. See: PAZARCI – EKONOMIDES, op. cit., supra no. 10, pp. 48-9.

[34] The most popular version is that commandos disembarked from the frigate. Turkish TV showed on the next day Turkish commandos leaving their coasts on rubber boats and arriving on an island which was supposed to be Imia and returning from their after their "heroic achievement". This video is considered to be fake as neither the weather conditions nor the day light were the same with the ones during the incident. Even the coasts of Imia did not look like the real ones.

[35] Anadolu Agency, 31 January 1996.